napisz notatkę na temat wód podziemnych (tsunami )

 Fale tsunami są pojedyńczymi falami długimi, powstającymi na skutek trzęsienia ziemi występującego najczęściej pod dnem morskim, w wyniku podwodnych wybuchów wulkanów lub eksplozji wulkanów na morzu albo też obsunięcia się mas gruntu do morza. Fale tsunami charakteryzują się znaczną długością, rzędu kilkunastu - stukilkudziesięciu tysięcy metrów, ich wysokość na otwartym, głębokim oceanie wynosi kilka metrów.   W monencie dojścia do strefy brzegowej, poruszająca się z dużą prędkością fala długa staje się falą przyboju o stromym czole, jej wysokość wzrasta. Wzrost wysokości fali tsunami uzależniony jest od początkowej wysokości (energii fali), szerokości i nachylenia strefy przybrzeża, w której zachodzi dyssypacja energii fali oraz od topografii linii brzegowej. Im szerszy i o mniejszym nachyleniu szelf, tym silniejsze rozpraszanie energii fali i fala tsunami dochodząca do linii brzegowej ma mniejszą wysokość. W skrajnych przypadkach wysokość fali tsunami sięgać może kilkunastu metrów. Ponieważ fale tsunami związane są z występowaniem trzęsień ziemi, najwięcej ich występuje na obszarach aktywnych sejsmicznie. Na pierwszym miejscu należy wymienić tu Pacyfik, w okół brzegów tego oceanu występują bardzo aktywne sejsmicznie obszary związane z czynnymi strefami subdukcji. Wzdłuż wybrzeży Ameryki Południowej, Ameryki Środkowej, Kalifornii Alaski, Wysp Aleuckich, Kamczatki, Wysp Kurylskich, Japonii, Filipin i wysp Indonezji występują często silne trzęsienia ziemi, generujące fale tsunami. Na Oceanie Atlantyckim fale tsunami występują rzadko, lecz jedna z nich, związana z lizbońskim trzęsieniem ziemi (1.11.1755 rok) okazała się wyjątkowo niszczycielska. Stosunkowo często, choć o niewielkiej sile, występują fale tsunami na Morzu Śródziemnym, zwłaszcza przy wybrzeżach Północnej Afryki (Algeria, Marokko), gdzie strefa przybrzeżna wykazuje stale niewielką aktywność sejsmiczną.  Odpowiednio silne trzęsienie ziemi, nawet oddalone, jest w stanie wywołać wysoką falę tsunami w ogromnej odległości.  Najbardziej zagrożone wystąpieniem tsunami są wybrzeża ( i porty) Japonii (zwłaszcza od strony Pacyfiku, w znacznie mniejszym stopniu od strony Morza Japońskiego), Kuryli, Kamczatki, Aleutów, Alaski, Ameryki Środkowej, Peru i Chile.