Historia Powszechna (Kolonializm-II wojna światowa), daty (ściąga, pobieżnie)

DATY

1.Niemcy: Zjednoczenie i polityka wewnętrzna Bismarcka:
1807 – reformy w Prusach
1834 – Związek Celny
1848 – w Karlsbadzie zbiera się Parlament ogólno niemiecki – 2 koncepcje
1862 – Wilhelm I cesarzem, bismarck premierem
1863- wojna z Danią (Szlezwik i Holsztyn) – pomaga Austria
1866 – wojna z Austrią (Włochy po stronie Niemiec)
1866 – powstaje Zwiazek Północnoniemiecki (laterański)
1870 – Korona Hiszpania dla Leopolda Hohenzolerna
1870 – wojna Francusko – Pruska
1871 – powstaje partia centrum – kościelna i profederacyjna
10 maja 1871 – pokój we Frankfurcie (Alzacja i Lotaryngia)
18 stycznia 1871 – proklamowanie Cesarstwa Niemieckiego
1872-5 – Kulturkampf: kontrola państwa nad kościołem, egzamin dla księzy, wydalenie jezuitów, śluby cywilne, kara dla księży krytykujących rząd
1875- powstaje Socjalistyczna Partia Robotnicza
1880 – zniesienie kulturkampfu by walczyć z socjaldemokracja
1891 – zjazd partii w Erfurcie

2.Polityka zewnętrzna Bismarcka:
1873 – Sojusz 3 cesarzy (a la ten z lat 1815-48 – Święte Przymierze)
1875 – powstanie Bośnia i Hercegowina, potem Serbia i Czarnogora vs Turcja
1877 - wojna rosyjsko – turecka
1878 – pokój w San Stefano: utw. bułgarii, dobrudża dla rumunii, besarabia dla rosji, co nieco dla serbii i czarnogory,
1878 – kongres berliński: koniec sojuszu 3 cesarzy, bułgaria podporządkowana Francji, serbia i czarnogóra niepodlegle, bośnia i hercegowina dla austrowęgier, cypr dla anglii, tunis dla francji
1879 – bismarck zawiera 2-jprzymierze z austrowęgrami (obronny-rosja)
1881 – odnowienie sojuszu 3 cesarzy (z rosją)
1882 – sojusz włoch, niemiec i austrowęgier (antyfrancuski)

3.Zjednoczenie Włoch:
1815: rozbicie Włoch na 6 państw
1820 – niepokoje we Wloszech – Karbonariusze
1831 – „Młode Wł.” i Mazzini
1848 – wiosna ludow na sycylii
1852 – Camil Cavour premierem Piemontu – reformy
koncepcje zjednoczenia: rewolucyjna i federacyjna
1853-6 – Sardynia w Wojnie Krym. vs Rosja – miało być księstwo płn wł.
1859 – wojna z Austrią (Francja po stronie Piemontu) – (Lombardia)
1860 – powstanie we włoszech – Garibaldi i Mazzini, przyłączenei Neapolu
1861 – Zjednoczenie Włoch, wiktor emanuel królem
1864 – garibaldi chce odzyskac rzym
1866 – wojna prusko austriacka, pomimo klęsk austr. wenecja dla włoch
1870 – wojna niemiecko francuska – napol. wyszedł z rzymu, zajęli włosi
21 stycznia 1871 – stolicą włoch rzym – koniec zjednoczenia
konflikt z papieżem Pius IX, Leon XIII kaze bojkotowac wybory
4.Republika we Francji
1848 – proklamacja republiki – prez. na 4 lata, wybory powsz, tajne, bezposr.
Wygrywa Ludwik Napoleon 1853-6 wojny krymskie z rosją
1859 – wojna z austrią – odzyskanie sabaudii i nicei
1869 – otwarty kanał sueski
1870 – zaangazowal się w hiszpani, co doprowadziło go do upadku wskutek wojny z Prusami
Powołany Rząd Obrony Narodowej – 28 marca 1871 – zawieszenie broni
Zgromadzenie narodowe z Thiersem na czele – zamieszki
28 marca 1871 – proklamowanie komuny (nawiązanie do komuny z 1792)
27 maja 1871 – Thiers zdobywa Paryż – 10 maja 1871 traktat pokojowy
na skutek izolacji przez niemcy aktywna polityka kolonialna
1880 – towarzystwo budowy kanału panamskiego i nadużycia

5.Rosja
Piotr I monarchą absolutnym, rosja żandarmem europy
1853 – wojna rosji (Mikołaj I) z turcją, potem koalicja Francja-Piemont-Anglia
1856 - pokoj w paryżu
1861 – uwlaszczenie (Aleksander II)
1862 – „Ziemia i wola”
1871-4 reformy
1881 – zamordowanie Aleksandra II, Aleksander III jeszcze gorszy
1898 – S-DPRR: bolszewicy, mienszewicy,
22 stycznia 1905 – „krwawa niedziela”
1906 - pierwsza konstytucja, car nadal duża władza, w rzadzie Stołypin
1907 – car rozpisuje nowe wybory do dumy, w rządzie Stołypin

6.Wielka Brytania
Wigowie (Partia Liberalna) i Torysi (Partia Konserwatywna)
reformy społeczne: ogr. pracy kobet i dzieci
problem Irlandii (Sinn Fein) , 1847 – zaraza ziemniaczana w Irlandii, emigr.

7.Turcja
1821 – powstanie greckie przeciw turkom, w europie filhellenizm
rosja, francja i anglia pomagają
1829 – pokoj w Adrianopolu – zakończenie wojny
wybrzeże i gwarancje handlu na morzu czarnym dla Rosji, mołdawia i wołoszczyzna mają autonomię pod protektoratem rosji, grecja nie podległa
w turcji reformy wewnętrzne – liberalizacja wobec chrzescijan
1860 powstaje księstwo czarnogóry 1862 rumunia

8.Kolonializm
Azja
a)Chiny – polityka izolacji (Anglia)
dla europy tylko kanton
I wojna opiumowa – 1839-42, tracą Hongkong
1844 – traktaty z USA i Francją
II wojna opiumowa – 1856-60, legalizacja opium
1899 – powstanie bokserów – „Pięść w imię pokoju i sprawiedliwość.”, jatka z udziałem całej europy, chory człowiek Azji
b)Japonia – izolacjonizm, tylko Nagasaki (USA)
1854 - trakt z USA
1868 – likwidacja szogunatu i cesarstwo – reformy Meidżi
1894 – wojna z chinami i zajęcie Mandż+Korei–bura od europy
1895 - zajmuje Tajwan – problem z Rosją (port Arthur)
1904 – atak na Rosję
Indie (Anglia)
całe pd Indie bryt. – 1803 – Deli i Cejlon, 1819 kupują Singapur
Kampania Wschodniorosyjska
1857 – bunt sipajow (żołnierzy indyjskich)
1876 – cesarstwo w Indiach
rozwój Indii
afryka
Egipt – ważny dla Anglii z uwagi na kanał sueski (Anglia)
1869 – otwarcie kanału
1876 – bankructwo egipskie (nawet po zakupie akcji)
Komisja Dwustronna nadzorująca finanse Egiptu
1881 - Francja się wycofuje bo boi się o swą dupę w europie (Sojusz 3 cesarzy)
1882 – zajęcie Egiptu
1914 – Anglicy oficjalnie przejmują władze w Egipcie
Sudan – rządził nim Egipt (Anglia)
1822– Muhammad Ali zajął Sudan
1882 – powstanie w Egipcie Muhammad Ahmad mesjasz
1885 – państwo teokratyczne Mahdiego, 1898 – klęska
1899 –kondominium egipsko-brytyjskie
wojny burskie (afryka południowa) –bazę do Indii (Anglia)
1880 – walki bo angole chcieli anektować Transwall
1880-1 – i wojna burska – 1884 Transwal niepodległy
1886- odkrycie w Transwalu złota, okr. republ. (Rhodes)
1884 beczuana, Rodezja, odcięcie od morza Transwalu
1895 – nieudana inwazja na republikę burska
1902 – bez pomocy Niemiec Burowie musieli ustąpić
1910 - powstaje Związek Południowej Afryki
Algieria i Tunis (Francja)
1830-50 – podbój przez Francje
1881 – zajmuje Tunis ubiegając włochy
idą na pd. zach: Madagaskar, Gwinea, Wybrzeże Kości Słoniowej – francuska afryka zachodnia (1895)
incydent w Faszodzie – 1898, Marchand i Kitchener
Maroko (Francja)
1900 – pożyczki u francuzów, bo Maroko biedne
1902 – Francuska Kompania Marokańska
8 kwietnia 1904 – Entente Cordiale + tajna deklaracja
1906 – konferencja w Hiszpanii – Niemcy się burzą – efekt bank międzynarodowy dowodzony przez Francję
francuska okupacja Fezu i skok pantery
dla Niemców cześć Konga Franc., dla Francji Maroko
Etiopia (Włochy)
1881 – popierają Menelika, 1889 – Menelik II cesarzem
włochy chcą przejąć władzę,Menelik unieważ ukł.z 1889
1894 – atak na Etiopię i 1896 – klęska Włoch pod Aduą
1906 – niepodległość dla Etiopii
Trypolitania + Cyrenajka = Libia (Włochy)
Zdob. za poparcie Francji (za Maroko), ale ruch oporu
Tereny niemieckie:
1884 - Niemiecka Afryka Pd. Zach, Togo, Kamerun
1885 – Zanzibar
1890 – Niemiecka afryka wschodnia
Kongo (Belgia)
kupił je Leopold II bo chwalił Henryk Stanley

9.USA
1783 – 13 kolonii niepodległych, 1787 – konstytucja
1823 – doktryna Monroe: Ameryka dla amerykanów, nie kolonizować, nie szkudzić europie, zostawić kanadę
1803-67: Luizjana, Floryda, Oregon, Teksas, Alaska
Wojna Secesyjna (1861-65):
1860 - Lincoln, na pd Jefferson Davis (skonfed. stany zjedn.)
1865 – kapitulacja, ale działa ku-klux-klan
1863 – Napoleon III podbija meksyk, ale w 1887 dostaje w dupę od USA
Ekspansja dolara:
uzależnienie ameryki południowej
1898 – wyleciał w powietrze am. okręt wojenny – za to zajęli hiszpańska Kubę (1902 – republika kubańska), Filipiny, Hawaje, Puerto Rico
1903 – powstanie w Panamie – kanał panamski

10.Bałkany:
Rumunia:
1859 – utworzenie księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny
1881 – Rumunia królestwem
konflikt z Rosją o Besarabię, Austrowęgrami o Siedmiogród, Bułgarią o Dobrudżę (po kongresie w berlinie dla Rumunii)
Bułgaria
1887 – Książe Ferdynand rozbud. wojsko – bałkańskie Prusy
chciała Macedonię i Trację – podlizywanie się Rosji
skłócona z sąsiadami i hamowana przez Austrowęgry
Grecja
1830 – pełna niezależność
przeciwnicy: Turcja, Bułgaria
1913 – zajęcie Krety
Serbia
1818 – walka o niepodległość, 1817- autonomia
ambicje – wielka Serbia (Macedonia, Czarnogóra, Bośnia i herc.)
Bośnia i Hercegowina
1878 – Austrowęgry zajęły, 1908 – oficjalna aneksja
Serbia podskakiwała Austrowęgrom na tym ternie (pop. Rosji)
Wojny bałkańskie:
a)Liga bałkańska - czwór przymierze
1912 – traktat Serbia-Bułgaria-Czarnogóra
układ grecko-bułgarski (w końcu Bułgaria się obłowiła)
atak bułg. na Serbie (z nią Turcja, Czarnogóra i Rumunia) i Grecje
dalej kocioł bałkański: Bułgaria traciła Dobrudze (Rumunia) i Tracje (Turcja). Macedonia dla Serbii i Grecji

11.Bloki militarne:
Trójprzymierze
1879 – Bismarck i Austrowęgry (dwój przymierze)
1882 – dołączają włochy, skłaniały się ku Anglii i Francji
1902 – porozumienie francja-włochy (o afryce płn.)
1914 – przystępuje Turcja (boi się Serbii)
1915 – przystępuje Bułgaria (za Macedonię i cześć Serbii)
Trójporozumienie
wojna bydlęca Francji z Bismarckiem – cła
1891 – rokowania francusko rosyjskie, efekt - sierpień 1892
Anglia chciała do Niemiec (bo faszoda) ale Niemcy nie chcieli
4 kwietnia 1904 – Entente Cordiale, koniec splendid isolation

12.I wojna światowa
zagrożenie dla two powers standard
1920 – trybunał sprawiedliwości w Hadze
Rosja przeciw wojnie
przyczyny: Bałkany (rosja-austria), rosja-japonia, flota Niemiec, wojna bydlęca, Turcja i ruchy narodowe, Sarajewo 28.VI.1914
ultimatum – Serbia traci Bośnie i hercegowine i powołuje austriacki rząd
28 lipca 1914 – wypow wojny
1 sierpnia – niemcy-rosji
3 sierpnia Niemcy Francji
6 sierpnia – Austrowęgry Rosji
plan: zdobycie Paryża i rzucenie wojsk na Moskwa
wpadka w Belgii – koniec Blitzkriegu
sukcesy ruskich z Austria(wyparta z Serbii) i porażki z Niemcami
uwiezienie floty niemieckiej w portach
blokada angielska na morzu północnym
1914 – przystępuje do wojny Japonia po stronie ententy
1915 – Niemcy przełam. front ros. – wojna pozycyjna (Dniestr)
1915 – włochy przystępują do wojny przeciw Niemcom
1915- Niemcy zatapiają „Lusitanie”
1916 – Verdun – luty do grudnia
1916 – ofensywa Brusiłowa
1916 – przystąpienie Rumunii
1917 – Grecja zmuszona do przyłączenia do wojny
1916 – nieograniczona wojna podwodna
6 kwietnia 1917 – USA się dołącza do wojny (po lusitanii)
3 marca 1918 – pokój w Brześciu niemcy-Rosja: panstwa bałt.
24 września 1917 – kapituluje Bułgaria
11 listopada 1918 – Compiegne akt kapitulacji
13.Rewolucja w Rosji
rewolucja lutowa 23 II 1917 – strajki i rozruchy
Golicyn przekazuje władze dumie
Marzec 1917 - Komitet tymczasowy vs Piotrogrodzka Rada Delegatów RiŻ
Abdykuje Mikołaj II
ofensywa Kiereńskiego (członek rad delegatów)
17 kwietnia 1917 – tezy kwietniowe Lenina po emigracji
kierenski był dupa, Trocki opanowuje rady lokalne
zamach gen Korniłowa – wrzesień 1917
rewolucja październikowa – 6-7 listopad (24-5 październik kal. Jul.): opanowanie pałacu zimowego, centrali telef., arsenału broni, kierenski zbiegł
7 listopada 1917 ogólnorosyjski Zjazd delegatów powołuje Radę komisarzy Ludowych z Leninem na czele. Koniec Rzadu Tymczasowego
pokój brzeski

14.Faszyzm w Niemczech
1925 – wojna celna z Polską
10 czerwiec 1934 – Noc długich noży
9-10 listopad 1938 – noc krysztalowa ("Kriesstal Nacht")

15.Po rewolucji w Rosji
1921 – NEP
30.12.1921 – Rapallo
1927 – 3 pięciolatki
1934 – socjalizm zbudowany

16.Ład wersalski
8.I.1918 – orędzie Wilsona
18.I.1919 – konferencja paryska
28.VI.1919 – wersal i mały wersal, liga narodów
10.IX.1919 – St. Germain – Bukowina dla Rumunii, Tyrol + Triest – Włochy
1920 – San Remo I Spa - reparacje