mamy tu do czynienia z mieszaniem się substancji o różnej wielkości drobin - mniejsze (np. wody) wchodzą pomiędzy większe (np. alkoholu) i zmniejsza się objętość pod wpływem mieszania się tych substancji. 5 części wody + 5 części alkocholu = 9,5 części mieszaniny
Zjawisko kontrakcji jest potwierdzeniem cząsteczkowej budowy ciał . Polega na tym ,ze objętość mieszaniny jest mniejsza niż suma objętości jej składników . Przykładem jest zmieszanie np: 50 cm³ wody z 50 cm³ alkoholu ( np: denaturatu ) , po zmieszaniu otrzymujemy mniej niż 100 cm³ mieszaniny. wyjaśnienie : cząsteczki wody są mniejsze niż cząsteczki alkoholu i przemieszczają się między sobą . Modelowe doświadczenie: można przygotować jednakową ilość grochu i ryżu ; wsypać do naczynia - odczytać lub zaznaczyć poziom np: w szklance - mazakiem), następnie wymieszać i ponownie zaznaczyć poziom . Modelem cząsteczek wody będzie np; ryż , modelem cząsteczek alkoholu będzie groch.