Daty, wynalazki, dzieła, opis zaborów, hymn. Przygotowanie do testu z XIX wieku

Wynalazca Wynalazek, odkrycie

Tomasz Edison Elektryczność (żarówka)
George Stepkenson Kolej (powóz)
Etiene Lenoir Samochód (silnik spalinowy)
Bracia Wright Samolot
Robert Fulton Statek parowy
Samuel Morse Telegraf
Aleksander Graham Bell Telefon
Wilhelm Roentgen Promienie roentgena
Maria Skłodowska- Curie Pierwiastki promieniotwórcze (polon, rad)
Ludwik Pasteur Odkrycie bakterii
Marconi Radio
Bracia Lumiere Kinematograf
Emil Berliner Gramofon


zabór pruski
Najważniejsze miasta: Poznań, Gdańsk, Opole
Charakterystyka zaboru:
- dobrze rozwinięte rolnictwo
- liczne zakłady górnicze, hutnicze i metalowe na Śląsku
- dobrze rozwinięta sieć kolejowa

zabór rosyjski
Najważniejsze miasta: Warszawa, Lublin, Bialystok
Charakterystyka zaboru:
- liczne zakłady włókiennicze, górnicze, hutnicze i metalowe
- średnio rozwinięta siec kolejowa

zabór austriacki (Galicja)
Najważniejsze miasta: Kraków, Lwów
Charakterystyka testu:
zacofana, biedna wieś
- słabo rozwinięta sieć kolejowa
- możliwość swobodnego rozwoju kultury i nauki polskiej
- rafinerie i kopalnie soli

Adam Mickiewicz Pan Tadeusz
Juliusz Słowacki Kordian
Fryderyk Chopin Polonezy, mazurki, nokturny
Bolesław Prus Lalka
Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem
Stanisław Moniuszko Opery: "Halka" i "Straszny Dwór"
Jan Matejko Bitwa pod Grunwaldem, Hołd Pruski
Henryk Sienkiewicz Trylogia (Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski), Krzyżacy, Quo Vadis
Józef Chełmoński Tematyka obrazów- życie i kultura ludu polskiego
Maria Konopnicka Rota
Artur Grottger Tematyka obrazów- tragedia powstania styczniowego
Stanisław Wyspiański Dramaty: "Noc listopadowa", "Wesele", "Warszawianka"

Fabryka- zakład produkcyjny z praca zmechanizowaną
Maszyna parowa- urządzenie wykorzystujące energię pary wodnej skonstruowane przez Jamesa Watta
Trójpolówka- stosowany w średniowieczu i pierwszych wiekach nowożytnych system uprawy ziemi
Płodozmian- system uprawy stosowany współcześnie
Proletariat- robotnicy pracujący w fabrykach
Burżuazja- właściciele fabryk
Wiosna ludów (1848-1849)- szereg prób rządów absolutnych
Warsztat rzemieślniczy- niewielki zakład, w którym mistrz z czeladnikami i uczniami wytwarza produkty
Manufaktura- zakład, w którym praca ręczna została podzielona tak, aby każdy z pracowników wykonywał inna czynność
Urbanizacja- szybki rozwój miast wynikający z rozwoju gospodarczego
Rewolucja przemysłowa- przejście od pracy ręcznej do stosowania systemu pracy zmechanizowanej
Uwłaszczenie- nadanie własności ziem chłopom?
Praca organiczna- działanie na rzecz gospodarki, kultury i nauki podczas III rozbioru polski
Germanizacja- proces wynaradawiania w zaborze pruskim, polegający na zakazaniu używania języka polskiego, próbowaniu, by Polacy zapomnieli o swojej kulturze i niepodległej ojczyźnie
Rusyfikacja- proces wynaradawiania w zaborze rosyjskim, polegający na zakazaniu używania języka polskiego, próbowaniu, by Polacy zapomnieli o swojej kulturze i niepodległej ojczyźnie
rugi pruskie- usunięcie z państwa pruskiego polskich robotników, przybyłych do pracy z zaboru austriackiego i rosyjskiego

DATY
• 1769r.- wynalezienie maszyny parowej
• 1848-1849r.- Wiosna Ludów
• 1807r.- rejs pierwszego statku parowego
• 1838r.- skonstruowanie telegrafu
• 1867r.- wynalezienie dynamitu
• 1879r.- wynalezienie żarówki
• 1795r.- III rozbiór Polski
• 1797r.- utworzenie Legionów Polskich,powstanie pieśni Legionów Polskich we Włoszech*
• 1807-1815r.- Czasy Księstwa Warszawskiego
• 1830-1831r.- Powstanie listopadowe
• 1846r.- Powstanie krakowskie
• 1848r.- Powstanie wielkopolskie
• 1863-1864r.- Powstanie styczniowe
• 1901r.- strajk szkolny we Wrześni

* Józef Wybicki- Pieśń Legionów Polskich we Włoszech (Mazurek Dąbrowskiego)
Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski,
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany:
Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany.

Marsz, marsz, Dąbrowski...


Przyczyny powstań narodowych:
• Walka zbrojna o niepodległość polski

Skutki powstań narodowych:
• Uczestnicy powstań skazani na śmierć lub ciężkie więzienie
• Zsyłki na Sybir
• Konfiskata majątków

POWSTANIE LISTOPADOWE
- Zabór rosyjski
- 11 miesięcy
- Klęska, bo- liczebna przewaga wroga, brak pomocy ze strony innych państw (np. Francji)
- Bitwy m.in. w Warszawie, pod: Grochowem, Ostrołęką,
- Broń- pistolet kapiszonowy
- Obrona miast
- Wybuch- noc z 29 na 30 listopada 1830r.

POWSTANIE STYCZNIOWE
- Zabór rosyjski
- od stycznia 1863r. do jesieni 1864 r.
- Oddziały powstańcze ukrywały się w lasach, atakowały mniejsze oddziały wroga z zasadzek (wojna partyzancka)
- Klęska, bo- przewaga liczebna wroga, lepsze uzbrojenie, brak pomocy ze strony innych państw
- Broń: kosy, strzelby myśliwskie
- Wybuch- styczeń 1863 r.