Rozwój zarodkowy i płodowy człowieka.

Kiedy naprawdę zaczyna się życie? Zwykle myśli się, że pierwszym dniem życia dziecka jest dzień jego narodzin. W rzeczywistości zaczyna się ono w brzuchu mamy, dziewięć miesięcy wcześniej, w chwili spotkania się dwu różnych komórek: plemnika ojca i jaja matki. Spotkanie to jest bardzo ważne: nosi nazwę zapłodnienia. Dwie komórki łączą się, by utworzyć pierwszą komórkę żywej istoty: zarodek.

Pierwszy miesiąc. Pierwsze 8 tygodni rozwoju dziecka jest nazywane okresem embrionalnym. Po zapłodnieniu odbywa się intensywny proces dzielenia się komórek nazywany bruzdkowaniem. Jednocześnie nowy organizm wędruje powoli do miejsca dla siebie właściwego, czyli do jamy macicy. Tam około 6 dnia od zapłodnienia zagnieżdża się, czyli jakby wrasta w błonę śluzową macicy, uzyskując fizyczny kontakt z organizmem matki. Później w tym miejscu utworzy się łożysko, czyli "pomost" między organizmem matki i dziecka, odżywiając je przez pępowinę. Około 11-12 dnia od zapłodnienia może wystąpić drobne krwawienie z dróg rodnych (sugerujące krwawienie miesiączkowe), mogące być mylące dla określenia terminu porodu. Dalej następuje skomplikowany proces podziałów i różnicowania się komórek na poszczególne części ciała, układy i narządy. Malutkie kończyny zaczynają "pączkować", formując się w ramiona i nóżki. Mały człowieczek jest wtedy nieco podobny do kijanki. Od 25 dnia życia zaczyna bić serce. Rozpoczyna się formowanie "cewy nerwowej", z której rozwinie się później mózg i rdzeń kręgowy. Pod koniec pierwszego miesiąca twoje dziecko ma około 1,25 cm i waży ok. 25 g.

Drugi miesiąc. Następuje formowanie większości głównych organów i narządów, na czele z układem sercowo-naczyniowym (w 7 tygodniu zaczyna bić serce dziecka) i ośrodkowym układem nerwowym (mózg). W tym czasie również zaczynają się formować zarysy ciała. Pracuje już łożysko, które jest "łącznikiem" między organizmem matki a dzieckiem. Dostarcza mu składników odżywczych i tlenu oraz odbiera od niego produkty przemiany materii. Powstają uszy, palce kostki i łokcie. Rozwijają się powieki, ale na razie całkowicie zamykają oczy. Dalej pojawiają się palce rąk i nóg. Pod koniec drugiego miesiąca "dzidziuś" przypomina już bardziej człowieka niż kijankę, ma ok. 2,5 cm długości i waży ciągłe poniżej 30 g.

Trzeci miesiąc. Począwszy od 9 tygodnia ciąży rozpoczyna się okres "płodowy" rozwoju. Na początku tego okresu głowa stanowi połowę wielkości dziecka. Kończyny dolne są krótkie i cienkie, górne w końcu 12 tygodnia osiągają prawie normalną długość w stosunku do reszty ciała. Palce rąk i nóg mają już miękkie paznokcie. W dziąsłach znajdują się już zawiązki przyszłych "mlecznych" ząbków. Również zęby stałe są wytwarzane głównie w 3 miesiącu. Do końca 9 tygodnia zewnętrzne narządy płciowe żeńskie i męskie są podobne. Rozróżnienie płci możliwe jest już w 12 tygodniu. Między 9. a 12 tygodniem rozpoczyna się wytwarzanie moczu. Dziecko zaczyna połykać płyn owodniowy i wydalać mocz do jamy owodniowej. Początek tego okresu nazywany jest też początkiem aktywności ruchowej, gdyż dziecko reaguje na bodźce. Ruchy są jednak zbyt słabe, aby były wyczuwalne przez matkę. Około 10 - 12 tygodnia możesz po raz pierwszy usłyszeć bicie serce twojego dziecka dzięki wysokiej jakości USG z aparatem Dopplera. Aż do końca ciąży całe ciało dziecka i wszystkie jego organy i narządy będą dojrzewać a dziecko będzie przybierało na wadze. Pod koniec tego miesiąca dziecko ma już ok. 10 cm długości i waży ok. 30 g.

Czwarty miesiąc. W tym czasie następuje szybszy wzrost tułowia względem głowy płodu. Wydłużają się kończyny dziecka. Twoje dziecko rusza się, kopie, wierzga, (choć tego jeszcze nie czujesz), łyka płyn owodniowy i słyszy już twój głos. Jego skóra jest różowa i prześwitująca. W 16. tygodniu u dziewczynek rozwinięte są jajniki, które zawierają pęcherzyki jajnikowe z komórkami jajowymi. Pępowina i łożysko przystosowują się do coraz większego zapotrzebowania dziecka na pożywienie i ostatecznie dojrzewają. Pod koniec czwartego miesiąca dziecko ma już średnio 16 cm "wzrostu" i waży niecałe 200 g

Piąty miesiąc. Dziecko staje się coraz bardziej ruchliwe, "przewraca" się z boku na bok, a czasem głową do dołu. W 20 tygodniu matka zaczyna wyczuwać ruchy płodu. Jeśli wcześniej już rodziła, może to następuje to zazwyczaj w 18 tygodniu. Około 18 tygodnia można usłyszeć bicie serca za pomocą stetoskopu (słuchawek lekarskich). Paznokcie są już prawie dojrzałe. Malec śpi i budzi się o regularnych porach. Na głowie dziecka pojawiają się włosy, a nad oczami brwi. Na całej powierzchni ciała pojawiają się delikatne włoski, tzw. meszek. W 18. tygodniu u dziewczynek ostatecznie wykształca się macica, zaś w 20 tygodniu u chłopców jądra zaczynają zstępować z tylnej ściany brzucha do worka mosznowego Jest to miesiąc bardzo intensywnego wzrostu. Pod koniec piątego miesiąca ma długość od 20 do 30 cm i waży od 250 do 500 g.

Szósty miesiąc. Ciało dziecka staje się bardziej proporcjonalne, znacznie wzrasta masa jego ciała. Ponieważ skóra jest częściowo przezroczysta, można zobaczyć krew w naczyniach krwionośnych. Skóra jest czerwona, pomarszczona i pokryta delikatnymi, cienkimi włoskami. Twoje dziecko jest zazwyczaj jeszcze za małe, aby żyć poza łonem matki. Głównie z powodu niedojrzałości płuc. Jeśli zdarzyłoby się, że malec urodzi się w tym miesiącu, ma jednak szanse na przeżycie dzięki intensywnej opiece. Najmłodszy wcześniak, jaki udało się utrzymać przy życiu urodził się w 22 tygodniu ciąży. Powieki zaczynają się częściowo otwierać. Widoczne są już linie papilarne na palcach rąk i nóg. Odbywa się dalszy, intensywny wzrost twojego dziecka. Pod koniec szóstego miesiąca ma długość od 27 do 35 cm i waży od 500 do 750 g.

Siódmy miesiąc. Dziecko otwiera i zamyka oczy, ssie kciuka nabywając odruch ssania i płacze. Ćwiczy przez kopanie i przeciąganie się. Reaguje na światło i dźwięk. Włosy na głowie i meszek są dobrze rozwinięte. Trwa dalszy wzrost i dojrzewanie narządów wewnętrznych. W tym czasie potęguje się powstawanie licznych połączeń nerwowych w mózgu, powstają ośrodki zawiadujące różnymi czynnościami (mowy, słuchu, ruchu). Jest to również okres kształtowania się osobowości dziecka, stad istotny jest już kontakt rodziców ze swoim dzieckiem. W razie przedwczesnego porodu w tym miesiącu dziecko ma duże szanse na przeżycie. Pod koniec siódmego miesiąca ma długość ok. 37 cm i waży od ok. 1350 g.

Ósmy miesiąc. W dalszym ciągu postępuje gwałtowny rozwój mózgu. Dziecko jest już za duże, aby się obracać się swobodnie i dlatego może silnie kopać i wiercić się. Możesz zauważyć wypukłości na twoim brzuchu pochodzące od łokci lub pięt malca. Kości głowy są miękkie i elastyczne, aby uczynić łatwiejszym jej przejście przez ciasny kanał rodny. Płuca są wciąż niedojrzałe. W końcu tego okresu skóra jest gładka i różowa. Kończyny dolne są okrągłe i pełne. Jeśli dziecko urodzi się ok. 37 miesiąca ciąży, jest niedojrzałe, ale ma bardzo duże szanse przeżyć. Pod koniec ósmego miesiąca dziecko ma już średnio 45 cm "wzrostu" i waży ponad 2000 g.

Dziewiąty miesiąc. W 38 - 40 tygodniu ciąży twoje dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat. Jego płuca są już dojrzałe i gotowe do podjęcia swojej funkcji. Dziecko rośnie już niewiele. Dziewczynki nieco wolniej od chłopców. Włosy zastępują meszek, paznokcie pokrywają opuszki palców rąk i stóp. Twardówka oka jest biała, zaś tęczówka niebieska. Dzieci zawsze rodzą się z niebieskimi oczyma. Podczas ostatnich miesięcy rozwoju płodowego kształty dziecka ulegają zaokrągleniu na skutek odkładania się tłuszczu w tkance podskórnej. Jego skóra, z wyjątkiem oczu i ust jest wtedy biała lub niebiesko-różowa, pokryta białawą tłuszczową substancją, zwaną mazią płodową. Sutki u obu płci są nieznacznie obrzmiałe. Wynika to z oddziaływania na nie hormonów matki. Zazwyczaj układa się głową do dołu i schodzi coraz niżej. Pod koniec dziewiątego miesiąca twoje dziecko waży w granicach od 2800 do 4000 g i ma średnio od 48 do 52 cm długości.

Przebieg porodu. Ze względów praktycznych i dydaktycznych poród został podzielony przez położników na cztery okresy. W praktyce nie zdarza się zbyt często ten książkowy przebieg, choć pewne elementy każdego z tych okresów powtarzają się w każdym porodzie. Pomimo to przedstawimy tu poszczególne okresy:
I okres porodu trwa od początku porodu do całkowitego rozwarcia szyjki macicy (ok. 10 cm), jest inaczej nazywany okresem rozwierania
II okres porodu rozpoczyna się z chwilą całkowitego rozwarcia ujścia, a kończy się urodzeniem dziecka. Jest nazywany okresem wydalania.
III okres porodu zaczyna się po urodzeniu noworodka, a kończy wydaleniem łożyska, czyli popłodu. Określany jest też okresem łożyskowym.
IV okres, jest to umowny wczesny okres poporodowy, w czasie, którego kobieta jest jeszcze pod obserwacją.