Benedyktyni

Benedyktyni są mnichami, a ich duchowość wywodzi się z najwcześniejszych przejawów życia konsekrowanego w Kościele. Słowo mnich (monos) oznacza kogoś, kto jest sam. Samotność ta ma stworzyć miejsce dla lepszego spotkania z Bogiem. Monastycyzm chrześcijański jest formą odpowiedzi człowieka na łaskę Ewangelii.Cechą naczelną duchowości monastycznej jest "bycie z Bogiem", do którego mnich dąży przez codzienne nawracanie się. Monastycyzm ma swe bardzo wyraźne miejsce w Kościele jako ZNAK absolutu Bożego.Absolut Boga, objawiony w Chrystusie, jest prawdą zasadniczą warunkującą sens powołania monastycznego. Zrozumienie tej prawdy nie jest jedynie działaniem intelektu, ale całej istoty człowieka, co pociąga za sobą konieczność dania świadectwa swej wiary przez praktyczne podporządkowanie życia Bogu najwyższemu. Na pewno odnosi się to do każdego chrześcijanina, ale w przypadku mnicha musi przybrać istotę i formę wyłącznej przynależności do Boga.Pierwszym warunkiem rozwoju świadomego kontaktu z Bogiem jest gotowość zerwania z grzechem. Do tego w oparciu o łaskę służą rozmaite ćwiczenia ascetyczne mające na celu oczyszczenie człowieka. Jednakże aspekt pokutny czy ascetyczny nie stanowi sam w sobie istoty metanoi, której zadaniem jest wprowadzenie człowieka na drogę poszukiwania Boga. Jest to więc stałe i rzeczywiste podporządkowanie się woli Bożej. Metanoia jest wyrazem miłości. Mnich w oparciu o rady ewangeliczne i odpowiadające im śluby stawać się ma nie tylko w wymiarze wewnętrznym znakiem godności człowieka i chrześcijanina. Benedyktyn w swych ślubach zobowiązuje się do przyjęcia monastycznego stylu życia, do posłuszeństwa zgodnego z regułą i stałości. Cechą charakterystyczną benedyktyńskich ślubów monastycznych jest związanie się mnicha z konkretną wspólnotą. Śluby mimo swojej wielkiej wartości i godności nie stanowią celu same w sobie, są sposobami urzeczywistniania najgłębszego pragnienia bycia z Bogiem. Profesja monastyczna dokonująca się w połączeniu z Eucharystią jest publicznym przyjęciem konsekracji Boga.Mnich jest powołany do czynienia dobra swoim bliźnim przez wyraźny przykład życia ukierunkowanego na Boga. Dystans do "świata" w duchowości benedyktyńskiej nie jest jakimkolwiek gardzeniem dobrami stworzonymi przez Boga, lecz ma się wyrażać przez mądrą selekcję, która doprowadza do bardziej obiektywnej i rzeczowej oceny doczesności.W duchowości monastycznej życie wewnętrzne jest nacechowane największą swobodą, kształtuje się jednak na Biblii i liturgii. Stąd modlitwa objawia się w dwóch formach: jako modlitwa liturgiczna i jako modlitwa indywidualna.Liturgia jest jednym z zasadniczych elementów spajających wspólnotę mniszą, i jest dla mnichów podstawowym, niewyczerpanym i przebogatym źródłem całego życia wewnętrznego. Centrum Monastycznej Liturgii Godzin jest codzienna Eucharystia.Tradycja monastyczna nie wytworzyła wyraźnego systemu modlitwy wewnętrznej. Modlitwa ta charakteryzuje się wielką otwartością. Czerpie ona z dwóch źródeł: z codziennej liturgii i lectio divina - medytacyjnej lektury Biblii i jej komentarzy, głównie patrystycznych. W życiu mniszym chodzi o wytworzenie specyficznej postawy modlitwy, która z mnicha czyni człowieka modlitwy.Św. Benedykt w Regule zajął wyraźnie pozytywne stanowisko wobec pracy. Jest ona normalnym źródłem utrzymania klasztoru i pomocy potrzebującym. Praca stanowi dla niego jeden ze sposobów "służby Bożej", okazję przybliżenia się do Boga i braci. Stąd prawdziwie poważny i uczciwy stosunek do pracy, wypływający z poczucia Bożej obecności.Mnich wiąże się na całe życie z jedną wspólnotą jako "szkołą służby Pańskiej" . W jej ramach samotność i wzajemna więź są jednakowo ważne dla otwarcia się na misterium Chrystusa. Widzialnym znakiem jednoczącym wspólnotę jest osoba opata. Do podstawowych składników reguły i tradycji benedyktyńskiej należy przyjmowanie gości, w których mnisi mają spotykać Chrystusa. Ta podstawowa forma apostolstwa w życiu mniszym realizuje się w sposób właściwy poszczególnym klasztorom.

Historia Zakonu
Zarys historii benedyktynów wymaga pewnego uściślenia. Św. Benedykt (480-ok.550) nie miał zamiaru tworzyć zakonu, ani żadnej nowej formy życia chrześcijańskiego. Był on mnichem włączonym w rozwijającą się w chrześcijaństwie tradycję monastyczną, pustelniczą i wspólnotową. Pierwsze udokumentowane formy życia monastycznego powstały na przełomie III i IV w. w Egipcie. Do Europy zachodniej monastycyzm trafił przez wschodnią część Kościoła. Św. Benedykt czerpie z tradycji cenobitycznej (mnichów żyjących we wspólnotach), ukształtowanej przez św. Pachomiusza, Bazylego i Kasjana i innych. Historię benedyktynów wytycza historia Reguły św. Benedykta. Św. Benedykt zredagował ją w pierwszej połowie VI w. W tym czasie Reguła św. Benedykta funkcjonowała w świecie mniszym jako jedna z wielu reguł monastycznych. Papież Grzegorz Wielki przyczynił się do rozsławienia Reguły i postaci św. Benedykta w swych Dialogach. Upowszechnienie Reguły św. Benedykta następuje w pierwszej poł. IX wieku w państwie Karolingów. Cesarz Karol Wielki uznał ją za przewodnią regułę mnichów w swoim państwie. Rozkwit benedyktynów i ich wielkie znaczenie związane jest z okresem reformy Kościoła w X w., w której poważną rolę odgrywają klasztory związane z opactwem Cluny. W tym okresie wśród mnichów benedyktyńskich pojawia się ruch w stronę monastycyzmu ubogiego; powstają nowe odgałęzienia znane obecnie jako cystersi, kameduli itp. Dopiero od tego czasu można mówić o odrębności benedyktynów jako zakonu. Opactwa benedyktynów skupiały się w różne formy kongregacji, zawsze jednak zachowując autonomię poszczególnych domów oraz chroniąc własną tradycję. Wielkim obciążeniem dla wielu opactw było narzucanie im przez władców od X do XVI w. tzw. opatów komendataryjnych. Poważny kryzys przeżywają benedyktyni w okresie Oświecenia na skutek licznych kasat. Już na początku XIX w. powstają ośrodki odnowy życia we Francji (opactwo Solesmes) i w Niemczech (opactwo Beuron). Odnowa życia benedyktyńskiego w Europie zaowocowała wielkim dziełem fundacyjnym na innych kontynentach (Ameryka, Afryka, Azja). Postulatem tej odnowy jest powrót do źródeł. Benedyktyni podejmują studia nad własną duchowością i Regułą św. Benedykta, ale też studia nad Ojcami Kościoła, badają i odnawiają we własnych klasztorach liturgię i śpiew gregoriański. Ta reforma wywarła też wpływ na cały Kościół inspirując ruch liturgiczny, studia patrystyczne i soborową odnowę liturgii. Z polecenia papieża Leona XIII powstała federacja benedyktyńska w celu nawiązania bliższej współpracy między poszczególnymi kongregacjami benedyktyńskimi grupującymi autonomiczne opactwa i przeoraty. Na czele federacji stanął opat-prymas. Jego siedzibą jest opactwo św. Anzelma, pełniące zarazem funkcję centrum studiów benedyktyńskich (ateneum i kolegium).

Historia Benedyktynów w Polsce
Dzieło, które św. Benedykt zapoczątkował w Subiaco i na Monte Cassino w VI w., przetrwało całe wieki. Benedyktyni z biegiem czasu rozszerzyli swą działalność na cały Kościół Zachodni. Do Polski przybyli oni w początkach chrystianizacji, zakorzenili się i przetrwali — z pewną przerwą — aż do dzisiaj.Święty Benedykt pisał Regułę dla mnichów zamieszkujących jeden klasztor, natomiast nie wspomniał nic o związkach nadrzędnych pomiędzy klasztorami. Dlatego ośrodki, w których obowiązywała Reguła św. Benedykta, mimo różnych prób i wysiłków nie utworzyły zakonu. Dopiero w XIX w. powstała dość luźna federacja, z poszanowaniem autonomii opactw i ich lokalnych tradycji. Klasztor, zwany opactwem, jest społecznością, która, zachowując Regułę św. Benedykta, samodzielnie tworzy swe prawa i zwyczaje, posiada swą własną historię.Uściślenia wymaga słowo „benedyktyni", ponieważ nie było ono powszechnie znane w średniowieczu. Najstarsze pomniki literatury polskiej używają określenia ordo monasticus (zakon monastyczny). Przymiotnik ten wywodzi się z tego samego greckiego źródłosłowu, co monaster i mnich, które język polski przyswoił sobie przez pośrednictwo łacińskie, niemieckie i czeskie. Brzmi tu aluzja do odosobnienia, czyli odcięcia od spraw doczesnych po to, aby zyskać Boga na własność. Benedyktynów nazywano, ze względu na kolor ich habitów, mnichami czarnymi, cystersów szarymi, kartuzów i kamedułów białymi. W średniowieczu czarnych mnichów nazywano również „kluniatami", od słynnego opactwa Cluny w Burgundii.Słowo „benedyktyn" do polszczyzny literackiej wprowadził ks. Piotr Skarga. W 1579 r. przetłumaczył on „Żywot Św. Wojciecha od jego rówieśnika, mnicha-benedyktyna bardzo uczenie napisany".