Motyw podróży w literaturze fantastycznej. Omów na wybranych przykładach.

Witam szanowną komisję. Postaram się jak najlepiej przedstawić realizację wybranego przeze mnie tematu który brzmi: Motyw podróży w literaturze fantastycznej. Omów na wybranych przykładach.
Życie człowieka niewątpliwie porównać można do wędrówki. Nie powinno więc dziwić że wątek podróży występuje w literaturze od samego jej początku. Motywów podróży możemy znaleźć wiele, zaczynając od mitologii, poprzez Odyseję, czy też oświeceniowe „Podróże Guliwera” a kończąc na literaturze współczesnej. Ja jednak postaram się przedstawić temat wyłącznie za pomocą wybranych utworów literatury fantastycznej, w której podróż występuje bardzo często, niejednokrotnie mając różne znaczenie metaforyczne. Moim zadaniem będzie też udowodnienie jak ważnym czynnikiem dla kształtowania osobowości i zdobywania wiedzy oraz doświadczeń jest podróż. Postaram się dowieść więc że wędrówka jest czynnikiem odgrywającym ważną rolę w ludzkim życiu.
Człowiek jak każda żywa istota znajduje się w ciągłym ruchu, przebywa drogę którą jest dla niego świat tak samo w czasie jak i przestrzeni. Wędrówka traktowana jest często jako droga życia – bo przecież każdy dokonując wyborów przemierza jakieś ścieżki. Ludzkie życie jest więc jedną wielką podróżą, gdyż niezależnie od nas nasza wędrówka i tak ciągle trwa ,czy dosłownie w przestrzeni - gdy podróżujemy poznając nowe miejsca, czy też nawet gdy prowadzimy osiadły tryb życia czas ucieka, a świat doświadcza nas za przyczyną ludzi czy zdarzeń, czyniąc z nas podróżników.
Podstawowymi elementami mojego tematu są literatura fantastyczna oraz podróż, które krótko zdefiniuję. Pod pojęciem „fantastyczny” rozumiemy najczęściej nie dziejący się w rzeczywistości, niezwykły lub też zwyczajnie dziwny. Na tej podstawie możemy powiedzieć więc że literatura fantastyczna to literatura która jest całkowitym tworem wyobraźni autora i występują w niej z reguły elementy niezwykłe lub zjawiska nadprzyrodzone. Możemy ją też podzielić na kilka gatunków takich jak; fantastyka naukowa opowiadająca o przyszłości świata oraz rozwoju technologicznym; literatura fantasy – nawiązująca do czasów średniowiecza, magii czy tworów baśniowych; oraz horror związany ze strachem człowieka i zagrożeniem ludzkiego życia ze strony sił nadprzyrodzonych. Do fantastyki zaliczane są także baśnie oraz bajki które ukazują często przykłady zachowań oraz wzorców dla dzieci.
Jeśli chodzi o definicję podróży i wędrówki Słownik Motywów Literackich charakteryzuje ją jako przebywanie drogi do jakiegoś odległego miejsca; przemieszczanie się; odwiedzanie miejsc w poszukiwaniu czegoś. Według mnie motyw podróży może mieć kilka form. Pierwszą z nich jest wędrówka przybierająca postać pielgrzymki, gdzie podróżujący zmierza do konkretnego obranego przez siebie „świętego miejsca”. Ponadto pielgrzymka może mieć znaczenie nie tylko dosłowne, gdyż metaforycznie występuje jako dążenie do obranych przez nas celów. Inną formą może być wędrówka jako tułaczka, bezcelowe przenoszenie się z miejsca na miejsce. Bohaterowie utworów w których występuje ten rodzaj motywu wyruszają najczęściej w świat za lepszym życiem lub są zmuszeni do ciągłego opuszczania miejsc swojego pobytu. Do definicji podróżowania trzeba by też dodać ucieczkę, która również jest jej formą. Trzeba zauważyć, że często motywy te są ze sobą ściśle powiązane i mogą występować jednocześnie.
Na podstawie przytoczonej definicji postaram się przedstawić teraz rolę podróży oraz zaprezentować konkretne motywy wydzielone przeze mnie wcześniej.
Pierwszą omawianą przeze mnie książką jest „Hobbit czyli tam i z powrotem” napisana przez John R.R Tolkiena. Hobbit oraz Trylogia Tolkienowska uznawane są za sztandarowe dzieła literatury fantastycznej, co może potwierdzić fakt że wiele powstałych po nich utworów bazuje na podobnych tematach. Akcja powieści toczy się w bajkowym świecie zwanym Śródziemie, w którym żyje kilka ras między innymi elfy, ludzie krasnoludy i hobbity. Bohaterem powieści jest Bilbo Baggins – tytułowy hobbit, kochający spokojne życie w domowym zaciszu. Jego życie odmienia się gdy odwiedza go znajomy czarodziej – Gandalf, proponując mu wyprawę z krasnoludami po ich utracony majątek zagrabiony przez strasznego smoka Smauga. Bilbo pomimo niechęci i strachu, sprytnie podpuszczony przez Czarodzieja, wyrusza z kompanią krasnoludów by przeżyć największą przygodę swego życia. W drodze do Samotnej Góry, gdzie czeka majątek krasnoludów, drużyna składająca się z trzynastu krasnoludów, Gandalfa oraz nazwanego „Włamywaczem” Bilba przeżywa wiele niesamowitych przygód takich jak napotkanie trolli, wizyta w domu elfów czy ucieczka z królestwa Goblinów. Dzięki sprytowi Bagginsa oraz pomocy pierścienia który umożliwiał niewidzialność kompania krasnoludów kolejno ratuje się z takich sytuacji jak więzienie przez króla leśnych elfów czy pająki. Zahartowany w trudach podróży, strachliwy i skromny hobbit zmienia się w odważnego i zaradnego czym zyskuje szacunek i uznanie kompanów. Po dotarciu do Samotnej Góry którą można określić jako cel podróży Bilbo nie raz jeszcze musi wykazać się odwagą oraz pomysłowością, gdzie nieświadomie acz szczęśliwie pomaga w zabiciu Smoka, krasnoludy natomiast odzyskują swój skarb. Należy też wspomnieć o końcowej słynnej bitwie 5 armii gdzie Baggins odgrywa ważną rolę, godząc ze sobą rasy Krasnoludów, Ludzi i Elfów. Pomoc Bilba okazuje się więc nieoceniona, można stwierdzić że bez niej nieco nieporadne i łatwo wpadające w kłopoty krasnoludy nie dotarłyby pod Smoczą Górę. W powieści można jednoznacznie zauważyć motyw podróży-pielgrzymki, gdzie cel zostaje osiągnięty, a główny bohater nabiera niesamowitych doświadczeń o których siedząc w swej norce mógłby tylko pomarzyć.
Drugim omawianym przeze mnie utworem jest „Mały Książe” autorstwa Antoine`a de Saint-Exupery`ego. Ksiażka, którą niektórzy określają jako fantastyczną baśń filozoficzną dla dzieci i dorosłych, zawiera dużo wartościowych prawd życiowych. W utworze tym także występuje motyw pielgrzymki. Tytułowy bohater – Mały Książę, żyjący na swojej małej planecie, poznaje różę. Kwiat okazuje się być dumny i kapryśny. Mimo to, bohater codziennie opiekuje się rośliną przywiązując się do niej. Pewnego dnia róża okłamuje Małego Księcia. Chłopiec traci do niej zaufanie i postanawia wyruszyć w podróż. Jej głównym celem jest spotkanie prawdziwego przyjaciela oraz poznanie innych światów.. Książę przemierzając kolejne planety poznaje świat by szczerze zdumiewać się nad bezdusznością, głupotą czy też bezsensowną żądzą zysku dorosłych ludzi. Można więc stwierdzić że wędrówka głównego bohatera ma też znaczenie symboliczne, gdyż jego podróż jest swego rodzaju próbą poznania świata dorosłych. Działania dorosłych ukazane są w sposób żartobliwy, co świadczy o ich niedorzeczności. Chłopiec stwierdza że świat dzieci jest mniej skomplikowany, gdyż są one istotami wrażliwymi, szlachetnymi oraz zdolnymi do szczerych uczuć. Poprzez spotkanie z lisem na Ziemi, książę dowiaduje się co to jest przyjaźń i na czym ona polega. Według lisa wiąże się ona z poświęceniem i odpowiedzialnością za drugą osobę. Książe uświadamia sobie wtedy że Róża z jego planety jest dla niego wyjątkowa i różni się od tych spotkanych przezeń na Ziemi. Jest bowiem „oswojona”. Wędrówka księcia kończy się śmiercią w ziemskim wymiarze, w rzeczywistości jest jednak powrotem na swoją planetę a przede wszystkim do Róży. Podróż odgrywa więc ważną rolę w życiu chłopca, uzmysławia mu na czym polega pełnia człowieczeństwa, czyli odpowiedzialność za innych, wrażliwość oraz umiejętność przyznania się do własnych błędów i podjęcie wysiłku by je naprawić. Książka zawiera wiele wartościowych sentencji będących cennymi drogowskazami dla ludzi. Jako przykłady można podać słowa lisa „najważniejsze jest niewidoczne dla oczu” czy też węża „jest się samotnym także między ludźmi”.
Kolejną książka prezentującą motywy wędrówki są „Podróże Guliwera” Jonathana Swifta. Książka podzielona jest na cztery części, przy czym każda z nich opowiada o innej przygodzie tytułowego bohatera, który przez wędrowanie dojrzewa. Guliwer trafia do fantastycznych krain które często porównuje do niedoskonałych miast Europy. Bohater nabiera odmiennych doświadczeń będąc olbrzymem w świecie liliputów i karłem w świecie gigantów. W Lilipucie Guliwer musi uważać na malutkich mieszkańców, natomiast w Brobdingnag to świat jest zagrożeniem dla niego – między innymi musi toczyć walkę ze szczurami. W dalszym etapie wędrówki bohater odwiedza krainy żądne nauki i wiedzy, które nie prowadzą jednak do niczego dobrego. Podróżnik jest zawiedziony skutkami wykorzystywania tej wiedzy, a po powrocie do domu pierwszy raz postanawia skończyć ze swymi wyprawami. Nie jest to jednak jego ostatnia przygoda gdyż namawiany przez swego przyjaciela nie potrafi sobie odmówić kolejnej, tym razem trafia na wyspę Houyhnhnmów. Okazują się być oni stworzeniami przypominającymi konie, a za swych pomocników mają Jahusów przypominających ludzi. Mądre konie tworzą swoją cywilizację, a takżę posiadają obyczaje czy własny język. Cechuje je także szacunek do natury oraz wysoka moralność. Uświadamiają one Guliwerowi że ludzie są podobni do ich wrógów – Jahusów, chciwi i bezwzględni, a przyczyną tego jest pożądliwość oraz głupota. Guliwer przyznaje im rację, postanawia nawet zostać na wyspie. Zostaje jednak z niej wygnany, wraca do domu i długo przyzwyczaja się do życia wśród ludzi. Uważam że wszystkie wyprawy, a szczególnie ostatnia obrazująca Utopię mają ważny wpływ na osobę głównego bohatera, który z żądnego przygód podróżnika zmienia się w osobę pragnąca wieść spokojne życie na wsi.
Ostatnią pozycją którą przedstawię jest wybitna powieść fantasy Ursuli Le Guin zatytułowana „Czarnoksiężnik z Archipelagu”. Uważam że jest ona doskonałym przykładem literatury fanstatycznej w której występują wszystkie trzy zdefiniowane przeze mnie formy podróży. „Czarnoksiężnik z Archipelagu” opowiada historię młodego chłopca, który z syna wiejskiego kowala staje się wielkim czarnoksiężnikiem. Pierwsze przygody chłopca oraz jego zachowanie możemy potraktować jako przykład tułaczki, gdy ten ma trudności z odnalezieniem siebie i swojego powołania. Kolejnym etapem jest ucieczka przed uwolnionym Cieniem symbolizującym strach, niewiedzę czy też zło. Pod wpływem nabytych doświadczeń oraz rad udzielonych mu przez Ogiona, Ged zmienia swe dotychczasowe plany i postanawia sam rzucić się w pogoń za Cieniem. Jest to ostatnia część wędrówki, i ma charakter pielgrzymki. Czarodziej dosięga swego celu przezwyciężając swój strach i w rezultacie jednocząc się z Cieniem. Cała powieść opowiada więc o jednej wielkiej podróży, zarówno mentalnej gdzie bohater zmienia się z osoby butnej i zarozumiałej w rozsądnego i zrównoważonego mężczyznę, jak i fizycznej – gdy Czarodziej zmuszony jest do ucieczki, a następnie pogoni za Cieniem.
Analiza przytoczonych utworów literatury fantastycznej udowadnia że występujące w różnych formach podróże mają wartość poznawczą i wpływają na zmiany osobowości bohaterów. W każdym z przedstawionych utworów wędrówka jest istotnym elementem życia bohaterów, pomaga im kształtować światopogląd i charakter. Poznanie wartości takich jak braterstwo, przyjaźń, odwaga czy poświęcenie staje się wielką korzyścią dla nich samych, oraz otaczającego ich świata.