Rządy Jagiellonów w polsce.

Odpowiedź

fala111pl

Czasy panowania w Polsce Dynastii Jagiellonów rozpoczyna w XIV wieku Władysław Jagiełło, po ślubie z młodziutką królową Polski – Jadwigą. Jednakże, aby ślub doszedł do skutku, Jagiełło musiał spełnić szereg wymogów, stawianych przez szlachtę polską. Ówczesny jeszcze książę litewski Jagiełło, poprosił o rękę Jadwigę, wówczas już zaręczoną z niemieckim księciem Wilhelmem Habsburgiem. Szlachta polska sprzeciwiała się temu związkowi. Możni panowie świeccy i dostojnicy Kościoła pragnęli króla, który byłby zdolny bronić granic kraju, zwłaszcza jego granicy północnej. I to właśnie Jagiełłę upatrzyli sobie polscy panowie na męża Jadwigi. Po wstępnych rozmowach i ustaleniach zawarto układ o połączeniu dwóch państw. Pierwsza unia polsko-litewska została podpisana w Krewnie 14 sierpnia 1385 r. W zamian za koronę polską i rękę Jadwigi Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest, ochrzcić całą Litwę, połączyć Litwę z Polską, zwolnić wszystkich jeńców wziętych w czasie dawnych walk, odzyskać wszystkie ziemie utracone przez nasz kraj. Po za tym zobowiązał się wypłacić odszkodowanie dla odtrąconego narzeczonego Jadwigi. Na początku lutego w Lublinie 1386 r. możni i szlachta obwołali go Królem Polski. 15 lutego nastąpił chrzest księcia. Jego chrzestnym był książę śląski Władysław Polczyk i po nim książę litewski przyjął na chrzcie imię. Trzy dni potem odbył się ślub Władysława Jagiełły z Jadwigą. Królowa miała 13 lat, jej małżonek 36. 4 marca Jagiełło został koronowany na Wawelu. Wkrótce potem rozpoczęto proces chrystianizacji Litwy. 17 lipca 1399 r. zmarła królowa Jadwiga. Stało to się wkrótce po urodzeniu córki Elżbiety, która żyła tylko trzy dni dłużej. Jagiełło początkowo chciał zrzec się tronu polskiego i wracać do Litwy, ale został powtórnie uznany przez Polaków za króla i pozostał na tronie. Wkrótce ożenił się po raz drugi z wnuczką Kazimierza Wielkiego – Anną. W 1401 r. podpisano unię wileńsko-radomską, nowa ugoda polsko-litewska, na mocy której Witold (stryjeczny brat Jagiełły), otrzymał dożywotnio tron wielkiego księcia litewskiego, w zamian musiał uznać zwierzchnictwo Jagiełły jako najwyższego księcia Litwy i zobowiązał się nie zawierać traktatów z Krzyżakami bez jego zgody. Na Żmudzi (utracone ziemie przez Witolda) w maju 1409 r. wybucha kolejne powstanie przeciwko Krzyżakom. Do buntu wezwał Witold, a zakon potraktował ten fakt jako powód do wojny. Przekonali się o braterstwie dwóch państw. Polskę uznali za groźniejszego przeciwnika, z którym trzeba się rozprawić najpierw. W sierpniu Jagiełło otrzymał od wielkiego mistrza zakonu, którym był Ulrich von Jungingen, list z wypowiedzeniem wojny. Niebawem cała potęga krzyżacka ruszyła na ziemię dobrzyńską i Kujawy. Pierwsze uderzenie krzyżackie zakończyło się sukcesem, padły zamki obronne, zajął Bydgoszcz, którą jednak wkrótce Władysław Jagiełło odbił. Zbliżała się zima. Wojna nie przyniosła rozstrzygnięcia i strony walczące zawarły rozejm do wiosny. Teraz oba państwa rozpoczęły wielkie przygotowania do ostatecznej rozprawy z przeciwnikiem. Przygotowania zakończono latem 1410 r. Nasze wojska ruszyły z Małopolski i z Wielkopolski w kierunku Mazowsza. Przybyli również Litwini z sojusznikami pod dowództwem Witolda. Wielka armia podążała nad granicę państwa zakonnego. 15 lipca 1410 r. nastąpiło spotkanie z Krzyżakami na polach koło wsi: Stębark, Łodwigowo, Grunwald. Armia wielkiego mistrza liczyła około 32 tyś. żołnierzy, w tym większość stanowiła jazda. Armia królewska, łącznie z Litwinami, posiłkami tatarskimi, ruskimi i czeskimi, była liczniejsza – miała ok. 40 tyś. żołnierzy. Na wieść o wojnie zaczęli przybywać polscy rycerze bawiący w obcych krajach. Pragnęli walczyć u boku króla. Był w śród nich sławny Zawisza Czarny (jeden z najsłynniejszych rycerzy polskich, zasłynął z prawości i męstwa). Rankiem tego dnia wojska polskie szykowały się do bitwy. Zajęły miejsce pod wsią Grunwald, w pobliskim lesie. Pierwsze do starcia poszło wojsko litewskie. Lekko uzbrojeni musieli ustąpić pod naporem lepiej uzbrojonych Krzyżaków, a nawet rzucili się do ucieczki. Krzyżacy sądzili, że już są zwycięzcami, ale ich okrzyki były przedwczesne. Rycerstwo polskie runęło z wielkim zapałem na nieprzyjaciela. W miarę upływu czasu szala zwycięstwa poczęła przechylać się na stronę polską i wkrótce Krzyżacy ponieśli druzgocącą klęskę. Poległ wielki mistrz Ulrich von Jungingen i całe dowództwo krzyżackie. 1 lutego 1411 r. zawarto pokój w Toruniu. Litwa odzyskała Żmudź, ale zastrzeżono, że jedynie na czas życia Witolda i Jagiełły, później kraina miała wrócić do Krzyżaków. Niezależnie od postanowień w Toruniu, zwycięstwo pod Grunwaldem miało ogromne znaczenie. Zahamowana została zaborczość zakonu, a on sam był poważnie osłabiony. Już nigdy nie powrócił do swojej potęgi i świetności. W 1417 roku Jagiełło ożenił się po raz trzeci ze stateczną wdową, Elżbietą Granowską. Trzecia królowa towarzyszyła mężowi tylko trzy lata i zmarła. Dwa lata później 72-letni Władysław Jagiełło ożenił się z 17-letnią księżniczką ruską, Zofią Holszańską. Dopiero z tego małżeństwa narodził się w 1424 r. upragniony syn. Nadano mu imię ojca – Władysław. W 1427 r. urodził się drugi syn, Kazimierz. Sędziwy król pod koniec życia prosił możnych o zgodę na przyrzeczenie tronu jednemu ze swoich potomków. Możni i szlachta , mogli się zgodzić, ale żądali od króla zapłaty. Chcieli przywilejów. Przywileje jedleński i krakowski gwarantowały nietykalność osobistą szlachty, wprowadzały zakaz więzienia i konfiskaty dóbr bez wyroku sądowego, ustanawiały wyłączność szlachty do piastowania godności kościelnych. W zamian szlachta zobowiązała się uznać jednego z synów Władysława królem polskim. Jagiełło zmarł 1 czerwca, polecając synów opiece biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. Pochowano króla w katedrze wawelskiej w grobowcu z czerwonego marmuru, na którym później ułożono kamienny posąg zmarłego. Królem Polski został 10-letni Władysław. Wiosną 1440 r. do Krakowa przyjechało poselstwo węgierskie ofiarując Władysławowi koronę. 16-letni monarcha przyjął tron węgierski. Tam został ukoronowany i przyjął na siebie ciężkie zadanie obrony kraju przed Turkami. W 1443 r. wybuchła wojna. W następnym roku zawarty został pokój z imperium osmańskim na 10 lat. Za namową papieża Władysław zrywa pokój i rozpoczyna wojnę. Z potęgą turecką zmierzyły się wojska polskie i węgierskie a 10 listopada 1444 r. poniosły druzgocącą klęskę. Władysław zginął w bitwie, a jego ciała nigdy nie znaleziono. Poległ mając 20 lat. Zginął wplątany w tę wojnę przez złych doradców. Na pamiątkę tego smutnego wydarzenia nadano mu przydomek – Warneńczyk. W czasie gdy w Polsce królował Władysław Warneńczyk, na Litwie, po śmierci Witolda, a następnie jego brata Zygmunta, wielkim księciem został Kazimierz Jagiellończyk, młodszy syn Jagiełły. Teraz, w celu przywrócenia unii polsko-litewskiej, należało wybrać go na króla. We wrześniu 1446 r. zawiadomił książę litewski o swojej zgodzie na przyjęcie korony. Przyjechał do Krakowa w czerwcu następnego roku. Wkrótce został ukoronowany. 20-letni król polski był jednocześnie księciem litewskim. Siedem lat później Kazimierz ożenił się z Elżbietą Habsburżanką, córką króla Węgier panującego przed Władysławem Warneńczykiem. Królowa Elżbieta zapisała się w historii przydomkiem „matka królów”, gdyż z pośród licznych jej dzieci aż czterech synów nosiło koronę, a jeden – Kazimierz – został świętym. Największym wydarzeniem długiego panowania Kazimierza Jagiellończyka była wojna trzynastoletnia prowadzona w latach 1454 – 1466 z zakonem krzyżackim. 18 lutego 1454 r. z Prus przybyło do Krakowa poselstwo ze szlachcicem Janem Bażyńskim na czele. Członkowie delegacji błagali króla Kazimierza, aby całą ludność pruską otoczył swoją opieką, aby włączył do państwa polskiego ziemie zagarnięte przed laty przez zakon. Kazimierz wydał dokument, w którym ogłosił uroczyście włączenie Prus do Polski. Ta decyzja oznaczała jednocześnie wstąpienie na drogę wojenną, bo przecież zakon dobrowolnie nie oddałby ani skrawka zagrabionej ziemi. Klęska w bitwie pod Chojnicami 18 września 1454 r. odsłoniła wszystkie wady pospolitego ruszenia. Stało się jasne, że taką siłą zbrojną nie da się wygrać wojny z zakonem. Jagiellończyk podjął decyzję, aby ciężar wali w Prusach spadł na zawodowców – płatne, zaciężne wojsko. Bitwa pod Świecinem 17 wrześnie 1462 r. jest najlepszym dowodem ich wartości na polu bitwy. Wśród zaciężnych walczących w wojnie trzynastoletniej przeważali Czesi i Ślązacy. Z usług płatnego żołnierza chętnie korzystali również Krzyżacy. Bez najemnego wojska wojna trzynastoletnia z pewnością trwałaby krócej. Oddziały polskie obległy Malbork w 1460 roku. Zakonna stolica podczas wojny trzynastoletniej przechodziła z rąk do rąk. W czerwcu 1457 r. nieopłaceni przez Krzyżaków czescy zaciężni odsprzedali zamek Polakom, a wielki mistrz zakonu Ludwik, musiał przenieść się do Królewca. Pół roku później miasto odbiły oddziały krzyżackie. Wojska Kazimierza Jagiellończyka ostatecznie zajęły Malbork w maju 1460 r. Zakon prosił o pokój. Do jego zawarcia namówił króla delegat papieża. 19 października 1466 r. podpisano traktat pokojowy w Toruniu. Był to drugi pokój zawarty w Toruniu, lecz różniący się od pierwszego z 1411 roku. Polska odzyskała Pomoże Gdańskie, ziemie chełmińską i michałowską oraz Warmię. Zakon uznał się za lennika Polski. Kraj nasz powrócił nad Bałtyk. To radowało Polaków i było zapowiedzią pomyślnego rozwoju gospodarczego państwa. Król Kazimierz miał wielu synów, pragnął ujrzeć ich w koronach królewskich. Najpierw w 1471 r. Czesi wybrali na swego władcę najstarszego syna Kazimierzowego – Władysława Jagiellończyka. W 1490 zmarł król Węgier. Kazimierz postanowił osadzić na tronie węgierskim młodszego syna Jana Olbrachta. Marzył o wielkim władztwie Jagiellonów – Polska, Litwa, Czechy, Węgry. Byłaby to najpotężniejsze dynastia w Europie. Lecz marzenia ojca rozwiali niezgodni synowie. Między Władysławem a Janem Olbrachtem rozgorzała bowiem walka o tron węgierskim. Jan poszedł po koronę węgierską z wojskami polskimi, danymi mu na tę wyprawę przez ojca. Bił się dzielnie, ale przegrał. Możni panowie węgierscy woleli Władysława. Był on niedołężny i miał słaby charakter, a takim królem łatwiej kierować. Wiosną 1492 r. Kazimierz Jagiellończyk wybrał się na Litwę, gdzie zmarł w Grodnie 7 czerwca 1942 roku. Był on najdłużej panującym polskim władcą, zasiadał na tronie przez 45 lat. Na Litwie rządził jeszcze dłużej, bo aż 52 lata. Zwłoki monarchy przewieziono do Krakowa i pochowano go pośród ciał poprzedników w katedrze wawelskiej. Krótko przed śmiercią król mianował syna Aleksandra wielkim księciem litewskim, a Polakom zalecił obrać po sobie Jana Olbrachta. Możni i szlachta wybrali go na wielkim zjeździe w Piotrkowie. Królewicz Kazimierz (późniejszy święty) już nie żył, a królewicz Fryderyk został właśnie arcybiskupem gnieźnieńskim. Nie podjęto jeszcze decyzji dotyczących najmłodszego syna – Zygmunta. W czasie panowania Jana Olbrachta powstał sejm polski. Pierwsze spotkanie posłów szlacheckich, królem i radą królewską odbyło się w 1493 roku. Grupę posłów nazwano izbą poselską, a radę królewską – senatem. Senatorów nie wybierano. W skład senatu wchodzili arcybiskupi, biskupi, wojewodowie, kasztelanowie i najwyżsi urzędnicy państwa mianowani przez króla. W końcu XV wieku Turcy osmańscy, zagrażali ziemiom polskim i litewskim, urządzając wyprawy po łupy i jasyr. W 1497 r. Jan Olbracht zebrał 4 tyś. wojsko i ruszył przeciw Turkom. Liczył na pomoc hospodara mołdawskiego Stefana Wielkiego i swego brata Władysława, króla czesko-węgierskiego. Ale Stefan okazał się zdrajcą i wystąpił przeciwko Polsce. Na domiar złego Polacy nie doczekali się pomocy od króla Władysława. Trapionemu niepowodzeniami Janowi Olbrachtowi nie pozostało nic innego jak zarządzić odwrót. W czasie odwrotu, maszerująca wąwozem armia królewska została zaatakowana pod Koźminem przez oddziały Stefana i wojska węgierskie wysłane przez Władysława. Polacy ponieśli spore straty, ale zdołali odeprzeć wroga. Jan Olbracht zmarł w Toruniu w 1501 r. w wieku 42 lat. Panował krótko i nie zdołał w pełni pokazać swoich zdolności. Nowym królem obrano Aleksandra Jagiellończyka. Ukoronował go na Wawelu jego rodzony brat, kardynał Fryderyk. Aleksander bardzo pragnął być królem Polski, a także potwierdzić unię polsko-litewską. Na sejmie radomskim w 1505 r. uchwalono konstytucję Nihil novi ( z łaci. „nic nowego”). Ustawa ta po pierwsze ograniczała władzę króla, który już sam nie mógł decydować o żadnych sprawach państwowych. Po drugie, zwiększała rolę sejmu, a w nim posłów szlacheckich. Po trzecie, zmniejszała jeszcze bardziej udział mieszczaństwa w życiu politycznym kraju. Król Aleksander Jagiellończyk umarł w Wilnie latem 1506 r. mając 45 lat. Pochowano go w katedrze wileńskiej, choć jego ostatnią wolą było spocząć w Krakowie obok dziada, ojca i brata. Zygmunt, najmłodszy syn Kazimierza Jagiellończyka, został wybrany na księcia litewskiego natychmiast po zgonie brata. Wkrótce potem na sejmie w Piotrkowie obrano go królem Polski. Włoska księżniczka Bona Sforza była drugą żoną Zygmunta Starego. Król poślubił ją w 1518 roku. Po wojnie trzynastoletniej bardzo źle układały się stosunki polsko-krzyżackie. Działo się tak z winy zakonu, który pragnął odzyskać utracone ziemie i uniezależnić się od Polski. W tym celu szukał sojuszników, popierał wrogów Polski i zbroił się. Kiedy na tronie zasiadł Zygmunt Stary, kraj nasz miał sporo kłopotów z sąsiadami. Księstwo Moskiewskie prowadziło wojnę z Litwą, a granice południowe były zagrożone przez Tatarów. Wiedzieli o tym Krzyżacy i przygotowywali odwet. Wojna polsko-krzyżacka tzw. pruska wybuchła w 1519 roku. Zakończyła się po podpisaniu czteroletniego rozejmu 5 kwietnia 1521 r. w Toruniu. Spór polsko-krzyżacki miał rozstrzygnąć w przyszłości cesarz z królem węgierskim. Woja dobiegła końca. Jak się niebawem okazało, była to ostatnia wojna z zakonem. Traktat 8 kwietnia 1525 r. przesądził o likwidacji państwa krzyżackiego w Prusach, które przekształciło się w świeckie władztwo i jako lenno króla polskiego zostało nadane Albrechtowi Hohenzollernowi oraz jego potomkom. Zakon krzyżacki- a właściwie państwo zakonne- został rozwiązany tylko w Prusach. Całkowicie mógł go rozwiązać jedynie papież. Siedzibę zakonu przeniesiono wówczas do Wiednia, gdzie istnieje do dziś. Planowano uroczyste zaprzysiężenie traktatu i złożenie przez Albrechta hołdu wierności królowi polskiemu. Hołd pruski odbył się 10 kwietnia 1525 r. Zygmunt August był jedynym synem Bony i Zygmunta Starego ( mieli również cztery córki). Urodził się w 1520 roku, kiedy król prowadził wojnę z zakonem. Już jako 9-letni chłopiec Zygmunt August został uznany wielkim księciem Litwy. Kilka miesięcy później wybrano go na króla Polski. Stało się to za życia ojca. Ceremonia koronacyjna odbyła się w Krakowie. Polska miała jednocześnie dwóch królów, i to dwóch Zygmuntów. By ich odróżnić, Zygmunta I nazwano odtąd Starym. Zygmunt Stary zmarł w 1548 roku, osiemnaście lat po koronacji syna. Panował 42 lata, żył lat 81. Na rok przed śmiercią ojca, młody, a już owdowiały król Zygmunt August ożenił się drugi raz. Ślub odbył się potajemnie, na Litwie. Wybranką króla była Barbara Radziwiłłówna. W grudniu 1550 roku została ukoronowana na Wawelu jako małżonka królewska. Pół roku później umarła. Ożenił się po raz trzeci z Katarzyną z rodu Habsburgów. Wielkim wydarzeniem prawie ćwierć wieku trwającego panowania Zygmunta Augusta była unia Polski z Litwą, zawarta w Lublinie w 1569 roku. Król nie miał dzieci, po jego śmierci więc Wielkie Księstwo Litewskie mogłoby przejść we władanie któregoś z rodów magnatów litewskich. August postanowił oddać Polsce prawo dziedziczenia Litwy. Należało stworzyć jedno państwo, które będzie sobie wybierało wspólnego króla. Powstało państwo zwane Rzecząpospolitą Obojga Narodów. Koroną nazywano skrótowo Królestwo Polskie. Zygmunt August zmarł w Knyszynie 7 lipca 1572 roku. Umarł ostatni z Jagiellonów. Długie panowanie Zygmunta I, a potem Zygmunta Augusta, to czasy bardzo pomyślnego rozwoju Polski. Nazywamy ten okres czasami zygmuntowskimi albo złotym wiekiem. Była to epoka wielkich odkryć geograficznych uwieńczonych odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492 roku. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach Europy, rozkwitała kultura- piękne wiersze tworzyli poeci, przybywało drukowanych książek, i to coraz częściej w języku polskim, a nie łacinie. Ojcem piśmiennictwa polskiego nazywany jest Mikołaj Rej z Nagłowic. W miastach powstawały nowe budowle. W Krakowie Wit Stwosz stworzył słynny ołtarz w kościele Mariackim. Rozwinęły się różne dziedziny nauki: geografia, matematyka, dziejopisarstwo, medycyna i astronomia. Wszystkie jednak osiągnięcia naukowe przyćmiewa wielkie odkrycie astronoma Mikołaja Kopernika, mówimy o tym wielkim uczonym „wstrzymał Słońce ruszył Ziemię”. W 1499 r. pożar zniszczył część zamku wawelskiego. Jeszcze za panowania Aleksandra Jagiellończyka zaczęto jego budowę, ale już w stylu renesansowym. Wkrótce po wstąpieniu na tron Zygmunt Stary polecił całkowicie przebudować Wawel. Prace trwały aż 30 lat. Dwaj królowie – Zygmunt Stary i jego syn Zygmunt August – wyposażyli sale zamkowe w piękne meble. Na ścianach zawieszono kobierce i gobeliny. Najpiękniejszym dziełem architektury czasów zygmuntowskich jest dobudowana do katedry kaplica, zwana wówczas Jagiellońską. Była ona przeznaczona początkowo na grobowiec Zygmunta Starego jego pierwszej żony Barbary. Później umieszczono w niej sarkofagi dwóch Zygmuntów – ojca i syna, kaplicę nazwano Zygmuntowską.

Dodaj swoją odpowiedź

Język angielski

Wyjaśnij dlaczego rządy ostatnich Jagiellonów w Polsce i Litwie nazywane są ,,złotym wiekiem ". Podaj argumenty świadczące o rozwoju politycznym , gospodarczym i kulturowym.

Wyjaśnij dlaczego rządy ostatnich Jagiellonów w Polsce i Litwie nazywane są ,,złotym wiekiem ". Podaj argumenty świadczące o rozwoju politycznym , gospodarczym i kulturowym....

Rządy Jagiellonów w polsce.