Folder o mieście i gminie Janikowo

1. Kilka słów o Janikowie.
Janikowo to miasto w kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Janikowo. Położone nad Jeziorem Pakoskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 9072 mieszkańców.
Pierwsza źródłowa wzmianka o Janikowie pochodzi z 1427 roku. Wtedy to król Kazimierz IV Jagiellończyk poświadcza dokument, w którym stwierdza, że Bogusz z Ostrowa nadaje wieś Janikowo bratu Władysławowi. Gleby tego rejonu sprzyjały uprawie buraków cukrowych, toteż w 1875 lub w 1876 roku z inicjatywy doktora Zygmunta Wilkońskiego powstaje pierwsza na Kujawach cukrownia.
W wyniku I rozbioru Polski, Janikowo, Inowrocław i Kujawy zachodnie przechodzą pod panowanie pruskie. Na początku XX wieku również w szkole w Amsee (w Janikowie) doszło do strajku szkolnego. Trwał on od 22 października 1906 roku do 27 czerwca 1907 roku.
W 1957 roku rusza największy zakład przemysłowy Janikowa - kombinat sodowy, który obecnie wykorzystuje sól lub solankę z kopalni w Przyjmie pod Mogilnem i Wapnie z Piechcina oraz wodę z jeziora Pakoskiego. Zakład produkuje m. in. sodę ciężką i lekką, sól spożywczą, przemysłową i jodowaną.
Zabytki
• Kościół gotycki z XV wieku w dzielnicy Ostrowo,
• Plebania z XIX wieku,
• Zabudowania cukrowni z XIX wieku,
• Kościół z 1925 w centrum miasta.
Honorowy obywatel Janikowa
• Abdullah bin Abdulaziz al Saud - fundator operacji rozdzielenia sióstr syjamskich z Janikowa (Darii i Olgi Kołacz)


2. Ważne informacje, kontakt.
Powierzchnia 9,51 km2
Położenie 52o 45’ N 18o 06’ E
Liczba ludności 9131 osób
Gęstość 960os./km2
Kod pocztowy 88-160
Tablice rejestracyjne CIN
Urząd Miejski w Janikowie
ul. Przemysłowa 6
88-160 Janikowo
Telefon: 52 351 44 44
Fax: 52 351 35 19
[email protected]
Burmistrz - Andrzej Brzeziński
tel. (0-52) 351 44 11 fax 351 35 19
e-mail: [email protected]
Wiceburmistrz - Jacek Duma
tel. (0-52) 351 44 13
e-mail: [email protected]
Sekretarz - Maciej Golz
tel. (-0-52) 351 44 38
e-mail: [email protected]
Skarbnik - Bogumiła Szumacher
tel. (0-52) 361 44 32
e-mail: [email protected]
Janikowo leży w:
Rzeczpospolita Polska
Województwo kujawsko-pomorskie
Region Kujawy
Powiat inowrocławski
Miasto i Gmina janikowo

Bogactwa mineralne gminy Janikowo;
-sól kuchenna
-kamień wapienny
-sole potasowe
3. Historia Janikowa.
Dwanaście kilometrów na południowy zachód od Inowrocławia, na terenie Kujaw Czarnych leży niewielkie 9-ciotysięczne miasteczko - Janikowo. Należy ono do tych miast polskich, które swój rozwój związały z przemysłem, a jego podstawę stanowiły bogate pokłady soli kamiennej znajdujące się w bliskim sąsiedztwie miasta.
Jakkolwiek odnalezione na terenie obecnego miasta ślady wału grodowego wskazują na jego istnienie jako osady wczesnośredniowiecznej, to pierwsze wzmianki historyczne pochodzą dopiero z XV wieku. Dane dotyczące najwcześniejszego okresu są niekompletne i niezbyt dostatecznie źródłowo potwierdzone. Na podstawie źródeł z XII wieku można jedynie wnioskować o istnieniu Janikowa od XVIII wieku, a szczególnie od czasu, kiedy wieś Janikowo przeszła pod panowanie pruskie. (1772)
Pierwsze ważniejsze zmiany w strukturze przestrzennej Janikowa nastąpiły dopiero w XIX wieku, kiedy to w latach 1872-1873 oddano do eksploatacji linię kolejową Poznań-Inowrocław-Bydgoszcz, a trzy lata później uruchomiono cukrownię. Łącznie z tą inwestycją powstały składy i magazyny kolejowe oraz mieszkania dla pracowników zakładu.
W latach 1880-1882 wieś Janikowo liczyła tylko 56 mieszkańców, jednak w następnych latach dzięki rozwojowi zakładu i wzrostowi produkcji następował systematyczny napływ mieszkańców i rozwój ośrodka. Najbardziej dynamiczny rozwój nastąpił jednak po drugiej wojnie światowej, kiedy to w 1953 roku rozpoczęto budowę (jednego z największych w Europie) kombinatu sodowego. W tym okresie w Janikowie powstało wiele mieszkań, sklepów i baraków przeznaczonych pod hotele.
W chwili uzyskania przez Janikowo praw miejskich (rok 1962) liczyło ono ponad 4300 mieszkańców, a oddanie do eksploatacji nowoczesnej warzelni soli (rok 1976) przyczyniło się do dalszego szybkiego rozwoju miasta i pociągnęło za soba kolejne inwestycje w sferze infrastruktury, budownictwa mieszkaniowego i placówek handlowo-usługowych.
Obecnie Janikowo leżące nad brzegiem zbiornika wodnego liczącego blisko 16 km długości (Jezioro Pakoskie Północne oraz Południowe ), to bardzo zadbane, czyste i zielone miasto. Wyróżnia się zdecydowanie spośród miejscowości podobnej wielkości.

Kalendarium:

1460-została zakończona budowa kościoła w Ostrowie
1472- Pierwsza wzmianka o Janikowie
1772- Zabór pruski Janikowa i okolic
1872Uruchomienie stacji kolejowej Amsee oraz ajencji pocztowej
1876- Uruchomienie „Cukrowni Kujawy” (najstarsza cukrownia na Kujawach)
1905- złozenie szkolnictwa w Janikowie
1913- Nauczyciel S.Sulczewski przenosi się do Poznania , a prace podejmuje Jan Wojciechowski
1918- W kronice szkolnej znajdujemy pierwsza informacje w jezyku polskim
1920- zniesienie ewangelickiej szkoły w Janikowie
1956-otwarcie posterunku Milicji Obywatelskiej
1957- oddanie do uzytku zakładów Sodowych w Janikowie
1962- janikowo uzyskało prawa miejskie
1965-Zakończenie budowy kościoła powołania Najświetrzego Serca Pana Jezusa
1976- 100-lecie ‘Cukrowni Kujawy”
1980- Oddanie do uzytku stadionu „Moskwa”
2005- Obchody 100-lecia szkolnictwa w Janikowie
2007-Obchody 50-lecia janikowskich Zakładów Sodowych”?

4. Firmy na terenie miasta.
Na terenie naszej gminy działa sporo podmiotów gospodarczych. Są wśród nich zarówno bardzo duże zakłady, jak i małe firmy rodzinne. Niewątpliwie do największych z nich należy "JANIKOSODA" S.A jest to firma zatrudniająca kilkaset osób.
Do dużych firm należy też zaliczyć:
Rembis sp. z o. o. - Przedsiębiorstwo Produkcyjno Budowlano - Handlowe
Broster sp. j. - firma budowlano-remontowa
Hoffman - transport materiałów sypkich
Elektrorem - instalacje energetyczne
Montostal sp. z o. o. - konstrukcje stalowe
Inne firmy to:
Radzikowski - transport osobowy i ciężarowy
Stilonet - sieci, siatki wędkarskie, podrywki


5. Oświata.
Gmina Janikowo posiada zoptymalizowaną sieć szkół podstawowych oraz gimnazjum.
Wszystkie szkoły niedawno zostały odnowione lub przeszły generalny remont.

SP nr 1, Janikowo
SP Kołodziejewo

SP nr 1, Janikowo
SP Ludzisko

SP Broniewice
Gimnazjum Janikowo

6. Sport i rekreacja na terenie gminy.

Zarówno w mieście, jak i na terenach wiejskich gminy Janikowo działa wiele klubów sportowych. Największym jest LMKS "UNIA" Janikowo, którego najbardziej popularną sekcją jest sekcja piłki nożnej. Szczegółówe informacje na temat historii tego klubu, wyniki, statystyki i wiele innych ciekawych wiadomości znajdziesz na stronie internetowej www.unia.janikowo.com w dziale sportowym.
Istniejący od 2002 roku Międzyszkolny Klub Sportowy "BASKET" skupia miłośników koszykówki dziewcząt w różnych grupach wiekowych. Obecnie klub prowadzi cztery drużyny dziewcząt w rocznikach 1989-1993.
Miejsko-gminne zrzeszenie LZS w Janikowie koordynuje działalność trzech drużyn piłkarskich: LZS "Zootechnik" Kołuda Wielka, LZS "PIAST" Kołodziejewo, LZS "Fala" Głogówiec, oraz "ZEFIR"- Janikowo (warcaby 100-polowe i szachy).
Oprócz klubów sportowych istnieje w Janikowie wiele innych miejsc, gdzie można aktywnie wypocząć. Są to między innymi: Klub Żeglarski "KORMORAN", wspaniała kryta pływalnia "WODNIK", Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, oraz klub KSM "ZEFIR".

W Janikowie Działa miejsko-gminny ośrodek kultury (MGOK). Organizuje mnóstwo imprez muzycznych, kulturalnych. Co roku są robione : Mii playback show, czy obchody dni janikowa. Ma pracownie malarska, zespól, „złoty wiek”. W jego siedzibie jest także biblioteka. Dzieci z podstawówki i gimnazjum maja tu swoje próby zespoły taneczna. Kilka razy w roku swoje przedstawienia mają zespoły z gimnazjum. SA top przedstawienia w trakcie których uczniowie grają jak prawdziwi aktorzy, tańczą i śpiewaja. W SA też prowadzone zbiórki na WoSP. To także miejsce spotkańtowarzyskich.

7. Znani mieszkańcy okolic Janikowa.
Jan Kasprowicz
Jan Kasprowicz (ur. 12 grudnia 1860 w Szymborzu, zm. 1 sierpnia 1926 w Poroninie) – poeta, dramaturg, krytyk i tłumacz; czołowy przedstawiciel Młodej Polski.
Życie:
Urodził się w Szymborzu pod Inowrocławiem w rodzinie chłopa analfabety. Od 1870 uczył się w pruskich gimnazjach w Inowrocławiu, Poznaniu, Opolu, Raciborzu w latach 1882-1883, w 1884 otrzymał maturę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Studiował filozofię i literaturoznawstwo na niemieckich uniwersytetach w Lipsku oraz we Wrocławiu. Podczas studiów uprawiał publicystykę i poezję, współpracując z różnymi polskimi czasopismami. Za działalność w kółkach socjalistycznych był dwukrotnie aresztowany przez pruską policję i osadzony na pół roku w więzieniu.
W 1886 ożenił się ze starszą od siebie Teodozją Szymańską, jednak po kilku miesiącach małżeństwo rozpadło się.
Po zwolnieniu z więzienia, w wieku 28 lat przeniósł się do Lwowa, gdzie spędził kolejne 35 lat życia. Zajmował się dziennikarstwem oraz publicystyką społeczną, krytycznoliteracką i teatralną, pracując przez dwa lata w redakcji dziennika Kurier Polski i przez kolejne cztery (1902-1906) w redakcji dziennika Słowo Polskie. Równocześnie – niezwykle wydajnie – pracował zarówno naukowo, jak i literacko, tworząc swą wielką poezję.
W 1904 doktoryzował się na Uniwersytecie Lwowskim na podstawie rozprawy Liryka Teofila Lenartowicza. W 1909 na Uniwersytecie Lwowskim objął katedrę literatury porównawczej, specjalnie dla niego utworzoną.
Jako samouk opanował w stopniu doskonałym klasyczną łacinę i grekę oraz francuski i angielski. Jego dziełem są liczne przekłady i krytyczne wydania wielkich dzieł literatury.

Był tytanem pracy. Natura obdarzyła go wyjątkowym zdrowiem i silną postawą. Stanisław Lem pisał o nim: Miał w całej swej postaci oryginalność literackiego cygana, ruchliwość dziennikarza, którym na długi okres zrobiła go konieczność zarobkowania, humor dobrego kompana i – wówczas już – powagę profesorską. Bywał – z licznym gronem przyjaciół – częstym gościem knajp i winiarni Lwowa, szczególnie zaś upodobał sobie sławny skład win i winiarnię Stadtmuellera w Rynku pod numerem 34.
W 1899 przeżył dramatyczne odejście swej drugiej żony – Jadwigi z Gąsowskich – z przygarniętym do mieszkania Stanisławem Przybyszewskim. Jadwiga pozostawiła Kasprowiczowi dwie córki: Annę i Janinę. W 1911 Kasprowicz ożenił się ponownie ze znacznie młodszą, poznaną we Włoszech, podczas jednej z podróży artystycznych, córką carskiego generała, Marią Bunin.
W latach 1921-1922 był rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza.
W ostatnim dwudziestoleciu swego życia coraz silniej wiązał się z Tatrami. W 1923 r. osiedlił się ostatecznie w willi "Harenda" między Poroninem a Zakopanem, gdzie zmarł 1 sierpnia 1926.

Paweł Cyms
Paweł Kazimierz Cyms (ur. 2 marca[1] 1894 w Pawłowie - zm. 13 listopada 1949 w Bystrej) - polski działacz niepodległościowy w okresie międzywojennym, wojskowy, uczestnik powstania wielkopolskiego i III powstania śląskiego.
Wczesne lata
Cyms pochodził z rodziny nauczycielskiej, jego ojcem był Leon, a matką - Paulina z Komorowskich. Był uczniem gimnazjum z Gnieźnie, gdzie w 1914 roku zdał maturę. Następnie uczęszczał do seminarium duchownego w Poznaniu. Jego edukację przerwała niemiecka służba wojskowa, którą rozpoczął w 1915 roku - został powołany w wyniku zapotrzebowania spowodowanego przez I wojnę światową. Jako żołnierz niemiecki brał udział w walkach na froncie wschodnim i zachodnim. W tym czasie dosłużył się stopnia podporucznika, kończąc w 1917 szkołę oficerską w Blederitz (niedaleko Magdeburga).
Służba w wojsku polskim
Po powrocie do Wielkopolski, po zakończeniu wojny, Cyms wszedł w skład Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, a konkretnie jej oddziału działającego w Gnieźnie. Gdy wybuchło powstanie wielkopolskie, był jednym z dowodzących wyzwalaniem tego miasta. Potem oddziały pod jego komendą zajęły Trzemeszno, Mogilno i Strzelno oraz Kruszwicę. Następnie brał udział w zdobywaniu Inowrocławia, będąc dowódcą tej akcji. Cyms był głównym autorem działań powstańczych, dzięki którym zdobyto tereny zachodnich Kujaw.
Dzięki jego staraniom w Inowrocławiu powstały dwa bataliony piechoty, które później przekształciły się w 1 i2 pułk grenadierów kujawskich. Zostały utworzone także batalion zapasowy i pluton artylerii. W 1920 roku został awansowany na stopień kapitana. Rok później został przeniesiony na Śląsk, gdzie objął stanowisko komendanta wojskowego powiatu zabrzańskiego. Brał udział w III powstaniu śląskim, jako jeden z dowódców oddziałów powstańczych. Jego żołnierze zdobyli m.in Birawę.
Działalność cywilna i powrót do służby
Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął studia prawno-ekonomiczne. Jednak w 1923 roku Cyms przerwał je. Następnie w 1923 roku podjął pracę w gdańskiej firmie spedycyjnej. Później otrzymał posadę w gdańskiej filii Banku Handlowego w Warszawie. Do 1926 roku był także zarządcą gospodarstwa rolnego w Modliborzycach (niedaleko Inowrocławia).
W 1928 wrócił do służby wojskowej, zostając dowódcą 59 pułku piechoty w Inowrocławiu. Następnie w 1934 roku rozpoczął pracę w Oddziale II Sztabu Głównego w Warszawie. W 1931 roku ożenił się z Marią Krawczak (z tego małżeństwa miał dwójkę dzieci: Barbarę i Janusza). W stan spoczynku został przeniesiony ponownie w listopadzie 1935 roku. W tym czasie zamieszkiwał już w Bystrej (niedaleko Bielsko-Białej).
Po wybuchu II wojny światowej, został ponownie powołany do wojska. Został oficerem operacyjnym 80 pułku piechoty. Podczas kampanii wrześniowej dostał się do niewoli. Trafił do obozu niemieckiego w Radomiu. Wkrótce został z niego zwolniony, lecz w 1940 roku został ponownie aresztowany. Tym razem trzymano go w więzieniu w Bielsku-Białej. Tam spędził 4 miesiące. Po wypuszczeniu na wolność mieszkał w Krośnie, a potem w Kalwarii Zebrzydowskiej (od maja 1941 roku). Tam zajmował się pracą sekretarza spółdzielni stolarskiej. W tym czasie działał w AK.
Po wojnie przeprowadził się do rodzinnego miasta, Gniezna. Mieszkał tam od 1945 roku. Trzy lata później przeniósł się na Ziemie Odzyskane, do Szczecina, gdzie zatrudniony został w Spedycji Morskiej "Polska Bandera". Następnie znów trafił do Bystrej. Tam zmarł i został pochowany.

Stanisław Taczak.
Był to pierwszy powojenny polski przewodnik oprowadzający po Sudetach, o którym dane mi było usłyszeć. Ojciec w swych wspomnieniach często używał niektórych ówczesnych polskich nazw, które wtedy poznał, a które różniły się od obecnych, jak m.in. Krzywa Góra, Krzyżatka, Szczęść Boże, Mostowa Góra, Święta Anna, Hlondów i inne. Stanisław Taczak był też autorem pierwszego powojennego "Przewodnika po Karpaczu i okolicach", wydanego w Jeleniej Górze w 1948 r., w którym zastosował nazewnictwo różniące się od obecnego.

Stanisław Kazimierz Taczak (na zdjęciu, jako porucznik) był synem d-cy zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego - gen. Stanisława Taczaka. Taczak - junior był wiernym odbiciem seniora: wesołego usposobienia, śpiewak i muzyk z zamiłowania - poszedł w ślady ojca. W książce Bogusława Polaka ("Generał Stanisław Taczak 1874-1960") godny uwagi jest cytat ze wspomnień St. Taczaka - juniora: “od wczesnej młodości Ojciec wpajał we mnie, że służba w Wojsku Polskim jest najbardziej zaszczytną pracą dla dobra Ojczyzny i dlatego zdecydowałem się zostać oficerem WP”.
Stanisław ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, gdzie przez pewien czas był instruktorem jazdy konnej. Następnie przeniesiony został do 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego w Rzeszowie, gdzie jako podporucznik, a następnie porucznik dowodził plutonem łączności. Miał opinię bardzo dobrego oficera, a wesołe usposobienie jednało mu sympatię otoczenia.
W 1939 r. walczył z niemieckim agresorem aż do ostatnich dni września. Otoczony, przebił się ze swym oddziałem przez linie niemieckie i po kilku dniach tułania się po lasach dał rozkaz zakopania broni i rozproszenia się ułanów do domów. Sam wraz ze swym przyjacielem przedostał się w okolice Zamościa, gdzie pomagał mu w gospodarowaniu majątkiem ziemskim. Należał do Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej . W końcu lipca 1944 r. rtm. Stanisław Taczak został pierwszym polskim komendantem wojennym Lublina.
B. Polak pisał dalej, że po stracie żony Ewy w 1953 r. generał Stanisław Taczak często wyjeżdżał do córki do Malborka i syna do Karpacza, gdzie Stanisław (junior) pracował od 1945 r. w uzdrowisku na stanowisku wicedyrektora.
Czy Taczak był pierwszym powojennym polskim przewodnikiem sudeckim? Działał przecież zgodnie z poleceniem władz państwowych: uruchomienia w Karpaczu turystyki. W tym sensie - prowadząc ludzi po okolicznych górach i mając stosowne do tego pełnomocnictwo - w tamtych czasach i w tamtych warunkach spełniał kryteria oficjalnego przewodnika, mimo że nie chodził z "blachą".
Do roku 1948/49 ponoć wystarczało samemu poznać trochę Karkonosze i nawet bez egzaminu zostawało się przewodnikiem - tak przynajmniej by wynikało ze wspomnień Władysława Krygowskiego - każda osoba znająca trochę teren była porzebna. Dopiero po roku 1950 Tadeusz Steć zaczął określać kryteria egzaminacyjne dla kandydatów na przewodników i przodowników (był m.in. współautorem sudeckiej części spisu wycieczek do GOT), rozpoczęły się coraz dłuższe szkolenia i kursy.
Jan z Ludziska
Jan z Ludziska - ur. ok 1400, zm. przed 1460. Choć był niskiego pochodzenia (syn chłopa z Kujaw), dzięki swoim zdolnościom i opiece mecenasów zdobył wysokie wykształcenie. Najpierw studiował w Akademii Krakowskiej, potem we Włoszech w Padwie, gdzie uzyskał doktorat medycyny w 1433.
Należał do grona wykształconych ludzi skupionych wokół osoby najpierw biskupa, później kardynała krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego, uważanego za pierwszego zwolennika humanizmu w Polsce. Posiadając znajomość retoryki humanistycznej, objął w 1440 katedrę wymowy Akademii Krakowskiej i był oficjalnym mówcą uniwersyteckim aż do 1447.
Zachowało się 8 mów łacińskich, których styl potwierdza znajomość autorów antycznych, zwłaszcza Cycerona. Można w nich dostrzec wpływy Seneki, a także autorów greckich, Arystotelesa i Plutarcha. Odwoływał się również do humanistów włoskich.
Stojąc na gruncie światopoglądu średniowiecznego, głosił pochwałę ideałów humanistycznych, czego wyrazem był kult formy starożytnych autorów, np. pochwała wymowy "De laudibus et dignitate eloquentiae". Pamiętając o swoich korzeniach, w mowie do Kazimierza Jagiellończyka bronił stanu chłopskiego. Oracje Jana z Ludziska dostępne są w zbiorze "Wybór mów staropolskich"
Jan Wojciechowski - Pierwszy kierownik od 1919 r. polskiej szkoły w Janikowie. Urodził się 27 stycznia 1884 r. w Strzelcach. Pochodził z rodziny chłopskiej, wykształcił się w seminarium nauczycielskim. Należał do wielu organizacji i stowarzyszeń i sportowych. Pełnił w nich wiele funkcji, organizował liczne imprezy środowiskowe, Prawdopodobnie zginął w październiku 1939 r. wywieziono go i zamordowano w lasach gniewkowskich. Tam znajduje się jego mogiła. Tablica upamiętniająca śmierć znajduje się na dawnym budynku szkoły przy ul. 1 Maja.