Zróżnciowanie strefowe gleb

ZRÓŻNICOWANIE STREFOWE GLEB, SZATY ROŚLINNEJ I ZWIERZĘCEJ NA ŚWIECIE

STREFA KLIMATYCZNA SZATA ROŚLINNA SZATA ZWIERZĘCA GLEBA STREFOWA
KLIMATY RÓWNIKOWE Wilgotne lasy równikowe (brak okresów wegetacyjnych – rośliny kwitną i owocują cały rok; wyróżniamy kilka warstw drzew wysokopiennych, warstwę podszycia i warstwę runa. Wyżej położone drzewa są przystosowane do wysokich temperatur, niższe drzewa, roślinny podszycia i runa są przystosowane do zacienienia i dużej wilgotności. W niższych warstwach drzew znajdują się palny i paprocie drzewiaste; podszycie jest mniej gęste od warstwy drzew; na koronach, pniach występują epifity; znajdziemy tu i liany) W zasięgu płytkich wód przybrzeżnych i u ujść rzecznych rosną lasy namorzynowe. Żyją tu liczne gatunki owadów, płazów (anakondy, boa, pytony), ptaków (papugi, tukany, ptaki rajskie), ssaków (w tym liczne reprezentowana grupa małp: goryle, okapi, bawoły afrykańskie oraz tapiry, pakami, mrówkojady, jaguary (Amazonia), hipopotamy. Czerwono – żółte, czerwone gleby laterytowe.
KLIMATY PODRÓWNIKOWE Rozwój roślinności ograniczony jest porą suchą. Rosną tu lasy zrzucające liście na okres pory suchej. W miarę wydłużania się czasu trwania pory suchej zmienia się szata roślinna – dominować zaczyna formacja trawiasta – sawanna (głównie rosną trawy, występują pojedyncze drzewa – głównie akacje; w Australii eukaliptusy) Nad rzekami ciągną się lasy galeriowe. Żyją tu roślinożerne zwierzęta kopytne (np. różne gatunki antylop); drapieżniki (np. lwy, lamparty), padlinożercy (np. hieny, szakale) Gleby brązowo – czerwone, czerwone buroziemy (sawanna sucha i półpustynna), czarne ziemie tropikalne.
KLIMATY ZWROTNIKOWE Głównie występują tu obszary półpustynne i pustynne. Rosną tu kserofity (suchorośla), sukulety (gromadzące wodę np. agawy, kaktusy), efemeryd (rośliny rozwijające się bardzo szybko po rzadko występujących opadach atmosferycznych). W miejscach występowania wód na obszarach pustynnych znajdują się oazy – najczęściej są to tereny zagospodarowane przez człowieka. Świat zwierzęcy jest ubogi, większość zwierząt prowadzi nocny tryb życia. Na pustyniach spotykamy, szakale, hieny, liski pustynne, różne gatunki gadów, płazów i owadów. Gleby inicjalne – szaroziemy obszarów półpustynnych i pustynnych.
KLIMATY PODZWROTNIKOWE Makkia – formacja krzewiasta występująca w klimacie śródziemnomorskim. Rosną tu także oliwki, wawrzyn, dąb korkowy. Na podłożu piaszczystym spotyka się świetliste lasy piniowe lub zarośla jałowców i cyprysów. Lasy podzwrotnikowe – są uboższe od lasów strefy równikowej, co jest związane z występowaniem pory suchej. Na obszarach całego płytkiego zalegania wód gruntowych powstają lasy parkowe, wzdłuż rzek rozciągają się lasy galeriowe. W klimacie monsunowym w porze deszczowej roślinność rozrasta się bardzo bujnie. Typową rośliną tych lasów są bambusy, drzewa cytrusowe i magnolie. Jest podobna do lasów równikowych. Żyją tu pancerniki, jaguary, pumy, grzechotniki. Większość zwierząt lasów podzwrotnikowych żyje w zaroślach. Na terenie lasów monsunowych żyją słonie indyjskie, małpy, tygrysy, ogromnie bogaty jest świat gadów, ptaków i owadów. Na obszarach występowania makki – terra rosa; W basenie morza Śródziemnego także gleba brązowa; w lasach monsunowych – żółtoziemy i czerwonoziemy.
KLIMATY UMIARKOWANE Klimat kontynentalny – stepy (bezdrzewne formacje trawiaste i zielone – nazywane pampą, prerią, pusztą) Występuje tu mroźna zima, bujny rozwój roślinności przypada na wiosnę, wczesne lato i jesień. Z nadejściem lata zmniejsza się liczba opadów – nadziemna część roślin usycha. W klimacie wilgotniejszym – występuje lasostep. W części strefy klimatów umiarkowanych ciepłych, gdzie roczna suma opadów przekracza 500 mm, występują lasy liściaste i mieszane zrzucające liście na zimę (łęgi – wierzby i topole – mady; olsy – dominuje czarna olsza – podłoże z gleb bagiennych; grądy – grab; dąb szypułkowy i bezszypułkowy, lipy, osiki, sosny, brzozy, buki, jodły i jawory – żyzne gleby brunatne i płowe; bory sosnowe z domieszką brzóz, świerków, jodeł – gleby piaszczyste; bór mieszany (z domieszką sosny, dębu szypułkowego, buku, grabu, brzozy) – przejściowy między borami i grądami – zajmuje gleby nieco żyźniejsze niż piaszczyste. W strefie klimatów umiarkowanych chłodnych na półkuli północnej występuje tajga (lasy iglaste, głównie składające się z sosny, świerków, jodeł, limby syberyjskiej, modrzewia syberyjskiego) Klimat kontynentalny – żyją tu gazele, suhaki, widłorogi; liczne gryzonie np. susły, pieski preriowe, drapieżniki – rysie, lisy. Wiosną występuje wiele gatunków ptaków i owadów (np. szarańcza, chrząszcze)
Klimat umiarkowany ciepły – lasy strefy miarkowanej ciepłej zamieszkują między innymi: dziki, sarny, jelenie, łosie, żubry. Żyje tu także duża liczba owadów, ptaków, drobnych ssaków owadożernych. Do drapieżników zaliczamy: niedźwiedzie, wilki, rysie, żbiki.
Klimat umiarkowany zimny – wiele ptaków ze względu na aurę mieszka tu jedynie sezonowo. Przez cały rok żyją tu mysikróliki, głuszce i sójki. Występują tu liczne gryzonie: wiewiórki, sobole. Do drapieżników należą: niedźwiedzie. Wilk, rysie, żbiki. W lecie występują liczne owady, a wśród nich dominują komary Gleby kasztanowe w klimacie umiarkowanym ciepłym. W klimacie umiarkowanym kontynentalnym suchym – czarnoziemy. Klimacie umiarkowanym ciepłym, w którym występują lasy liściaste i mieszane – najbardziej typowe są gleby brunatne i płowe. W klimacie umiarkowanym chłodnym dominują gleby bielicowe i bielice.
KLIMAT PODBIEGUNOWY Tajga w kierunku północnym przechodzi w lasotundre – spotykamy tu liczne niskie krzewy np.. wikliny, jałowce. Dalej w kierunku płn. Występuje tundra (formacja składająca się z roślin niskopiennych – krzewinek, roślin kłączowych, mchów, niektórych efemeryd, porostów) Żyją tu lemingi, renifery, pardwy. Występują też drobni drapieżcy; gronostaje, lisy polarne, sowy polarne. W czasie krótkiego lata przylatują tu ptaki błotne i wodne. Zimą życie w tundrze zamiera. Gleby tundry.