ciekawostki o zamościu do przewodnika 

Jednym z najwspanialszych dzieł w polskiej architekturze nowożytnej stanowi kolegiata (dziś katedra), budowana w latach 1587- 1598 przez Bernarda Morando, symbolizująca Civitas Dei (Miasto Boga). Z budowli świeckich ciekawymi walorami architektonicznymi wyróżnia się dawna rezydencja Zamoyskich. Pałac wznoszony był według projektu Bernarda Morando w latach 1579- 1586. Drugie piętro nadbudowano w okresie 1689-1690, a zasadniczej przebudowie w stylu późnobarokowym uległ w latach 1746-51. Gmach Akademii Zamojskiej w kształcie czworoboku z dziedzińcem, budowany był w latach 1639-1648 z fundacji II ordynata, Tomasza i Katarzyny z Ostrogskich Zamoyskiej, według projektu Jana Jaroszewicza. Ratusz wzniesiony w latach 1591-1622, zaprojektowany przez Bernarda Morando, pierwotnie jednopiętrowy, z wieżą, attyką i okrągłymi wieżyczkami na narożach, w latach 1639- 1651 był przebudowany przez architektów Jana Jaroszewicza i Jana Wolffa. Arsenał, ufundowany przez Jana Zamoyskiego pełnił funkcję zbrojowni. Gmach arsenału wznoszony przez Bernarda Morando w latach 1582- 1583, należy do najstarszych świeckich budowli Zamościa. Przebudowany został w latach 1820- 1825 w duchu klasycystycznym. Na przełomie XVI i XVII wieku gród kanclersko-hetmański był najnowocześniejszą twierdzą Rzeczypospolitej. Miasto zostało opasane fortyfikacjami bastionowymi typu nowowłoskiego, które projektował i budował od 1585 roku Bernardo Morando. Po zamknięciu akademii przez władze austriackie w 1784 roku, tradycje oświatowe Zamościa kontynuowało powołane przez ordynata Stanisława Kostkę Zamoyskiego Liceum Królewskie, przekształcone w Szkołę Wojewódzką. Przez całą okupację akcją wysiedleńczo-pacyfikacyjną objęto 294 miejscowości i ponad 110 tys. osób. Wysiedleńców osadzano w obozach przejściowych w Zamościu i Zwierzyńcu. Najtragiczniejszą jednak w dziejach miasta kartą zapisał się obóz śmierci , który hitlerowcy zlokalizowali na Rotundzie Biłgoraj został założony w 1578r. (akt lokacyjny z 10 września) przez Adama Gorajskiego, podkomorzego lubelskiego na południowym skraju jego dóbr, przy trakcie z Lublina do Przemyśla, na lewym brzegu rzeki Biała Łada. Podstawą założenia urbanistycznego Biłgoraja był rynek na panie kwadratu z wybiegającymi z jego naroży ulicami i traktem Goraj-Tarnogród. W skutek warunków naturalnych terenu miasto rozwijało się w kierunku południowym, do granicy z posiadłościami Zamoyskich