podaj przykład połaczenia : rozłącznego i nierozłącznego, piszcie, byle co ;)

NITY 1. Nitowanie – połączenie za pomocą nitu .Proces pracochłonny zastępowany przez spawanie . Materiały używane na nity : muszą być plastyczne ( aluminium , stal : St3N , St2N , Brąz , Mosiądz , Cu , Pb ), kowalne . Blachy stalowe – nit stalowy – materiał muszą być wykonane z tego samego materiału . Nity składają się ze łba , trzona i zakuwki ukształtowanej przy zamykania nitu . Nity mogą być zamykane (zakuwane ) na zimno lub na gorąco . Zakuwanie nitu może być ręczne (młotkiem ) , półręczne ( młotek pneumatyczny ) lub maszynowo na nitownicach . 2. Rodzaje nitów : z łbem kulistym , z łbem płaskim , soczewkowym , grzybkowym , trapezowym , nit rurkowy , nit grzybkowy wybuchowy . 3. Rodzaje połączeń nitowych : a) mocne – stosowane w konstrukcjach stalowych , wymagana duża wytrzymałość złącza , a nie szczelność b) szczelne – stosowane przy wyrobie zbiorników niskociśnieniowych , wymagana duża szczelność , a mniej wytrzymałość c) mocno- szczelne- stosowane przy wyrobie kotłów i zbiorników wysokociśnieniowych , wymagana duża szczelność i wytrzymałość d) zakładkowe i nakładkowe . 4. Obliczenia : a) na ścinanie t=F/A < kt , gdzie A= n*m.*( Õ d^2 / 4 ), gdzie n- ilość nitów , m. – ilociętość nitów b) na dopuszczalne naciski – P= F/A< p dop , gdzie A= ( d* g )*n , gdzie g- grubość blachy c) na rozrywanie blach - s = F /A < kr , gdzie A = ( b – d ) g – dla blachy środkowej , A = 2 g ( b – 2 d )- dla nakładek gdzie b – szerokość złącza . SPAWY 1. Spawanie - jest to proces łączenia elementów metalowych z jednoczesnym doprowadzaniem dużej ilości ciepła , najczęściej z użyciem spoiwa ( tego samego materiału co materiał spawany ) . Podczas spawania krawędzie elementów topią się , doprowadzane jest spoiwo w postaci płynnej , powstaje ścieg – spoina . 2. Metody spawania : a) spawanie elektryczne ( łukiem elektrycznym ) – prąd do spawania ma napięcie około 40V , natężenie jest wysokie i regulowane . Spawać możemy prądem zmiennym jak i stałym przez prostowanie prądu zmiennego . Elektrody : nietopliwe ( wolframowe , grafitowe ) , topliwe . Elektroda powinna mieć skład chemiczny zbliżony do spawanego materiału . Elektroda jest otulana – otulina spala się wytwarzając gazy pozbawione tlenu . Ma składniki żużlotwórcze – żużel oczyszcza płynną spoinę , oraz zastygając osłania ją przed tlenem , ma składniki jonizujące gazy ( łuk nie gaśnie ) . Spawanie elektryczne łukiem w atmosferze gazu szlachetnego np.: (spawanie Al. ) , dla stali wystarczy osłona CO2 . Temperatura łuku elektrycznego – 3500 C . b) spawanie termitowe – termit –jest to mieszanina tlenków żelaza i sproszkowanego Al. c) Spawanie gazowe(w płomieniu gazowym-najczęściej acetylenowym –temperatura do 3200 C) .Tlen jest gazem niepalnym,acetylen-C2H2-gaz bezbarwny. CaC2+2H2O=C2H2+CaO+H2O Spalanie:2C2H2+5O2=4CO2+H2O. Acetylen rozpuszczony jest w acetonie a następnie sprężany w butli 3. Kształty spoin: w kształcie liter:V,X,U,2U,J,B;0,5V 4. Rodzaje spoin: czołowe, pachwinowe, grzbietowe, otworowe(kołkowe, szczelinowe). 5. Spawalność jest to zespół cech metalu decydujących o możliwości uzyskania -bez specjalnych zabiegów technologicznych-spoiny o własnościach mechanicznych zbliżonych do materiału rodzimego. Najlepiej spawa się stal o małej zawartości C < 0,2%. 6. Wytyczne dla spawania : spawać skondensowanym żródłem ciepła, ograniczyć spoiwo do niezbędnej ilości , przestrzegać kolejności spawania. 7. Wady: pozostawione pęcherze powietrza, za mała temperatura spawania, żużel, pęknięcia na skutek nie zachowania wytycznych , sopel, podtopienie , nadmierny przetok . LUTOWANIE 1. Lutowaniem nazywamy łączenie metali przy użyciu lutu ( spoiwa ) z metalu lub z stopu łatwiej topliwego niż metal nim łączony . Rozróżnia się : a) lutowanie miękkie – temperatura od 270 – 300 C , luty cynowe ( LC 30 –najgorszy , LC 60 – techniczny , LC 90 –najlepszy ) , lutowanie transformatorowe , lutowanie oporowe . Materiały pomocnicze i kalafonia zmniejsza napięcie powierzchniowe b) lutowanie twarde – temperatura od 600 do 1300 C . Rodzaje lutów : Cu , brąz , mosiądz , Ni , Ag . Służą one do trwalszego połączenia części metalowych . Zastosowanie : łączenie stali narzędziowych ze stalami zwykłymi , wlutowywanie węglików spiekanych , łączenie metali kolorowych z metalami żelaznymi . Jak wynika z porównania temperatur topnienia , stosowanie lutów miękkich jest celowe wtedy gdy jest wymagana niska temp lutowania .Natomiast luty twarde mają znacznie większą niż luty miękkie wytrzymałość dorażna na ściskanie i dlatego mogą być poddawane większym obciążeniom stycznym . ZGRZEWANIE 1. Jest to proces podczas którego następuje trwałe złączenie elementów bez dodania spoiwa . Polega ono na nagrzaniu łączonych elementów do stanów ciastowatości i silnemu dociśnięciu . Rodzaje zgrzewania : a) elektryczne , b) tarciowe ,c) ultradzwiękowe . Zgrzewanie elektryczne dzielimy : a) punktowe – polega na łączeniu w jednym lub kilku punktach , kolejno lub równocześnie części dociśniętych do siebie elektrodami zgrzewarki , między którymi przepływa prąd o dużym natężeniu ( karoserie samoch ) b) liniowe – odbywa się podczas przesuwania części łączonych między dociśniętymi do nich elektrodami krążkowymi .Ponieważ powstaje tu spoina ciągła ,metoda ta ma zastosowanie przy połączeniach szczelnych c) garbowe – polega na łączeniu części w jednym lub kilku określonych miejscach , których – zwykle w jednej części – są wykonane odpowiednie występy zwane garbami d) doczołowe (zwarciowe , iskrowe ) – polega na łączeniu części na całej powierzchni styku . Czasami następuje spęcznienie materiału . POŁĄCZENIA KLEJONE 1. Klejeni polega na wprowadzeniu między dwie warstwy cienkiej warstwy kleju . Spoina powinna być cienka . Wykorzystuje się zjawisko adhezji . Stosuje się kleje na bazie żywic fenolowych . Są to kleje uodpornione na wilgoć , kwasy , benzynę , oleje . Do materiałów drzewnych , skór stosujemy kleje na bazie kauczuku dające spoiny elastyczne . POŁĄCZENIA KOŁKOWE 1. Kołki – łączniki metalowe , które w złączu uniemożliwiają wykonywanie względnego ruchu względem siebie . Podział w zależności od : a) przeznaczenia : - mocujące ( służą do zamocowania jednego elementu względem drugiego bez możliwości przesuwania się ) ; - ustalające ( służą do stałego ustalenia wzajemnego położenia części maszyny ) ; -zabezpieczające ( kołki które chronią element przed zniszczeniem , w chwili wystąpienia przeciążenia kołki ulegają ścięciu . b) kształtu : - gładkie ( występują w trzech odmianach : stożkowe , walcowe ( cylindryczne ) – wymagają pasowanych otworów ) ,- karbowe – w pobocznicy walca wygnieciony jest klin d) umiejscowienia w złączu : - wzdłużne ( najczęściej zastępują wpust ,kołek biegnie wzdłuż osi wału ) ; - poprzeczne ; - styczne ( są mocowane na pograniczu piasty i czopa . 2. Obliczanie : a) na naciski powierzchniowe kołka na powierzchnię wewnętrzną otworu , b) na ścinanie . POŁĄCZENIA SWORZNIOWE 1. Sworzeń – grubszy kołek , najczęściej osadzony luźno umożliwia względny ruch łączonych elementów . Zabezpieczenia : pierścienie Seegera , podkładka i zawleczka , pierścień z kółkiem .Rodzaje połączeń sworzniowych : sworznie spoczynkowe (ciasno pasowany ) , sworzeń pływający (luźno osadzony na całej długości ), sworzeń ruchowy(ciasno pasowany).Obliczenia: na ścinanie (ciasno pasowane) i na zginanie(luźno pasowane). W połączeniach sworzniowych sprawdzamy naciski powierzchniowe. POŁĄCZENIA KLINOWE 1. Kliny są to łączniki metalowe o pochyleniu wzdłużnym jednej ze stron 1:100. Rowek w piaście musi mieć to samo pochylenie .Połączenia klinowe mogą być wzdłużne lub poprzeczne. Rodzaje klinów: a)wzdłużne- służą głównie do łączenia piast kół zębatych, pasowych , sprzęgieł, itp. z wałami. Najczęściej są stosowane kliny wzdłużne wpuszczane, osadzone w rowkach wałów i piast, b)kliny płaskie i wklęsłe- stosuje się w połączeniach lekkich (mało obciążonych) , c) kliny styczne- stosujemy w połączeniach ciężkich, przenoszących duże momenty skręcające , c) kliny poprzeczne, d)kliny nastawcze –służą głównie do ustalania wzajemnego położenia nastawnych części mechanizmów i regulacji luzów. POŁĄCZENIA WPUSTOWE 1. Wpustami nazywamy łączniki podobne do klinów wzdłużnych lecz nie mających pochylenia. Służą one głównie do łączenia wałów z piastami osadzonych na nich części, ale nie zabezpieczają tych elementów przed przesuwaniem się po wale. Umożliwiają przenoszenie momentu obrotowego z wału i na odwrót. Wykonane z prętów ciągnionych St5-St7. Dobiera się wymiary poprzeczne na podstawie średnicy wału. Rodzaje a) wpusty pryzmatyczne: zaokrąglone(obustronnie , jednostronnie-drugi koniec ścięty płasko ,ścięte , pełne-bez otworów , jedno i dwuotworowe oraz wyciskowe-z otworkiem gwintowym na śrubę) b) wpusty czółenkowe (Woodruffa) Obliczanie: na naciski i ścinanie POŁĄCZENIA WIELOWPUSTOWE 1. W połączeniach wymagających dobrego środkowania względem wałka oraz możliwości przesuwania koła wzdłuż osi wałka oraz zmniejszenie osłabienia wałka rowkami, stosuje się wielowpusty. Podział: a) według zarysu ( prostokątne, trójkątne, ewolwentowe, trapezowe ), b) spoczynkowe i ruchowe c) odmiany: lekka ( 6-8-10 wpustów ,zaliczamy do połączeń spoczynkowych) ; -średnia (większa liczba wpustów mogą pracować przy obciążeniach średnich) ;-ciężka(10-16-20 wpustów stosowane przy dużych obciążeniach zmienianych kierunkowo) W połączeniach wielowpustowych jest większy nacisk powierzchniowy, rozkład nacisków jest bardziej równomierny, wielowpusty usztywniają wał, lepsze środkowanie piasty względem czopa, lepsze prowadzenie koła w połączeniach wielowpustowych, łatwe wykonanie i montaż, zwartość konstrukcji. Liczymy na naciski. POŁĄCZENIA GWINTOWE 1. Zależnie od zarysu gwintu w przekroju wzdłużnym przechodzącym przez jego oś, rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje gwintów: a) trójkątne- są najczęściej stosowane . Duża wytrzymałość , łatwe wykonanie, łatwo uzyskać samohamowność , łatwo zabezpieczyć przed samo odkręceniem się . Wysoki współczynnik tarcia , mała sprawność . Nadają się do połączeń spoczynkowych . Słabe środkowanie . Są przede wszystkim prawe , ale mogą być także lewe np. (LM10 ) b) rurowe stożkowe – nie ma luzu na złączu . Nie wymaga żadnego uszczelnienia . Krótka droga luzowania . Stosowany przy transporcie czynnika pod wyższym ciśnieniem . c) trapezowe – grupa gwintów ruchowych , napędowe . Pozwalają przemieszczanie się nakrętki po śrubie . Dobre warunki , wysoka sprawność , mały współczynnik tarcia ( odwrotnie niż mocujące ) . Gwint trapezowy symetryczny – używany w mechanizmach bardzo silnie obciążonych , w cyklu przerywanym , przy małej prędkości obrotowej . Stosowane w podnośnikach i w prasach , w połączeniach o zmiennych kierunkach obciążeniach . Gwint trapezowy asymetryczny – bardzo wysokie obciążenia , duża prędkość . Zaokrąglenie dna gwintu daje rozładowanie naprężeń , stosowane w połączeniach obciążonych jednokierunkowo , stosowany w prasach , hakach dźwigów . d) okrągły – mogą przenosić obukierunkowe bardzo duże obciążenia jak i obciążenia udarowe . Pracują przy dużym zanieczyszczeniu pracy , mogą być często rozłączane . Złącza wagonowe , haki dźwigów . e) prostokątny – jest najlepszym gwintem ruchowym . Najwyższa sprawność , najmniejszy współczynnik tarcia . Cała siła wchodząca do gwintu jest wykorzystywana na jego pracę . Bardzo słaby przy podstawie , ciężko wykonać , nie jest znormalizowany , nie zalecany do stosowania . Gwinty dzielą się : a) metryczne – trójkątne o kącie 60 stopni ( M. 10 ) , b) calowy – trójkątny walcowy o kącie 55 stopni ( Rc ½ cala ) , c) rurowy calowy – trójkątny calowy lub stożkowy o kącie gwintu 55-60 stopni ( R ½ cala , G ½ cala ) , d) trapezowy symetryczny – o kącie gwintu 30 stopni ( np. Tr 25*3 ) , e ) trapezowy asymetryczny – walcowy o kacie gwintu 33 stopnie ( S26* 5) , f) okrągły – walcowy o kącie 30 stopni ( Rd 32*1/6 cala ) , g) Edisona np. E 27 Odmiany gwintu związane z wartością gwintu : a) zwykłe – z dobranym do każdej średnicy określonym skokiem gwintu , b) drobnozwojowe – o skokach mniejszych niż w gwintach zwykłych , c) grubo zwojowe – o skokach większych niż zwykłe gwinty . Gwinty dzielimy również na : a) jednokrotne – w którym na rdzeń są nawinięte zwoje będące pasmem jednego występu ( grzbietu ) gwintu , b) wielokrotne – na rdzeniu są nawinięte obok siebie pasma dwóch lub więcej występów gwintu ( skok = wielokrotności podziałki ) . Wykonanie gwintów : a) toczenie – nóż w kształcie gwintu dosuwa się do obracającego materiału . Przecina się ziarna , osłabia materiał , b) nagniatanie – trzy krążki o profilu gwintu . Materiał przetłaczany między krążkami . Lub dwie płytki z bardzo dobrej stali narzędziowej wytłaczają gwint na śrubie . Rodzaje nakrętek : a) sześciokątna , b) koronowa , c) kapturowa , d) czworokątna , e) pazurowa , g) rzymska . Zabezpieczenia gwintów przed luzowaniem :- za pomocą nakrętki i przeciw nakrętki ; - zabezpieczanie elementem sprężystym ; -zabezpieczanie podkładką sprężystą rozciętą ; -zabezpieczanie tarciowo – kształtowe ; - za pomocą prasowanego pierścienia nylonowego lub fibrylowego ; - nakrętka rozcięta z wkrętem ; - za pomocą podkładki zębatej i nakrętki łożyskowej ; - nakrętka koronowa z zawleczka ; - wkrętem promieniowym . OSIE I WAŁY Wałem nazywamy część maszynową zwykle o przekroju poprzecznym kołowym, która obraca się wokół swej osi wzdłużnej i przenosi moment obrotowy między osadzonymi na niej częściami np. między tarczą sprzęgła i kołem zębatym. W wale występują głównie naprężenia skręcające i zginające a także rozciągające lub ściskające. Wał wykonuje się ze stali St3,St4, St5(np. koło od roweru) Oś jest częścią maszynową z kształtu podobną do wału która służy do utrzymania w określonym położeniu osadzonych na niej i obracających się innych części(najczęściej kół) i do przenoszenia na podpory sił działających na te części. Oś może być stała i wtedy części te są osadzone na niej obrotowo, albo ruchoma i wtedy obraca się wraz z osadzonymi na niej częściami (osie kół wagonowych). Nie przenoszą momentu obrotowego. Jest narażona na zginanie.

Połączenia części maszyn, jedna z podstawowych grup elementów maszyn. Połączenia części maszyn dzieli się na: nierozłączne, w których części złączone lub łączniki ulegają uszkodzeniu przy rozłączaniu połączenia, oraz rozłączne, które można rozłączać i łączyć ponownie bez uszkodzenia części złączonych i łączników.