Busz - formacja roślinna, charakterystyczna dla suchych obszarów podzwrotnikowych, głównie południowej Afryki, Australii (lokalne określenie scrub), w mniejszej skali wschodniej Afryki i Ameryki Południowej. Przeważają w nim krzewy, często kolczaste, zrzucające liście na okres suszy. Ludność 40,2 mln mieszkańców (2005). Średnia gęstość zaludnienia: 17 osób/km2. Przyrost naturalny: 2,6% (2005). Analfabetyzm: 49,5%. Skład etniczny: Arabowie sudańscy (49,1%), ludy: Dinka (11,5%), Nuba (8,1%), Bedża (6,4%), Nuer (4,9%), Azande (2,7%), Bari (2,5%), Fur (2,1%), Szyllukowie (1,7%), Lotuko (1,5%). Religia: muzułmanie sunnici (73%), animiści (16,7%), katolicy (5,6%), anglikanie (2,3%). Średnia długość życia: mężczyźni 57 lat, kobiety 60 lat (2005). Sudan. Warunki naturalne. Rozciągłość południkowa ponad 2000 km, równoleżnikowa — 1700 km (największy kraj w Afryce); dł. wybrzeża 560 km. Większą część Sudanu zajmuje równinna Kotlina Nilu Białego, od zachodu otoczona wyż. Darfur i Kordofan (od wschodu ograniczona Wyż. Abisyńską); na południu próg Azande i krawędzie Wyż. Wschodnioafrykańskiej; najwyższe szczyty: wygasły wulkan Dżabal Marra (3088 m, na wyż. Darfur) i Kinyeti (3187 m, w pobliżu granicy z Ugandą); nad morzem wznoszą się góry Atbaj; północna część leży w obrębie Sahary; na zachód od Nilu rozciąga się fragment Pustyni Libijskiej, na wschód — Pustynia Nubijska; dł. Nilu (z Nilem Białym) w granicach Sudan wynosi ponad 3000 km; jego gł. dopływy: Nil Błękitny (dostarcza ok. 60% średniego przepływu Nilu) i Atbara. W północnej części klimat zwrotnikowy kontynent. suchy, w południowej — podrównikowy wilgotny; średnia temp. miesięczna na północy od 15–20°C w styczniu do 32–35°C w lipcu, na południu od 24–25°C w lipcu i sierpniu do 28–30°C w lutym i marcu; w Chartumie maksima dobowe temperatury (od kwietnia do lipca) mogą przekraczać 45°C, minima (od grudnia do marca) — poniżej 10°C; roczne opady od 10–50 mm na północy (niekiedy brak opadów w ciągu kilku lat), do 1000 mm i więcej na południu (pora deszczowa od kwietnia do października); 1984–85 i na pocz. lat 90. wystąpiły katastrofalne susze (zwł. w zachodniej części kraju). Na północ od 15°N panują półpustynie i pustynie; w środkowej części Sudanu i w Kotlinie Nilu Białego występują suche sawanny ze skąpymi trawami i niskimi akacjami, na południowym zachodzie — bujne sawanny z wysokimi trawami i okazałymi drzewami; wzdłuż rzek lasy galeriowe; na stokach gór Atbaj i Wyż. Abisyńskiej suche lasy; rozległe bagna As-Sudd i Machar są porośnięte trzciną i papirusem; kilka parków nar. (m.in. Południowy o pow. 2 mln ha); rezerwaty utworzone dla ochrony fauny, gł. dużych zwierząt kopytnych i słoni. Obszar przyrody chronionej w Sudanie stanowi ok. 3,7% pow. kraju. Sudan. Nauka. Organem państw. ds. nauki w Sudanie jest Nar. Rada Badań w Chartumie (zał. 1970) zlecająca realizacje projektów badawczych państw. i prywatnym placówkom nauk.; najważniejszą organizacją badawczą jest Korporacja do Badań Roln. (zał. 1904), działająca przy min. rolnictwa (zatrudnia 220 specjalistów pracujących na zlecenie FAO); badania nauk. (w granicach dopuszczalnych przez islam) prowadzi 6 uniw. (m.in. w Chartumie, zał. 1956 i Omdurmanie, zał. 1965); ponadto działa kilkanaście szkół wyższych o profilu zaw. i artystycznym. Sudan. Gospodarka Spis treści Sudan, państwo w północno-wschodniej Afryce, nad Morzem Czerwonym Sudan. Warunki naturalne. Sudan. Ludność. Sudan. Gospodarka. Sudan. Ustrój polityczny.. Sudan. System partyjny. Sudan. Nauka. Sudan. Historia. Sudan. Sztuka. Spis tematów hasła Przemysł. Rolnictwo. Transport i łączność. Handel zagraniczny. Sudan. Gospodarka. Słabo rozwinięty kraj rolniczy (w południowej części przeważa gospodarka naturalna), zniszczony wojną domową; klęski głodu powodowane suszami, powodzią, plagami szarańczy; od 1997 reformy gospodarcze pod nadzorem MFW i jednocześnie sankcje ekonomiczne nałożone przez USA pod zarzutem finansowania z dochodów państwa działań wojennych; od końca XX w. rząd Sudanu prowadzi politykę sprzyjającą przyciąganiu inwestorów zagranicznych (głównie z Chin, Malezji, Indii; blokada ekonomiczna USA ogranicza dostęp firm amerykańskich), m.in. poprzez stworzenie na wybrzeżu strefy wolnego handlu; struktura wytwarzania produktu krajowego brutto (2003): rolnictwo 31,8%, przemysł 34,2%, usługi 33,9%; produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 2,2 tys. dolarów USA (2007). Przemysł. Wydobycie ropy naft. (od lat 90. XX w., ok. 10 mln t rocznie), rud chromu, manganu, złota, miki, marmuru, gipsu, soli z wody mor., produkcja energii elektryczej 3,2 mld kW·h (2003) — w elektrowniach cieplnych (56%) i wodnych (44%); rozwinięty przemysł rafineryjny, ponadto spoż. (cukr., olejarski), włók. (bawełn.), odzież., cementowy, skórzany, samochodowy (montownie), metalurg., farm., drzewny (większość zakładów w Chartumie i Port Sudan); rzemiosło artyst. i użytkowe. Rolnictwo. Około 60% pow. kraju stanowią użytki rolne, z czego 49% to pastwiska; ok. 15% gruntów rolnych jest nawadnianych; najważniejszy region roln. Al-Dżazira (ponad 400 tys. ha); podstawowe zboża: sorgo durra, proso, pszenica; gł. uprawy eksportowe: bawełna (265 tys. t nasion, 2004), orzeszki ziemne, sezam, trzcina cukrowa; ponadto uprawa palmy daktylowej, cytryn, mango, roślin strączkowych; zbiór gumy arab. (15,7 tys. t, czołowy świat. producent) z uprawianych i dziko rosnących drzew akacji senegalskiej; hodowla gł. koczownicza i półkoczownicza bydła (pogłowie 38 mln sztuk), owiec (48 mln), kóz (42 mln) i wielbłądów (3,3 mln) — Sudan jest czołowym świat. producentem mięsa i mleka wielbłądziego oraz mleka koziego; myślistwo, połowy ryb słodkowodnych i mor. (gł. port rybacki — Sawakin); pozyskiwanie drewna (heban, mahoń, tekowe). Transport i łączność. Wąskotorowa sieć linii kol. o łącznej długości 5978 km (2005), w tym ok. 1,4 tys. km to linie towarowe na plantacjach bawełny; długość dróg samochodowych 11,9 tys. km (w tym 36% o utwardzonej nawierzchni), 85% dróg jest nieprzejezdnych w porze deszczowej; żegluga całoroczna (ok. 1,7 tys. km) na Nilu Białym (między Dżubą a Chartumem) i na jego l. dopływie Bahr al-Ghazal oraz na Nilu między kataraktami; jedyny port mor. Port Sudan; międzynar. porty lotn. w Chartumie i Port Sudan; stacja łączności satelitarnej w Umm Haraz. Stosunkowo rzadka sieć telefoniczna, ob. modernizowana, 670 tys. abonentów; od 1996 znaczny rozwój telefonii komórkowej — w użytkowaniu 1,8 mln aparatów (2005). Handel zagraniczny. Wartość eksportu 7,0 mld dol. USA, importu 5,0 mld dol. USA (2005); eksport ropy naft. i produktów naft. (ok. 80% wartości), ziarna sezamowego, orzeszków ziemnych, żywych zwierząt, bawełny, gumy arab., cukru; import gł. żywności, artykułów przem., maszyn, produktów chem.; gł. partnerzy handl.: Chiny, Japonia, Arabia Saudyjska.
Busz - formacja roślinna, charakterystyczna dla suchych obszarów podzwrotnikowych, głównie południowej Afryki, Australii Murzyni sudańscy- http://pl.wikipedia.org/wiki/Geografia_Sudanu