napisz referat o " Tatrzański Park Narodowy" potrzeba mi na już

Tatrzanski Park Narodowy lezy w poludniowej czesci Polski, w wojew dztwie nowosadeckim, na granicy ze Slowacja. Park Narodowy utworzony zostal w 1954 roku na obszarze 20973 ha. TPN Aktualna jego powierzchnia wynosi 21164 ha, z czego 15124 ha (71.5%) to lasy, a 5660 ha (26.7%) to glwnie zbiorowiska wysokog rskich hal i turni. Grunty rolne (171 ha) i wody (209 ha) zajmuja 1.8% pow. parku. Ochrona scisla objeto 11514 ha (54.4%) z czego 6149 ha to ekosystemy lesne. Potrzebe ochrony Tatr dostrzezono juz w koncu XIX wieku. W roku 1925 podjeto pierwsze prby utworzenia parku narodowego w Tatrach wsp lnie ze Slowacja. Na terenie nalezacym do lasw panstwowych park formalnie utworzono w 1937 r. Po II wojnie swiatowej w roku 1947 powolano odrebna jednostke administracyjna Park Tatrzanski. W roku 1993 TPN i TANAP (Tatransky Narodni Park po stronie slowackiej) UNESCO uznalo za rezerwat biosfery, miedzynarodowy obszar o swiatowym znaczeniu.  Geologia i geomorfologia Park obejmuje najmlodsze, najwyzsze i jedyne w Polsce góry typu alpejskiego, ktre charakteryzuja sie urozmaicona rzezba terenu z deniwelacjami do 1700 m. Obecny wyglad Tatry zawdzieczaja gl wnie zlodowaceniu w plejstocenie. W okresie ostatnich 500 - 10 tys. lat powstawaly tam i znikaly lodowce. Najwyzszym szczytem polskiej czesci Tatr i parku sa Rysy (2499 m npm). W Tatrach wystepuja dwie odrebne czesci. TPN Tatry Wysokie zbudowane sa ze skal krystalicznych. Krajobraz ich cechuja charakterystyczne formy polodowcowe ostre szczyty i granie oraz liczne kotly zajete w wiekszosci przez jeziora. Tatry Zachodnie buduja skaly krystaliczne i osadowe. Krajobraz ich sklada sie m.in. z licznych malowniczych dolin z ostancowymi formami skalnymi. Na terenie parku w Tatrach znajduje sie ok. 650 jaskin, z ktrych najdluzszym i najglebszym jest system jaskin Wielka ?niezna - Wielka Litworowa (dlugosc korytarzy 18000 m, glebokosc 814 m). Dla ruchu turystycznego udostepnionych jest 6 jaskin.  Roslinosc Roslinnosc charakteryzuje sie typowym ukladem pietrowym. W reglu dolnym (do 1250 m npm) dominuja lasy jodlowo-bukowe. W reglu g rnym (do 1550 m npm) rosna bory swierkowe, ktre przechodza w strefe kos wki i traworosli (do 1800 m npm) powyzej ktrej jest pietro alpejskie i turni. Liczba gatunk w roslin naczyniowych w parku szacowana jest na ponad 1000 gatunkw, wsr d ktrych 85 podlega ochronie gatunkowej. W parku rosnie takze ok. 600 gat. mszak w, 550 gat. porostw oraz wystepuje 900 gat. glon w. Wiele roslin rosnacych w parku to endemity tatrzanskie, karpackie lub gatunki rzadkie. Najbardziej cennymi z nich sa m.in: limba, skalnica tatrzanska, ostrzka tatrzanska, debik osmioplatkowy, skalnica gronkowa, goryczki i krokusy oraz szarotka alpejska, kt ra jest jednym z symboli Tatr. Tatrzanski PN.Do bardziej znanych naleza rwniez sit skucina i boimka dwurzedowa tworzace endemiczny zesp l wysokogrskich muraw przebarwiajacych sie jesienia na czerwono i nadajacych charakterystyczny kolor wiekszym obszarom g rskim np. "Czerwonym Wierchom"  Zobacz także Tatrzański Park Narodowy oraz sklep meblowy w Warszawie  Fauna Bogata fauna parku charakteryzuje sie wieloma endemitami oraz gatunkami rzadkimi i objetymi ochrona gatunkowa. Do osobliwosci faunistycznych parku naleza chronione juz od polowy XIX wieku kozica i swistak, oraz niedzwiedz brunatny i kilkanascie gatunkw ptak w, w tym: orzel przedni, sokoly, pomurnik i plochacz halny. W wyzszych partiach lasw gniezdza sie gluszec, cietrzew i jarzabek. W lasach liczne sa takze jelenie, sarny i drobne gryzonie. Kultura materialna Kultura materialna Tatr jest r wnie waznym jak przyroda elementem Tatrzanskiego Parku Narodowego. Charakteryzuje sie ona swoista odrebnoscia i jest szeroko kultywowana. Do najcenniejszych skladnikw kultury g rali tatrzanskich naleza: gwara, stroje i zwyczaje. O przeszlosci zas swiadcza wspaniale gawedy, liczne szalasy, kapliczki i koscilki. Na przelomie XIX i XX wieku wyksztalcil sie na tym terenie odrebny tatrzanski styl architektoniczny. Zagrozenia i turystyka Tatry w przeszlosci byly silnie eksploatowane. Latem na polanach i halach wypasane byly liczne stada owiec, k z i krw. Tatry Nadmierne wypasy spowodowaly obnizenie g rnej granicy lasu oraz zapoczatkowaly procesy erozyjne. W okresie XVII-XIX wieku dzialaly liczne kopalnie i huty, ktre potrzebowaly ogromnych ilosci drewna. Na przelomie XIX i XX wieku rozwinela sie turystyka, a bledna gospodarka lesna doprowadzila do powstania sztucznych monokultur swierkowych na siedliskach las w bukowych i jodlowych. Zagrozeniem dla przyrody parku sa tez klusownictwo, inwestycje sportowe i turystyczne oraz rozwijajace sie gospodarczo Zakopane. Tatrzanski Park Narodowy obejmujac zaledwie 0.07% pow. Polski jest odwiedzany przez ok. 3 mln turystw rocznie, co stanowi ok. 8% mieszkanc w kraju. Bogata infrastruktura parku (liczne szlaki turystyczne, schroniska itp.) z trudem wytrzymuje ogromna rzesze turystw. Z uwagi na wysokie walory przyrodnicze oraz duze zainteresowanie odwiedzajacych wprowadzono oplaty za wstep na teren parku.  Wody Na terenie parku wystepuja liczne potoki oraz ok. 30 jezior zwanych "stawami". Sa one waznym walorem krajobrazowym Tatr Wysokich. Najwiekszymi tatrzanskimi stawami sa Morskie Oko (34.5 ha oraz 50.8 m glebokosci ) i Wielki Staw Polski (34.1 ha oraz 79.8 m gleb.). Jeziora tatrzanskie odznaczaja sie bardzo ubogim zyciem biologicznym oraz niezwykla przezroczystoscia wody. TPN Dlugosc najwiekszych potok w przekracza 20 km. Wystepujace wodospady i wywierzyska, ktre jak np. Wodogrzmoty Mickiewicza sa jedna z atrakcji parku. Najwiekszym wodospadem jest Wielka Siklawa (70 m).