SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM Temat : „O energii elektrycznej już wiele wiemy, dlatego bezpiecznie i ekologicznie ją stosujemy” Cel główny : Zapoznanie uczniów ze sposobami bezpiecznego wykorzystania energii elektrycznej, jej racjonalnego stosowania i wpływu na środowisko naturalne. Cele operacyjne Uczeń zna: ¾ rodzaje i źródła energii ¾ zasady bezpiecznego korzystania z elektrycznych urządzeń ¾ skutki środowiskowe produkcji i wykorzystania energii elektrycznej Uczeń rozumie: ¾ terminologię związaną z energią elektryczną ¾ potrzebę racjonalnego i bezpiecznego gospodarowania energią elektryczną ¾ znaczenie energii elektrycznej dla człowieka Uczeń potrafi: ¾ dokonać podziału energii ze względu na sposób jej wytwarzania ¾ racjonalnie gospodarować energią elektryczną ¾ dostrzec skutki dla środowiska wynikające z wykorzystania różnych źródeł energii elektrycznej Metody pracy: gry aktywizujące, burza mózgów, prezentacja, dyskusja Środki dydaktyczne : hasła z ilustracjami do gry kalambury, fragment książki Leszka Gaszyńskiego „Co to jest prąd elektryczny?”, krzyżówka, plansza edukacyjna do prezentacji , brystol, markery, rebusy, schemat źródeł energii do prezentacji , rozsypanka wyrazowa, zdania – opinie do odczytania, Wykorzystana literatura : A. Szarzyńska, Z. Nitak: Poradnik instruktora szkolnych działań ekologicznych. L. Gaszyński: Co to jest prąd elektryczny? Wprowadzenie do tematu zajęć (około 8 minut): 1. Po przywitaniu, uczestnicy zajęć wyciągają z pudełka karteczki, występujące w trzech kolorach. Kolor wyciągniętej kartki kwalifikuje ucznia do jednej z trzech grup. 2. Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu zajęć poprzez zabawę „Kalambury”. Prosi o wyłonienie reprezentanta grupy, który ma zdolności plastyczne. Wybrane osoby losują po 2 kartki z ilustracjami do kalamburów, które pomogą im naprowadzić swoją grupę na hasło do odgadnięcia. Osoby wyznaczone kolejno prezentują hasła do odgadnięcia. Pozostali obserwują i próbują podać właściwe hasło. Zadanie 1 : KALAMBURY Polecenie: przedstaw swojej grupie treść danego hasła bez mówienia i pisania. Możesz posługiwać się rysunkiem i ruchem ciała. Dla ułatwienia otrzymałeś propozycję ilustracji, ale możesz skorzystać z własnego pomysłu – masz 1 minutę na odgadnięcia 1 hasła przez twoją grupę. Następnie zapisz na tablicy odgadnięte hasło. KALAMBUR 1 Jasne jak grom z nieba KALAMBUR 2 Elektryzujące spojrzenie KALAMBUR 3 Świecić oczami KALAMBUR 4 Elektryczny węgorz KALAMBUR 5 Naelektryzowane włosy KALAMBUR 6 Kopnął go prąd 3. Na tablicy uzyskujemy hasła: Jasne jak grom z nieba, Elektryzujące spojrzenie, Świecić oczami, Elektryczny węgorz, Naelektryzowane włosy, Kopnął go prąd. Szukamy wspólnego tematu, który łączy wszystkie powiedzonka. Uczniowie kojarzą i zauważają, że każdy zwrot ma coś wspólnego z ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ. Realizacja tematu (około 30 minut) : 4. Nauczyciel oznajmia, że tematem spotkania jest energia elektryczna, jej bezpieczne i racjonalne użytkowanie i zachęca młodzież do wysłuchania pewnej historii (nauczyciel czyta fragment książki Leszka Gaszyńskiego „Co to jest prąd elektryczny?” (w tle słychać odgłosy burzy- nagranie z magnetofonu lub komputera).Taki był plon pozbawienia prądu wielkiego skupiska ludzi na przeciąg zaledwie doby w lipcu 1977 roku, do którego doszło w wyniku uszkodzenia przez ..................(uczniowie dopowiadają burzę ) linii napowietrznych zasilających w energię elektryczną Nowy Jork. Krótka dyskusja na temat wrażeń z odbioru tekstu. 5. Grupy otrzymują polecenie zastanowienia się jak my, w naszym mieście odczulibyśmy brak prądu przez dobę w miejscach, które wskażą rozwiązania krzyżówek ( grupy otrzymują karty do rozwiązani). Zadanie 2 : GRUPA 1 N Y J P M P F M Z H J M D Z G N E Ą O D Ł I Y H G K L D Q E U O N T O V W X D A C M I L B N E S Kierując się zgodnie z podanymi obok krokami, odgadniesz hasło – temat dalszej pracy. Jeśli już przebyłeś całą trasę, to znalazłeś poszukiwane hasło. Teraz zastanów jakie byłyby skutki braku prądu w tym miejscu przez 24 godz. " KROK 1: zaczynając od kratki zaznaczonej na CZERWONO, zrób 3 kroki na południe. Litera z tej kratki, to pierwsza litera twojego hasła " KROK 2 : następnie zrób 7 kroki na wschód " KROK 3 : kolejny ruch – to 3 kroki na północ " KROK 4 : a teraz pójdziesz 6 kroków na zachód „Ponad dziewięć milionów mieszkańców Nowego Jorku zostało całkowicie pozbawionych prądu elektrycznego na dwadzieścia pięć godzin. Od zmierzchu do świtu wszystkie ulice i dojazdowe autostrady tonęły w nieprzeniknionych ciemnościach. Przestała działać sygnalizacja. Zostały unieruchomione lotniska. Z ogromnym trudem musiano po ciemku ewakuować kilka tysięcy pasażerów z pociągów kolei podziemnych, które utknęły na swych trasach. Unieruchomienie wentylatorów pozbawiło świeżego powietrza podziemne tunele. W wielu szpitalach niesprawne okazały się lokalne rezerwy źródła prądu i lekarze musieli ręcznie obsługiwać urządzenia doprowadzające powietrze do płuc ciężko chorych pacjentów i niemowląt w inkubatorach. Unieruchomione pompy nie dostarczały wody do mieszkań, przestały działać urządzenia klimatyzacyjne. W nieczynnych domowych lodówkach oraz pomieszczeniach chłodniczych sklepów uległy zepsuciu wielkie ilości prowiantu. W mieście wybuchło 500 pożarów, których z braku wody nie można było ugasić. Wielu ludzi, uwięzionych w windach miedzy piętrami olbrzymich wieżowców, dostało z przerażenia ataków histerii. Zamknięto banki, sklepy, fabryki, składy towarowe. Złodzieje, korzystając z ciemności, rozpoczęli rabunek towarów i grabież prywatnego mienia.” GRUPA 2 N M J P M P F R Z H J M D Z G N E Ą O D Ł I Y H G K L F Y E U O N T I V W X D A C M I L B N E S Kierując się zgodnie z podanymi obok krokami, odgadniesz hasło – temat dalszej pracy. Jeśli już przebyłeś całą trasę, to znalazłeś poszukiwane hasło. Teraz zastanów jakie byłyby skutki braku prądu w tym miejscu przez 24 godz. " KROK 1: zaczynając od kratki zaznaczonej na CZERWONO, zrób 3 kroki na południe. Litera z tej kratki, to pierwsza litera twojego hasła " KROK 2 : następnie zrób 7 kroki na wschód " KROK 3 : kolejny ruch – to 3 kroki na północ " KROK 4 : a teraz pójdziesz 6 kroków na zachód " KROK 5 : a teraz pójdziesz 3 kroki na południe GRUPA 3 N C J P M P F I Z H J M D Z G N E Ą O D Ł I Y H G K L U E E U O N T L V W X D A C M I L B N E S Kierując się zgodnie z podanymi obok krokami, odgadniesz hasło – temat dalszej pracy. Jeśli już przebyłeś całą trasę, to znalazłeś poszukiwane hasło. Teraz zastanów jakie byłyby skutki braku prądu w tym miejscu przez 24 godz. " KROK 1: zaczynając od kratki zaznaczonej na CZERWONO, zrób 3 kroki na południe. Litera z tej kratki, to pierwsza litera twojego hasła " KROK 2 : następnie zrób 7 kroki na wschód " KROK 3 : kolejny ruch – to 3 kroki na północ " KROK 4 : a teraz pójdziesz 6 kroków na zachód " KROK 5 : a teraz pójdziesz 3 kroki na południe Przedstawiciele grup prezentują przemyślenia – efekty pracy zespołowej na temat : Grupa 1 – skutków braku prądu w domach (nie ma wody - nie można się umyć, spuścić wodę w spłuczce, jest ciemno, telefon nie działa, lodówka nie chłodzi – psuje się jedzenie, itp.) Grupa 2 – skutków braku prądu w firmach ( nie produkują nowych rzeczy, nie ma podstawowych środków spożywczych: chleba, mleka, ludzie nie mają pracy, nie zarabiają, w szpitalach nie można operować, nic nie można załatwić i kupić, bo nie działają kasy, Internet, nie światła, w sklepach psuje się żywność, itp. Grupa 3 – skutków braku prądu na ulicach (jest ciemno – strach wyjść z domu, przestępcy mogą napadać na ludzi, nie można wieczorem i w nocy chodzić, bo strach, wzrasta ilość kradzieży, nie działają budki telefoniczne. 6. Nauczyciel zauważa, że kiedyś ludzie żyli bez prądu, ale od XIX wieku sytuacja zmieniła się. Energia elektryczna wkroczyła w każdą sferę naszego życia i okazało się, że obecnie człowiek jest w niewoli prądu elektrycznego, że nie wyobraża sobie życia bez niego. Właśnie dlatego, iż prąd towarzyszy nam we wszystkich dziedzinach życia, należy postępować z nim ostrożnie. Nauczyciel prezentuje na tablicy planszę (arkusz brystolu): Czas na swobodne wypowiedzi uczniów i dyskusję nad sposobami bezpiecznego obsługiwania elektryczności w domu i otoczeniu. 7. Młodzież, naprowadzona przez nauczyciela, podaje zasady bezpiecznego użytkowania energii elektrycznej. Powstaje 5 przykazań bezpiecznego korzystania z prądu, które uczniowie zapisują na plakacie i wieszają w klasie w widocznym miejscu. 8. Jak zauważyliśmy urządzenia elektryczne stosowane są powszechnie. Do ich zasilenia potrzeba coraz więcej energii elektrycznej. Czy zwiększające się, z roku na rok, wytwarzanie Aby Ci z prądem było bezpiecznie, o tym musisz pamiętać wiecznie. Nie wolno Ci nigdy: 1. Myć wodą włączonych do sieci odbiorników elektrycznych. 2. Korzystać w wodzie z elektrycznych lokówek, suszarek, maszynek do golenia. 3. Polewać wodą odbiorników elektrycznych. 4. Korzystać z urządzeń z uszkodzonych przewodem elektrycznym. 5. Samodzielnie naprawiać elementów instalacji elektrycznej (przewodów, puszek, gniazdek, wyłączników, przedłużaczy) UWAGA !!!! Powszechne stosowanie urządzeń zasilanych energią elektryczną niesie ze sobą różnego rodzaju zagrożenia, zarówno dla człowieka jak i jego środowiska. Są to: ¾ porażenia oraz oparzenia prądem i łukiem elektrycznym ¾ zagrożenia pożarowe ¾ zagrożenia wybuchem ¾ zjawiska związane z wyładowaniami atmosferycznymi. Zagrożeń tych nie można uniknąć, ale można i trzeba zmniejszać zarówno ryzyko ich występowania, jak i skutki wypadków elektrycznych. Analizy wykazują, że przyczyną 70÷85% wypadków elektrycznych jest niewłaściwe postępowanie człowieka, wynikające najczęściej z lekkomyślności, nieprzestrzegania przepisów BHP, braku umiejętności bądź wiedzy o zagrożeniu. ŹRÓDŁA ENERGII ELEKTRYCZNEJ NIEODNAWIALNE dostarczają 86,5 % energii ¾ ROPA NAFTOWA ¾ GAZ ZIEMNY ¾ DREWNO ¾ TORF ¾ URAN, PLUTON ODNAWIALNE dostarczają 13,5 % energii ¾ ENRGIA WODY ¾ ENERGIA WIATRU ¾ ENERGIA SŁONECZNA ¾ ENERGIAGEOTERMICZNA ¾ ENERGIA BIOMASY i zużywanie energii, ma wpływ na środowisko naturalne ? Skąd bierze się energia, jak jest wytwarzana i jakie są jej źródła ? Rozwiążcie rebusy, które wskażą źródła energii. ( rebus 1 – odnawialne, rebus 2 – nieodnawialne) Zadanie 3 Rebus 1 Rebus 2 9. Rozwiązania rebusów wskazują na dwa źródła energii elektrycznej, co się kryje pod wymienionymi pojęciami, młodzież dowie się analizując schemat (plansza formatu co najmniej A4 do przypięcia na tablicy.) O AS 10. Metodą burzy mózgów, uczniowie wskazują konsekwencje środowiskowe używania różnych źródeł energii: Nieodnawialnych : Do atmosfery usuwane są zanieczyszczenia, które zatruwają środowisko, zwiększają efekt cieplarniany, powodują kwaśne deszcze i stwarzają problemy zdrowotne. Środowisko zostaje zanieczyszczone popiołami i żużlem. W razie katastrofy podczas transportu morskiego ropy naftowej, następuje zanieczyszczenie wód oraz zniszczenie flory i fauny. Spośród wszystkich paliw kopalnych , najmniejsze zagrożenie dla środowiska stwarza gaz ziemny. Źródła energii są nieodnawialne, więc w końcu ulegną wyczerpaniu. Odnawialnych: Są czyste ekologicznie, nie emitują trujących gazów i substancji , ale zmieniają krajobraz naturalny. Często są drogie w uruchomieniu, nie zawsze mogą być w pełni eksploatowane, np. energia wody – zależna od opadów deszczu. Istnieje konieczność zalania dużych obszarów i przesiedlenia ludzi. Niszczenie naturalnych siedlisk lądowych dla roślin i zwierząt. Powodują lokalne zmiany klimatyczne. 11. Nauczyciel uświadamia młodzieży (na podstawie danych ze schematu), że znacznie więcej energii pozyskuje się ze źródeł nieodnawialnych, które w większym stopniu zanieczyszczają środowisko. Można stwierdzić, że wprowadzanie na szerszą skalę alternatywnych- odnawialnych źródeł energii jest koniecznością naszych czasów. Jednak najbardziej pożądane jest oszczędzanie energii, gdyż wszystkie rodzaje źródeł energii ingerują w środowisko naturalne zmieniając jego florę i faunę, zanieczyszczając powietrze. Grupy otrzymują rozsypankę wyrazową, która jest hasłem namawiającym do oszczędzania energii. Zadanie 4 Rozwiązanie rozsypani : Oszczędzać prąd należy wszędzie, wtedy na Ziemi przyjemnie i zdrowo będzie. Klasa głośno powtarza ułożone zdanie. 12. Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie sposobów oszczędzania energii elektrycznej w najbliższym środowisku. Uczniowie podają zasady ograniczenia strat energii elektrycznej w gospodarstwach domowych: używanie żarówek energooszczędnych; wyłączanie światła w pomieszczeniach, gdy nikt w nich nie przebywa; wyłączanie z zasilania urządzeń elektrycznych, gdy dłużej się ich nie używa; stosowanie oświetlenia miejscowego, częste odmrażanie lodówki; itp. Podsumowanie zajęć (około 7 minut): 13. Na posumowanie zajęć nauczyciel proponuje młodzieży zabawę utrwalającą i sprawdzającą zasób ich wiedzy - TAK LUB NIE -DECYZJA NALEŻY DO CIEBIE. Polega ona na tym, że uczniowie wysłuchują odczytanej opinii. W zależności od tego, czy się z nią zgadzają czy nie, zajmują miejsce w klasie po jednej ze stron. Pomieszczenie klasy prąd i zdrowo Ziemi przyjemnie Oszczędzać na wszędzie, należy wtedy będzie. należy należy podzielić na 2 części; jedną oznakować wyrazem NIE, drugą TAK. Po każdej wygłoszonej opinii, młodzież ma czas na ustosunkowanie się do niej i zajęcie miejsca po właściwej stronie. Następnie, wybrani uczestnicy uzasadniają swoją decyzję. Zdania – opinie do odczytania: 1. Prąd jest niebezpieczny i najlepiej z niego nie korzystać ( właściwa decyzja NIE). 2. Każdy z nas może naprawić luźne gniazdko (właściwa decyzja NIE). 3. Wytwarzanie prądu nie wpływa na dewastację środowiska naturalnego naszej planety (właściwa decyzja NIE). 4. Nie muszę wyłączać telewizora z sieci, bo zużywa on niewiele prądu, więc nie przyczyniam się w ten sposób do zwiększenia zużycia energii (właściwa decyzja NIE.) 5. Podczas burzy warto schronić się pod drzewo, bo wtedy nie pada na nas deszcz (właściwa decyzja NIE). 6. Bez prądu na Ziemi zapanowałby chaos (właściwa decyzja TAK). 14. Nauczyciel dziękuje młodzieży za pracę na lekcji.
