Grzegorz VII (1073- 1085) swoje rządy zaczyna od uporządkowania praw Państwa Kościelnego, walczy z nadużyciami w Kościele, inwestyturą, konkubinatem i symonią. Na pierwszym synodzie postnym w 1074 r. przypomina, że kto przyjął święcenia lub urząd za pieniądze, ten je straci, księża posiadający żony albo utrzymujący grzeszne związki z kobietami, mają zakaz odprawiania Mszy św., a nawet służenia Kościołowi. Wywołało to ostre spory samego kleru, z którego wyłoniło się nawet stronnictwo przeciwników papieża, z kardynałami na czele, które źle mówiło o Grzegorzu VII. W 1075 papież w Rzymie otwiera nowy synod postny przy udziale panów świeckich. Potępia wcześniejsze edykty oraz wydaje nowe o inwestyturze. Zabrania panom świeckim udzielania inwestytury jak i innych godności z rąk świeckich. Początkowo cesarz Niemiec- Henryk IV, popiera papieża i reformy, ale odkąd pokonał Sasów, jego zachowanie zmieniło się. Uprawia symonie i inwestyturę na co papież początkowo go upomina, jednak bez skutków. Cesarz wraz z niechętnymi biskupami Niemiec, wysyła do papieża dekret żądając, aby ten zrzekł się władzy. W zamian papież ekskomunikuje cesarza Henryka IV. Na wieść o tym powstaje opozycja do cesarza z jego szwagrem Rudolfem na czele. Postanowiono odbyć sejm w Augsburgu, na którym rozjemcą między Henrykiem IV a Rudolfem miał być papież. Henryk postanawia prosić papieża o zdjęcie ekskomuniki, a gdy wysiłki posłów nie przyniosły niczego, udaje się do papieża i przez 3 dni w stroju pokutnym błagając o przebaczenie w końcu je otrzymuje. To powoduje że cesarz Henryk IV ponownie staje przeciw papieżowi. Na wieść o tym, panowie niemieccy detronizują go, wybierając na króla Rudolfa Szwabskiego. To z kolei wywołuje wojnę miedzy nimi. Papież opowiada się za Rudolfem, wzamian za co Henryk wybiera antypapieża i wyprawia się 3 razy do Włoch, zdobywając Rzym. Papieżowi znajduje schronienie w zamku Anioła, z którego w końcu ucieka do Salerno, gdzie niedługo potem umiera. Grzegorz VII porządkował sprawy Kościelne, zabezpieczał dawniejsze i nowe. O pomoc i opiekę zwracały się do niego liczne państwa chrześcijańskie. Jego pragnieniem było uwolnienie Grobu Chrystusa z rąk Saracenów, a także przywrócenie jedności z Grekami. Po śmierci Grzegorza VII Włochy znalazły się w rękach Henryka IV, stąd wybór kolejnych papieży Wiktora III i Urbana II odbywał się poza Rzymem. Po śmierci Henryka IV jego syn Henryk V z pap. Kalikstem II w 1122 r. zawiera tzw. konkordat warmacki. Na jego mocy cesarz zrzekł się inwestytury za pomocą władzy biskupiej pierścienia i pastorału zostawił Kościołowi wolny wybór biskupów, z tym, że w Niemczech będzie on dokonywany w obecności cesarza. Elekci mieli otrzymywać regalia za pomocą berła w Niemczech przed konsekracją. Wielki wpływ na rozwój sprawy miały pisma kanoniczne i publicystyczne pisane w związku ze sporami o inwestyturę. Układ Warmacki został zatwierdzony w 1123 na soborze powszechnym Laterańskim I (IX powszechny). Był to pierwszy sobór powszechny odbyty na zachodzie, zwołany i poprowadzony wyłącznie powagą papieską. Podkreślono na nim obowiązek celibatu kleru i skazywanie na pokutę tych którzy żyli przeciw celibatowi.
