Przykładowe pytania i odpowiedzi na egzamin z filozofii
1. CZYM JEST FILOZOFIA
Słowo FILOZOFIA pochodzi z greckiego FILEO – umiłowanie, SOFIJA – mądrość, wiedza dążenie, ciekawość > to umiłowanie mądrości, dążenie do wiedzy.
Czym jest filozofia? Samo to pytanie stanowi kwestię filozoficzną i stanowi spór miedzy filozofami, spór filozoficzny. Carnap – traktuje filozofie jako logikę nauki.
Filozofia jest sensem życia. Człowiek chce wiedzieć, że to co robi ma sens a samo życie także ma jakiś cel.
Filozofia to umiłowanie mądrości. To próba zrozumienia czym jest świat i jakie jest w nim nasze miejsce.
2. JAK ODRÓZNIC CZŁOWIEKA MĄDREGO OD GŁUPCA?
Mądrość – pojęcie tajemnicze, być mądrym to posiadać pewną wiedzę, choć i tak można pozostać głupcem. Człowiek mądry, myślący, chce nadać swemu życiu sens oraz posiada umiejętność rozpoznawania dobra od zła (człowiek posiada mądrość jeżeli rozumie sens idei).
3. PLATONA TEORIA WIEDZY
4. REALIZM PLATOŃSKI
5. PLATONA TEORIA WIEDZY
6. DUALIZM PLATONA
7. CZY FILOZOFII MOŻNA SIĘ NAUCZYĆ?
8. CZYM JEST LOGIKA?
W jaki sposób formujemy nasze myśli. Dzięki logice możemy poznać własności języka. Dzięki niej poznajemy błędy i możemy je nazywać po imieniu.
Np. każdy (żywy) człowiek ma prawo do życia
Trup jest (martwy) człowiekiem.
Trup ma prawo do życia?
Wniosek to proces myślowy. To zdanie w który dochodzimy w procesie wnioskowania.
Każdy człowiek jest śmiertelny.
Sokrates jest człowiekiem
Zatem Sokrates jest śmiertelny.
(wniosek niezawodny kiedy obie przesłanki są prawdziwe)
9. CO TO JEST „ZNACZENIE WYRAŻENIA”?
10. CZYM JEST ZDANIE W SENSIE LOGICZNYM?
Zdanie prawdziwe lub fałszywe. Zdanie zbudowane z nazw i funktorów. Znaczenie zdania. Znaczenie zdania jest sadem. Nazwa jest pojęciem.
11. CO TO JEST DEFINICJA?
Określenie znaczenia wyrazu, sprowadzające się zwykle do sprecyzowania jego treści, orientującej w możliwym zakresie, co ułatwia właściwe posługiwanie się wyrazem
12. PODAJ PRZYKŁAD DEFINICJI ANALITYCZNEJ (SPRAWOZDAWCZEJ)
Podaje znaczenie nazwy tak jak w języku potocznym.
13. PODAJ PRZYKŁAD DEFINICJI SYNTETYCZNEJ (PROJEKTUJACEJ)
14. CO TO JEST DEFINICJA PERSFAZYJNA? PRZYKŁAD
Pojęcie obciążone mocno emocjonalnie.
15. NA CZYM POLEGA WNIOSKOWANIE?
16. CO TO JEST SYLOGIZM?
17. PODAJ PRZYKŁAD PRAWIDŁOWEGO SYLOGIZMU
18. SKĄD WIEMY, KTÓRE ZDANIA SĄ PRAWDZIWE?
19. CZY MOŻNA MIEĆ ZAUFANIE DO POZNANIA ZMYSŁOWEGO?
20. CZY ISTNIEJE TAKI RODZAJ DOŚWIADCZENIA ZMYSŁOWEGO, KTÓRY JEST WIARYGODNY?
21. NA CZYM POLEGA WNIOSKOWANIE DEDUKCYJNE? PRZYKŁAD
22. NA CZYM POLEGA ROZUMOWANIE INDUKCYJNE? PRZYKŁAD
23. CZY MOŻNA MIEĆ ZAUFANIE DO AUTORYTETÓW? UZASADNI SWOJĄ ODPOWIEDZ.
Autorytet dzieli się na:
Autorytet oparty na faktach tzn. autorytety naukowe
Autorytety oparte na wartości tzn. w sprawy wiary pokusy
Autorytet jednak nie może być pierwotnym i ostatecznym źródłem wiedzy. Powinniśmy szukać wiedzy poprzez rozum i wiedzę a nie tylko na podstawie autorytetów. Oczywiście inaczej postępujemy mówiąc o autorytetach .......
24. CZY MOŻNA MIEĆ ZAUFANIE DO OBJAWIENIA? ODPOWIEDZ UZASADNIJ.
OBAJAWIENIE – w większości zbiór religijnych składających się na wiedze o bóstwie i uważanych za przekazane przez nie z reguły objawienie stanowi treść ksiąg świętych.
Na podstawie ksiąg przekazanych przez naszych przodków posiadamy pewien zbiór wiedzy o bóstwie. Uważam, że został on zmodyfikowany na skutek biegu lat i przekazywanych słownie tez. Aczkolwiek moim zdaniem tezy te nadal posiadają swój przekaz zakodowany. Człowiek nie może mieć 100% zaufania do objawienia, gdyż powinien niektóre z nich nie są oparte na faktach, co utrudnia wiarę w nie i nie możemy powołać się na autorytet autorów tych tez gdyż tak naprawdę nie wiemy ilu ich było i kim byli.
25. JAKIE WARUNKI MUSI SPEŁNIAĆ WIEDZA?
Jeśli przyjmiemy, że p to dowolne zdanie w sensie logicznym to:
1. p musi być prawdziwe, WARUNEK WYSTARCZAJĄCY – jeżeli zostanie spełniony to jego też musi być spełniony.
2. p musi być prawdziwe i ja muszę być przekonany, że p jest prawdziwe.
3. musimy mieć dowody, że p ... DOWODY: realizm i metoda naukowa.
26. CO TO JEST SCEPTYCYZM?
SCEPTYCYZM – odrzuca możliwość poznania. Stanowisko odrzucające możliwość uzyskania wiedzy pewnej i uzasadnionej. Sceptycyzm metodologiczny postuluje krytycyzm wobec twierdzeń naukowych jedynie na mocy autorytetu i zaleca podejmowanie na nowo badań, gdy dotychczasowe rezultaty budzą wątpliwość.
27. CO TO JEST AGNOSTYCYZM?
Sprawy ducha są dla nas kompletnie nieosiągalne. Pogląd filozoficzny dający możliwość poznania obiektywnej rzeczywistości lub pewnych jej aspektów, fragmentów, zwłaszcza „istoty rzeczy” prawidłowości i praw rozwoju świata.
28. NA CZYM POLEGA AGNOSTYCYZM KANTA?
Podstawowe pytanie jakie jest możliwe poznanie świata? Kant uważa, że odwołanie się do Boga to próba rozwiązania problemów. Bóg ma charakter tylko użyteczny ( do zaprowadzenia porządku) albo w ogóle Go nie ma. Bóg daje ludziom nadzieję, szczególnie wtedy, gdy dotyka ich zło.
Rozpatrując charakter sądów matematycznych przyrodniczych i metafizycznych. Kant podzielił wszelkie sądy na analityczne i syntetyczne oraz na aprioryczne i aposterioryczne. Badał problem możliwości sądów syntetycznych a priori, występujących wg niego w matematyce i czystym przyrodoznawstwie. Uznając nauki matematyczne za wzór wszelkich nauk. Dowodził fałszywości metafizyki oraz poddawał krytyce poglądy teologiczne.
29. RACJONALIZM FILOZOFICZNY
30 EMPIRYZM FILOZOFICZNY
(To wszystko co wiemy o świecie ma swoje źródło w doświadczeniu zmysłowym – J. St. Mill) Kierunek filozofii w teorii poznania wywodzący poznanie ludzkie z doświadczenia zmysłowego, zewnętrzny (empiryzm w wersji materialistycznej) i wewnętrzny (empiryzm w wersji subiektywno - idealistycznej). Głosi, że umysł jest pierwotnie pozbawiony treści poznawczych, których dostarcza mu (bezpośrednio lub pośrednio) doświadczenie – empiryzm genetyczny.
31. KLASYCZNA DEFINICJA PRAWDY – WADY I ZLALETY
Jest to zdolność, adekwatność treści sądu z rzeczywistym stanem rzeczy, którego ten sąd dotyczy.
WŁAŚCIWOŚĆ poznania dającego wierne odbicie rzeczywistości, podkreśla polega na tym, że źródłem poznania prawdziwego jest jego korelatem są zawsze określone właściwości zjawiska przedmiotów obiektywnego świata, nie zaś umysł, świadomość itp. danego przedmiotu.
WZGLĘDNOŚĆ – prawdy rozumienia jako przybliżone, niepełne odbicie rzeczywistości ale dostatecznie wierne, by było przydatne w realizacji aktualnych potrzeb praktyki, cecha sądu prawdziwego warunkowo, w określanych okolicznościach.
KONKTERTNOŚĆ – prawdy wyraża się w tezie, iż każdy prawdziwy sąd jest taki nie abstrakcyjnie, lecz w odniesieniu do konkretnych warunków, kontekstu sytuacyjnego, w określonym stopniu, granicach i pod określonymi względami.
32. KOHERENCYJNA DEFINICJA PRAWDY - WADY I ZALETY
Jasność i wyrazistość sądów związanych z poczuciem oczywistości jaka się odnosi do zawartych w nich treści, zgodność myśli z dyrektywami języka, dogodnymi definicjami czy przyjętą umową: zgodności poszczególnych twierdzeń z całokształtem też danego systemu.
Empiryzm logiczny – „ sensem życia jest metoda jego weryfikacji”, odrzucał jako „pozorne” (pozbawione sensu) najistotniejsze problemy filozoficzne i światopoglądowe, przyjmując tzw. zasadę sprawiedliwości jako kryterium sensowności zadań. Za empiryczną podstawę wszelkich twierdzeń naukowych uznawał zadania protokolarne, czyli najprostsze rejestracje elementarnych faktów, bezpośrednio danych w doświadczeniu, podejmowanym jako subiektywne przeżycie, doznanie.
33. PRAGMATYCZNA TEORIA PRAWDY- WADY I ZLATY
Zgodność z tym co pożyteczne, pragmatyzm postuluje praktyczny sposób myślenia i działania oraz metody krytycznego rozsądku i nauk doświadczalnych: doświadczenie pojmuje jako proces przystosowanego współoddziaływania organizmu i rzeczywistości, za kryterium prawdy uznaje użyteczność, uzależniając prawdziwość twierdzeń od ich praktycznych skutków.
34. CO TO JST EKSPERYMENT?
Próba, doświadczenie naukowe podstawowy (oprócz informacji i pomiaru naukowego) zabieg badawczy polegający na celowym wywoływaniu określanego zjawiska (lub jego zmiany) w warunkach sztucznie stworzonych (laboratoryjnych) oraz zbadaniu jego przebiegu cech lub zależności; celem eksperymentu jest najczęściej sprawdzenie sformułowanie uprzednio hipotezy, która w wyniku eksperymentu zastaje potwierdzona (wzrasta jej prawdopodobieństwo) lub obalona.
35. ZNACZENIE WYRAŻENIA „PRAWO PRZYRODY”
36 CO TO JEST HIPOTEZA
Zdanie przyjęte jako założenie, nie w pełni uzasadnione, wymagające sprawdzenia; hipotezy powstają zwykle wtedy, gdy dla pewnych faktów nie znajduje się racji wśród uznanych( uzasadnionych) twierdzeń; celem sformułowania hipotez w nauce jest odkrycie nieznanych zjawisk lub praw, hipoteza poddana procesowi weryfikacji bądź zostaje obalona, bądź też wzrasta stopień jej prawdopodobieństwa, niekiedy tak dalece, że zostaje prawem nauki.
37. IDEALIZM SUBIEKTYWNY
Idealizm sprowadzając całą rzeczywistość do treści podmiotu poznającego, traktujący ją jako konstrukcję myślową, zespół wrażeń; konsekwencją takiego ujęcia rzeczywistości było często przyjmowanie za jedyne wartościowe i efektywne irracjonalnych metod i środków jej poznania.
38. IDEALIZM OBIEKTYWNY
Idealizm przyjmujący obiektywne, samoistne i niezależne istnienie rzeczywistości pierwiastka idealnego, czyli głoszący tezę, iż rzeczywistość istnieje wprawdzie obiektywnie, ale charakter jej jest idealny.
39. MATERIALIZM FILOZOFICZNY
Głosi tezę o materialności świata, o pierwotności (materii i wtórności) świadomości. W ontologii treść tej tezy stanowi przekonanie, że realnie istnieje tylko materia, że jej właściwości prawidłowości jakim ona podlega warunkują wszystkie procesy i zjawiska, łączenie z całością zjawisk psychologicznych, duchowych, że świadomość jest przejawem (wytworem, właściwością, funkcją) w szczególny sposób zorganizowanej materii. W teorii poznania zaś ta oznacza pogląd, że przedmiotem ludzkiego poznania jest materialna rzeczywistość istniejąca obiektywnie, niezależnie od podmiotu poznającego, dana mu we wrażeniach zmysłowych, odzwierciedlana i poznawalna dzięki nim, że świadomość w swej istniejącej treści jest tej rzeczywistości mniej lub bardziej adekwatna odbiciem.
40. CO TO JEST METAFIZYKA?
Początkowo „nauka o pierwszych, czyli podstawowych zasadach bytu” tzw. pierwsza filozofia; nazwa od tytułu nadanego księgom Arystotelesa przez Andronikosa z Rodos; z czasem termin „metafizyka” stał się nazwą działu filozofii - teorii bytu. Metafizykę potraktowano jako dziedzinę filozofii zajmującą się przedmiotami niedostępnymi doświadczeniu i poznaniu naukowemu.
41. NA CZYM POLEGA DUALIZM FILOZOFICZNY?
Pogląd zakładający istnienie w rzeczywistości dwóch różnych i przeciwstawnych pierwiastków bytu, rodzajów substancji, sił, odrębne zasady, metody, czynniki.
42. JAKIE SĄ MOŻLIWE RELACJEPOMIĘDZY CIAŁEM A UMYSŁEM?
43. CO JEST PRZECIWIEŃSTWEM MONIZMU FILOZOFICZNEGO?
Monizm – natura rzeczywistości (bytu) jest jednorodna, istnieje zatem jedna tylko substancja: materialna – wg monizmu materialistycznego, bądź też duchowa – wg monizmu spirytualistycznego. Monizm jest poglądem przeciwstawnym dualizmowi.
44. KIEDY ŻYCIE CZŁOWIEKA MA SENS?
Synonim – znaczenie, przypisujemy pewnym całościom. Sens życia – jako sens życia jako pewnej całości. Sens życia jako życie doczesne.
PERSPEKTYWA KOSMICZNA – wszystko jest uporządkowane, spójne, ma określony sens, istnieje porządek, całość (często mówi, że to Bóg).
PERSPEKTYWA INDYWIDUALNA – ma sens jeżeli człowiek wie po co żyje:
- subiektywny (np. III Rzesza) + (Hitler) – nie mają poczucia sensu
- obiektywny – ludzkość nie chce tych ludzi (jak Hitler)itd. Ze względu na ogrom zła.
45. CZY ŻYCIE NARKOMANA MA SENS I DLACZEGO?
46. DLACZEGO NIEKTÓRZY LUDZIE SĄDZĄ, ŻE NIE WARTO ŻYĆ. CZY MAJĄ RACJĘ?
47. CZY WARTO ŻYĆ A JEŚLI TAK TO DLACZEGO?
48. ISTOTA ARGUMENTU ONTOLOGICZNE ŚW. AZELMA
1. Na mocy definicji: Bóg jest największy. Bardziej absolutnego od absolutnego nie można sobie pomyśleć.
2. Twierdzenie to jest twierdzeniem sensownym.
3. Czym innym jest istnienie przedmiotu, a czym innym rozumienie, że to coś istnieje. (przedmioty pomyślane i istniejące rzeczywiście)
4. Ateista – głupiec, odrzuca istnienie Boga. (można zrozumieć Boga jako coś nie istnieje- tak jak Pegaz.)
5. Bóg nie może istnieć jedynie w naszej myśli. Bóg jako byt absolutny; jako pomyślany, to nie byłby bytem absolutnym.
6. Bóg od którego nie podobna pomyśleć sobie bytu większego nie istnieje – to twierdzenie jest sprzeczne. Czyli musi być byt.
7. Bóg musi istnieć – bobo jest bytem absolutnym, albo coś jest bytem absolutnym albo nie jest bytem. Bóg jest bytem największym, który można sobie pomyśleć a wiec istnieje. Bóg doskonałością więc posiada atrybut istnienia, więc istnieje.
49. OCENA ARGUMENTU ONTOLOGICZNEGO ŚW. ANZELMA
50. WIARYGODNOŚĆ ARGUMENTU KOSMOLOGICZNEGO ŚW. TOMASZA
Wszystko ma swoją przyczynę i jest przyczyną, która jest Bogiem.
51. WIARYGODNOŚĆ ARGUMENTU Z CELOWOŚCI PRZYRODY ŚW. TOMASZA
52. SARTRE’A KONCEPCJA NATURY LUDZKIEJ.
Brutalna materia, pojawiamy się na świecie nagle. Jestem istotą śmiertelną. Zum Tode - życie do śmierci. Wzięcie odpowiedzialności za swoje życie. Das man – się – pełni funkcję niewolącą. Człowiekowi narzuca się pewien stopień życia. Być autentycznym, być sobą.
53. RACJONALIZM KANTA
Przyjmuje modelową koncepcje człowieka racjonalnego - istota człowieka jest rozum. Podobnie jak Platon wierzy, że rozum można wyróżnić zasady życia – zasady polityczne.
Sensem istnienia człowieka jest wypełnianie obowiązków moralnych. Odwołanie się do Boga, to próba rozwiązania problemów. Bóg ma charakter tylko użyteczny do zaprowadzenia porządku albo w ogóle Go nie ma. Daje nadzieję szczególnie wtedy gdy dotyka ich zło.
54. MARKSA KONCEPCJA NATURY LUDZKIEJ
Człowiek – istota ekonomiczna wytwarzająca dobra, zamieniająca je itd. Człowiek to HOMOFABER – człowiek pracujący. Człowiek ma taki sam system filozoficzny jak u ssaków . od zwierząt różni nas to, że pracujemy. Nasze potrzeby ciągle się rozwijają.
55. FREUDA KONCEPCJA NATURY LUDZKIEJ
Nie ma duszy. Człowiek jest ciałem (radykalny determinista) nasze przeżycia psychiczne (sny) maja swoja konkretna przyczynę, którą można wykryć. Struktura góry lodowej - czubek na zewnątrz, reszta w podświadomości - pod powierzchnią (SUPEREGO, ID, EGO). Fenomen kulturowy: świat biologiczny ludzi cywilizacji represywnej, tłumiącej uczucia – nakłada konieczność ukrywania naszego prawdziwego „ja”.
56. CZY PSYCHOANALIZA JEST NAUKĄ?