Józef Piłsudski i roman Dmowski - 2 wizjie na odzyskanie niepodległości

Pośród słynnych mężów stanu, którzy odegrali wybitną rolę w dziejach Europy pierwszej połowy XX wieku, w porównaniu z Leninem, Stalinem, Hitlerem i Churchillem, Piłsudski pozostaje wyraźnie w cieniu. A przecież to jemu właśnie Polska zawdzięcza swoje zmartwychwstanie w latach 1918-1939, a Europa swoje ocalenie przed zaciekłością bolszewizmu w czasie "cudu nad Wisłą" w sierpniu 1920 roku. Był on twórcą nowoczesnej Polski, a zarazem walczył całe swoje życie o przywrócenie wielkości Polski, Litwy, Ukrainy i Białorusi w koncepcji dawnej Rzeczypospolitej. Piłsudski planował federację środkowej Europy w czasach samookreślenia narodów, od Finlandii do Morza Czarnego i Adriatyku, w celu obrony krajów Europy Środkowej przed niemieckim faszyzmem i rosyjskim komunizmem. Życie i myśl Piłsudskiego to symbol tej idei.
Józef Klemens Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 w dworku w Zulowie na Litwie. Był on drugim synem starej polsko-litewskiej rodziny szlacheckiej żyjącej w zniewoleniu, które narzuciły Polsce władze rosyjskie po upadku Rzeczypospolitej w 1795, a zwłaszcza po powstaniach 1830-31 oraz 1863-64 roku. Był pod silnym wpływem swojej głęboko patriotycznej rodziny. Jego matka była żarliwą patriotką, która opowiadała dzieciom "nieskończone opowieści o polsko-litewskim bohaterstwie, a w tajemnych, zamkniętych na cztery spusty szufladach trzymała portrety polskich i litewskich patriotów, które otwierała od czasu do czasu, aby pokazać je dzieciom". W domu Piłsudskich żyła też ciotka przezywana "generałem" z powodu swego nieugiętego patriotyzmu. Nic dziwnego, że już w młodym wieku Piłsudski buntował się przeciw rezygnacji swoich współrodaków, którzy żyli przytłoczeni klęską przegranych powstań i antypolską polityką carskiej administracji. Rusyfikacja sięgała szczytu, a celem jej było wymazanie z pamięci Polaków tego wszystkiego, co polskie. Polskie szkoły były pozamykane, używanie języka polskiego w miejscach publicznych zakazane, a cała literatura polska była na indeksie.
Kiedy Piłsudski miał lat 19, został aresztowany i zesłany na pięć lat do wschodniej SyberiiZaprzyjaźnił się też wtedy z wybitnym socjalistą polskim Bronisławem Szwarce, który też tam przebywał na zesłaniu i wpłynął na rozwój chłopca.
Zainteresowanie Piłsudskiego socjalizmem i przyłączenie się do tego ruchu datuje się jednak jeszcze sprzed jego doświadczeń syberyjskich. Ale choć interesował się bytem proletariatu wileńskiego, nie był socjalistą typowym. Czytał Marksa, ale nie zgadzał się z jego teorią ekonomiczną - nie był więc marksistą. Uważał, że walka robotników polskich była walką z rosyjskim caratem, a nie walką klas. Innymi słowy, Piłsudski posłużył się socjalizmem, by dać upust całej swojej nienawiści do Rosji i caratu. Nie był jednak pewien różnicy między socjalizmem i nacjonalizmem.
Po powrocie z Syberii założył pismo Polskiej Partii Socjalistycznej "Robotnik", którego został redaktorem.
W latach 1904-1905 Piłsudski odbył podróż do Japonii, aby uzyskać poparcie Japończyków przeciw Rosjanom - był to przecież okres wojny japońsko-rosyjskiej. W tym czasie zorganizował także bojówki, których zadaniem było dokonywanie aktów dywersji i sabotażu. Zwycięstwo Japonii nad Rosja zrobiło na Polakach wielkie wrażenie, ale jednocześnie obawiali się oni o los tysięcy młodych polskich żołnierzy, którzy ginęli na Dalekim Wschodzie. W Tokio Piłsudski zaproponował utworzenie legionu polskiego złożonego z jeńców Polaków. Sądził, ze partyzantka na terenie Polski mogłaby osłabić armie rosyjską.




Akcje terrorystyczne Piłsudskiego przypominały podobne akcje bolszewików. Dzieliła ich jednak zasadnicza rozbieżność postaw: Piłsudski uważał, że patriotyzm polski był lepszą drogą zapewnienia sobie lojalności współrodaków niż tzw. walka klas. Po akcji w Bezdanach Piłsudski nie ustawał w aktywności bojowej i zatrzymał się dopiero u wrót niepodległości. Miał rację przepowiadając wybuch wielkiej wojny pomiędzy mocarstwami imperialistycznymi. Była to według niego niesłychana szansa dla Polski: dzięki umiejętnej grze mógłby przy okazji wygrać kartę jej niepodległości! Piłsudski przewidział wszystkie niemal koleje pierwszej wojny światowej i stworzył legiony polskie w Austrii pod przykrywką klubów strzeleckich.
Piłsudski był więziony w twierdzy w Magdeburgu od lipca 1917 do listopada 1918.
Odwaga, żarliwość i zdeterminowanie Piłsudskiego przyniosły więcej niż ktokolwiek mógł się spodziewać. Po klęsce mocarstw centralnych Piłsudski wyszedł na wolność 10 listopada 1918. Kiedy przybywał na dworzec w Warszawie, miał w reku kontrolę nad państwem, której nikt nie mógł zdefiniować. Był na pewien czas najwyższym dyktatorem narodu, który na przeciąg 123 lat zniknął ze świadomości większości Europejczyków -nosił tytuł naczelnika.
Ani Polski Komitet Narodowy (PKN) Romana Dmowskiego, ani mocarstwa sprzymierzone nie miały nic wspólnego z nominacją Piłsudskiego. Być może sama Opatrzność przywiodła go do władzy. Dmowski był wściekły, bo uważał, że nominacja Piłsudskiego była nielegalna, alianci zaś nie mieli zaufania do byłego oficera austriackiego. Sami chcieli objąć kontrolę nad władzami w Polsce.
W rzeczywistości nominacja Piłsudskiego nie była ani legalna, ani nielegalna. Przyjechał do Warszawy prosto z więzienia jako wygnaniec nie wiedząc dokładnie, co w niej zastanie. Zupełnie tak jak Lenin poprzedniego roku znalazł władzę na ulicy. Kiedy schylał się po nią, Feniks polski wzbijał się właśnie z popiołów wojny, które miał pod stopami.
Aby zrozumieć mesjanistyczne przeznaczenie Piłsudskiego i sposób przejęcia przez niego władzy, trzeba uświadomić sobie złożoność jego postaci. Była to osobowość wybitnie charyzmatyczna: piękny mężczyzna, impulsywny i uczciwy konspirator, wymagający moralista, bojownik i oczywiście romantyk. W przeciwieństwie dopolitykówzachodniej Europy o charakterze pozytywistyczno-biurokratycznym, był on ukształtowany przez "realia rosyjskiego podziemia".
Piłsudski był mężem stanu, który wyprzedzał swoją epokę. Kiedy inni byli nacjonalistami, faszystami lub imperialistami, on starał się nawiązywać dobre stosunki z sąsiadami Polski, by ocalić Europę środkową. Poza tym prowadził politykę równowagi: podpisał przecież układ o nieagresji zarówno ze Stalinem (1932) jak z Hitlerem (1934).

Niekwestionowany założyciel, przywódca i czołowy ideolog polskiego ruchu narodowego, jedna z największych postaci i najtęższy umysł polityczny w naszej historii. Profesor UW, poliglota, myśliciel, dyplomata, autorytet moralny i polityczny.
Roman Dmowski stał na czele Narodowej Demokracji znanej pod nazwa endecji. W przeciwieństwie do PPS Piłsudskiego znajdującego się na lewicy, endecy znajdowali się na prawicy. Dmowski był tzw. realistą lub pozytywistą. Sądził, że Polska może odzyskać częściową niepodległość drogą legalną, zachowując wierność Rosji, atakując Niemcy i podporządkowując się wielkim mocarstwom. Innymi słowy Dmowski był konformistą, a nie romantykiem. Jego hasłem była "Polska dla Polaków" czyli kraj bez mniejszości narodowych. Polityka partii Dmowskiego polegała na "nadstawianiu drugiego policzka", inaczej mówiąc na "superugodowości". Endecy ostrzyli broń przeciw wrogom wewnętrznym, PPS natomiast ostrzyła ja przeciw wrogom zewnętrznym. PPS nawiązywała do ideałów tolerancji Rzeczypospolitej, endecy je odrzucali. W ramach tej logiki postawa tych ostatnich była zażarcie antysemicka, piłsudczycy natomiast uważali Żydów za nieodłączny element rzeczywistości polskiej.
Urodził się 9 sierpnia 1864 roku we wsi Kamionek. Od piątej klasy zaczęła się jego działalność narodowa. Wraz z kolegą gimnazjalnym zakłada tajne kółko uczniowskie pod nazwą Strażnica. Programem kółka było dokształcanie się z przedmiotów zaniedbywanych w ówczesnej szkole, a więc w nauce języka polskiego, historii i literatury ojczystej oraz geografii, a nawet w naukach przyrodniczych. Kółko zgromadziło dość pokaźną bibliotekę składającą się głównie z książek zakazanych. Na posiedzeniach odczytywano wypracowania i pisano dyktanda. Rzeczą charakterystyczną było to, Dmowski skutecznie zwalczał wszystkie próby wprowadzenia do Strażnicy polityki. Obserwowanie zjawisk życia w okupowanej Polsce skłoniło Dmowskiego do zajęcia się sprawami społecznymi, a w szczególności ludności wiejskiej. Na uniwersytecie zaczyna się praca polityczna. Dmowski wstąpił wkrótce i stanął na czele tajnej organizacji młodzieżowej pod nazwą Związek Młodzieży Polskiej (ZET) pracującej nad rozbudzeniem wśród Polaków świadomości narodowej. W owym okresie Dmowski zetknął się z kierownikami Głosu, wokół których skupiły się wszystkie wybitniejsze jednostki walczące z ówczesnym stanem rzeczy. Hasłem ich było: "Przez lud dla ludu i dla Polski". Działalność konspiracyjna pochłonęła go już wtedy tak bardzo, że na inne prace nie starczało mu już czasu.
W roku uzyskania dyplomu, w setną rocznicę Konstytucji 3 Maja zainicjował i zorganizował wielką manifestację narodową, tj. wielki pochód w Warszawie, pierwszy od czasów Powstania Styczniowego. Za ten czyn osadzono go w Cytadeli Warszawskiej. Odsiedziawszy karę wyjeżdża do Francji, a stamtąd do Szwajcarii, gdzie w roku 1893 przeprowadza reorganizację założonej przez Zygmunta Jeża-Miłkowskiego Ligi Polskiej, przekształcając ją w Ligę Narodową. Od działającej pod przewodnictwem Dmowskiego, Jana Ludwika Popławskiego, Zygmunta Balickiego, Ligi Narodowej, bierze początek właściwy polski ruch narodowy.
Dmowski wkracza coraz bardziej na teren "wielkiej polityki" i staje się politycznym przywódcą narodu, i ideologiem ruchu narodowego; przez organizację Ligi Narodowej, kładzie fundamenty pod - prawdziwie niezależne od wpływów międzynarodowej masonerii - zręby polskiej polityki. Przy tym, poza przeciwnikami politycznymi pochodzenia polskiego, miał zawsze przeciw sobie Żydów i inne mniejszości narodowe, gdyż nieustannie budził czujność Polaków do samoobrony narodowej, moralnej i gospodarczej.
28 czerwca 1919 roku Roman Dmowski i Ignacy Paderewski podpisali w imieniu Polski Traktat Wersalski, przywracający Polsce byt niepodległy.
Dmowski zostaje wybrany do pierwszego sejmu polskiego, jako poseł stołecznego miasta Warszawy. Podczas inwazji bolszewickiej na Polskę (1920 rok) zakończonej "Cudem nad Wisłą", znalazł się w Radzie Obrony Państwa. W roku 1923 otrzymał od rządu Sikorskiego Wielką Wstęgę Odrodzenia Polski oraz doktorat honorowy Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Poznańskiego. W tym też roku obejmuje tekę ministra spraw zagranicznych w rządzie Wincentego Witosa.
Odsunięty od wpływu na rządy przez zamach majowy, Dmowski zajął się całkowicie ukazywaniem - jak przed "Wielką Wojną" - dróg prawdziwie mądrej, polskiej myśli politycznej i wychowaniu przyszłych pokoleń w służbie narodu. 5 grudnia 1926 roku powołał do życia Obóz Wielkiej Polski. W 1927 roku otrzymał nagrodę literacką imienia Jana Kasprowicza, ufundowaną przez miasto Poznań. W 1928 roku przekształcił istniejący od 1919 roku Związek Ludowo-Narodowy na Stronnictwo Narodowe.
Całe jego życie świadczy, iż szedł wciąż i nieugięcie naprzód oraz pokazywał jak żyć i czuwać. Roman Dmowski jest symbolem najbardziej bezinteresownej służby Ojczyźnie i Narodowi. Trudno opisać słowami ogrom działalności, całokształt drogi, jaką poszedł ten wspaniały Polak. Walczył on bez wytchnienia dla idei "Wielkiej Polski".