Tradycja i regionalizm w otoczeniu dziecka

Młody człowiek żyjący w świecie ustawicznych przewartościowań ,w świecie zagrożenia ekologicznego, chaosu w dziedzinie piękna i nasilających się chorób cywilizacji szuka jasnej perspektywy dla swojego życia.
Przed młodym człowiek staje ciągle wiele możliwości, wśród których ma dokonać najkorzystniejszego wyboru.
Wydawać się mogło, że szybki postęp i rozwój i postęp cywilizacji zepchnie na drugi plan tradycje eksponując nasze indywidualne, czy społeczne zainteresowania.
Jednak tak wielka siła jaką jest technika ,cywilizacja elektroniczno-informatyczna nie zniszczyła trwającej tradycji i pielęgnowanego dziedzictwa kulturowego.
Działalność towarzystw regionalnych na rzecz dzieci oraz udział młodych w działaniach o tematyce regionalnej jest troską Rady Krajowej Regionalnych Towarzystw Kultury od momentu jej powstania, czyli od dwudziestu lat. Już na początku lat 80-tych w Opolu odbyła się narada krajowej reprezentacji regionalnych towarzystw kultury. Zainteresowano się podczas tych obrad nad edukacją regionalną młodzieży.
Najważniejszym faktem było opracowanie programu MEN „Dziedzictwo kulturowe w regionie”, który obecnie jest realizowany w szkołach.
W ostatnich latach odbyły się 2 konferencje na których poruszono problem oddziaływania regionalistycznego na młodzież w ich środowisku lokalnym oraz wychowania regionalnego w rodzinie.
Stworzono kilkanaście forów regionalnych w różnych regionach Polski, które kierują się następującą myślą: ” Do utrzymania ciągłości i żywotności idei regionalistycznej potrzebna jest młodzież, która regionalizm przyjmuje jako ideologię ułatwiającą jej zakorzenienie i zadomowienie w rodzinnej glebie, w najbliższej przestrzeni, w małej ojczyźnie”
Dziecko rodząc się staje przed wielkim wyborem, a ma wiele możliwości. Jest wolne w swoich poszukiwaniach, ale zarazem potrzebuje pomocy w dochodzeniu do odkrywania, poszukiwania i wybierania autentycznych wartości ludzkich, także tych , które znajdują się w najbliższym otoczeniu.
Dorosły człowiek coraz częściej dostrzega potrzebę wspomagania dzieci i młodzieży w wychowaniu do poszanowania dziedzictwa kulturowego. Zdajemy sobie bowiem sprawę z tego, że trudno zainteresować młodego człowieka żyjącego w wirtualnym świecie, tym co na pozór wydaje się być „przestarzałe”, nieatrakcyjne a przede wszystkim nieużyteczne.
Edukacja regionalna w szkole i w rodzinie jest naczelnym celem działania Dolnośląskiego Towarzystwa Społeczno - Kulturowego. Rada Krajowa pragnie zwrócić uwagę towarzystw regionalnych na potrzebę współdziałania z rodziną i szkoła gwarantuje sukces zbliżenia młodzieży do narodowego dziedzictwa kulturowego, pielęgnowania polskich tradycji i szanowania tradycji innych narodów.
Dziecko przychodząc na świat nie otrzymuje gotowego dziedzictwa kulturowego ani cywilizacyjnego, lecz wchłania je w procesie wychowania i kształcenia. Rodzina odgrywa istotną rolę w kształtowaniu młodego pokolenia. To rodzina wprowadza dziecko w świat wartości . W procesie wychowania rodzice przekazują własne doświadczenia życiowe dziecku, również te które otrzymali od swoich rodziców. Proces wychowania więc odbywa się przez przekazywanie doświadczeń , przez naśladowanie ale także przez pouczanie, które odbywa się w szkole , kościele.
Naśladownictwo ma na celu stworzenie bezpieczeństwa ,stworzenie postaw wartości społecznych ,moralnych, ekonomicznych i politycznych. Rodzice jako piersi przekazują dziecku własne doświadczenia. To rodzina spełnia przez pielęgnowanie, zwyczajów oraz wymianę wartości i przeżyć życiowych pomiędzy pokoleniami, które łączy w sobie rolę łącznika tożsamości narodowej i kulturowej.
Dawniej rodzina miała przeważnie charakter trzypokoleniowy ( dziadkowie ,rodzice, dzieci), dzisiaj częściej w Polsce mamy do czynienia z rodziną dwupokoleniową. Relacje w poszczególnych rodzinach różnią się i stwierdza się ,ze dla wychowania dziecka korzystniejsza jest rodzina trzypokoleniowa.
W życiu rodziny występuje wiele przedmiotów i zachowań o charakterze symbolicznym . W nich rodzina wypowiada swoje przekonania religijne, społeczne i polityczne, w nich zawiera swój system wartości i norm , w nich też można odnaleźć jakość wzajemnych stosunków między rodzinnych. Te symboliczne, zwyczaje ,które związane są z wydarzeniami i świętami rodzinnymi oraz narodowymi. Rodzina łączy w sobie co najmniej dwa pokolenia, które wymieniają pomiędzy sobą całe swoje życie. Pokolenia starsze opowiadają młodszym o swoim dzieciństwie oraz swojej młodości. Według sondażu CBOS z listopada 2000 roku wynika, że 59% ankietowanych twierdzi, że coś zawdzięcza swoim dziadkom, najczęściej zasady moralne (61%), zasadę religijną (60%), poczucie, że jest kochany (60%), znajomość dziejów rodziny (57%) także cnoty jak obowiązkowość, pracowitość, silna wola (53%) oraz miłość ojczyzny (51%).
Trudno nam wymieniać jakie wartości, normy i wzory zachować powinna dzisiejsza rodzina polska pielęgnować i przekazywać. Z pewnością dom rodzinny to najważniejsza wartość, to w nim rozgrywa się całe nasze życie, gdy jesteśmy daleko zawsze chcemy wrócić do domu, tęsknimy za ciepłem domowego ogniska. Na podstawie opowiadań rodziców , dziadków również przypomnienie o materialnym otoczeniu i jego wnętrzu. Dom jest wartością, która zaspokaja różne potrzeby, w każdym okresie życia. Jest najtrwalszym, najważniejszym miejscem życia.
Dziecko w kulturze polskiej miało zawsze wysoką pozycję. Dzień dziecka przyjął się bardzo łatwo i mocno ugruntował jako zwyczaj, ponieważ dziecko uważane jest za bardzo cenna wartość.
Dbałość o dziecko troska o nie szczególnie kiedy jest małe ,jest duża. Dziecko jest upragnioną wartością Polskich rodzin. Większość Polaków w wieku 18-44 lat chce mieć dwójkę (57%) lub trójkę (20%).
Jednym z podstawowych sposobów włączenia przeszłości i jej kulturowych treści do obecnej świadomości społecznej jest tradycja. Stanowi główny element procesów świadomościowych przez historia wpływa na losy społeczeństw. Tradycja ma związek z kulturą i pod tym kontem definiują ją słowniki. Według nich stanowi ona poglądy, obyczaje, sposoby myślenia i zachowania, normy postępowania wyróżnione przez daną społeczność z całego dziedzictwa kulturowego na podstawie określonej hierarchii wartości, przekazywanie z pokolenia na pokolenie. Tradycja postrzegana jest również jako nośnik istotnych wartości między pokoleniem , które tkwi w przeszłości i teraźniejszości. Człowiek spotyka się z nią już od najmłodszych lat w życiu codziennym.
W życiu codziennym dziecka społeczności wiejskiej połączona z silnymi więziami tradycja stanowiła solidnie związaną emocjonalnie postawę zachowań.
Nakazywano dzieciom od najmłodszych lat przypominano o nich przy każdej okazji. Edukację tę kontynuowano także w szkole. Normy zachowań w danej sytuacji wpajano dzieciom od najmłodszych lat zarówno codziennie jak i od święta.
Mnóstwo wierzeń jak i zwyczajów oraz obrzędów koncentrowało się na matce i dziecku. Kobieta w ciąży otoczona zawsze byłą życzliwością i szacunkiem. Liczne tradycyjne wierzenia i obrzędy związane były z okresem porodu ,chrztu, a potem rozwoju dziecka oraz z różnymi ważnymi wydarzeniami w jego życiu, na przykład z pójściem do szkoły. Wierzenie związane z tym okresem powszechne były zarówno w kulturze ludowej jak i wyższej.

Tradycje, wróżby i przekazy w życiu dziecka

Na podstawie wiary powstało wiele wróżb, które dotyczą przyszłych losów i charakteru dziecka. Wróżba związana z dniem tygodnia ,porą dnia, w której dziecko się urodziło należy do najbardziej znanych. Wierzenia ,ze dziecko urodzone w sobotę lub w niedzielę będzie szczęśliwe ,dziecko poniedziałkowe będzie leniwe, wtorkowe zaradne i ambitne. Dziecko urodzone w środę będzie miało z każdej cechy po trochę ,ponadto cieszyć się będzie powodzeniem u płci przeciwnej. Dzieci czwartkowe będą cieszyć się predyspozycjami do zgłębienia wiedzy, będą otwarte na świat, piątkowe zaś- mogą mieć życie smutne i chorowite.
Wiele było znaków mających wpłynąć na przyszłość dziecka ,bacznie je obserwowano i odczytywano zgodnie z odczytami tradycji. Wiele jej elementów związanych jest z ceremonią chrztu. Zgodnie z tradycją dziecko otrzymywało imię z kalendarza przypadające na dzień jego urodzin. W wielu rodzinach do dziś obowiązuje tradycja nadawania dziecku imion dziadków lub pradziadków.
Okres wieku dziecięcego wiąże się ze zwyczajami występującymi z okazji kolejnych etapów w życiu młodego dziecka: roczek ,Pierwsza Komunia Święta, pójście do szkoły.

W świecie folkloru


Folklor oznacz twórczość ludową (mity, legendy, opowieści, przysłowia, zagadki, poezje), której głównym środkiem przekazu jest mowa. Jest zjawiskiem spontanicznym, żywiołowym, a rodzina czy sąsiedzi stają na straży pielęgnowania tradycji. Folklor jest związany z regionem zamieszkałym przez jego twórców. Dzięki nim rozkwita i staje się ludowa skarbnicą wiedzy o regionie.
Przekazywana przez ludzi „żywa” historia obejmuje niemal wszystko.
Na podstawie badań prof. Doroty Simonides. Można stwierdzić, że w dziecięcym folklorze najbogatszy dział stanowią teksty służące dzieciom do zabawy- rymowanki, wyliczanki.
W środowisku dziecięcym wszelkie treści i zjawiska kulturowe są natychmiast zapamiętywane a następnie rozpowszechniane.
Piosenki takie jak „Budujemy mosty dla pana starosty”, „Uciekaj myszko do dziury”, „Koło młyńskie” wszystkie służą zabawie.
Zagadki ulubione formy folkloru przez dzieci. Opierają się na wymyślonej koncepcji, która ma rolę zaskoczenia rozmówcy nieoczekiwaną odpowiedzią ( np. „nie je nie pije chodzi i bije” - zegar) . Do najbardziej zabawnych należą zagadki uprawiane przez dzieci (np. „chodzi pod ziemią i trzeszczy” – kret w ortalionie ). Pełni funkcję zabawowo rozrywkową.
Obrzędy i zwyczaje, gatunki folkloru ulegają ciągłym zmianom będącym odbiciem przeobrażeń w życiu społecznym i światopoglądowych pokoleń. Dzieci otwarte i chłonne wszelkiej wiedzy są nosicielami tradycji podobnie jak pokolenie najstarsze . Chętnie uczestniczą w wielu formach obrzędów i zwyczajów, zapamiętują wszelkie przeżycia i doznania. To właściwie dzieci są ogniwem w łańcuchu przekazywanych tradycji, mogą przywrócić pewnym wartością dawny blask.

Miejsce, przestrzeń i czas w rozumowaniu dziecka


Często spotykamy się z sytuacją, gdy dziecko wskazuje palcem i mówi – „tu mieszkam”. Dziecko, które nie nauczyło się swojego numeru domu, nazwy ulicy czy swojej miejscowości. Dorastając dowiaduje się, że „TU”- oznacza w moim domu ,w moim mieście.
Dom to budynek przystosowany do celów mieszkalnych, także mieszkanie ale przede wszystkim dom to rodzice i ich dzieci. Rodzice tworzą własne środowisko kulturowe, swój styl życia, swoje nawyki. Rodzinę, dom, dzieciństwo często otacza wspaniałymi wspomnieniami i uczuciami. Często wspominamy szczęśliwe chwile, które spotkały nas w czasie dzieciństwa.
Rodzina stanowi największe przestrzenne środowisko, ale też to najbardziej pojemne. Mówiąc o domu rodzinnym mamy na myśli dziecko. W jakich warunkach wyrasta, jaki stosunek mają do niego domownicy, jak spędza czas wolny. Rozważamy wszystko co składa się na jego życie umysłowe, moralne towarzyskie, poziom moralny domowników ich charakter oraz stan zdrowia fizycznego i psychicznego.

Zwyczaje i obrzędy rodzinne

Tradycyjne obrzędy rodzinne związane są z najważniejszymi momentami w życiu: narodzinami, ślubem, śmiercią.
Już krótko po narodzinach dziecka należało zadbać o jego pomyślność. W tym celu do naczynia z wodą przeznaczoną do pierwszej kąpieli trzeba było wrzucić monetę lub obrączkę i dodać wywar z poświęconych ziół. Miało to zapewnić dziecku dostatek i szczęście w życiu. Po kąpieli wodę wlewano pod drzewo, na trawę lub na drogę, wierząc ,że to przyniesie dziecku szczęście . Sąsiadom wypadało odwiedzić rodzinę, w której urodziło się dziecko i przynieść drobne upominki, aby zapewnić mu dostatek na przyszłość.
Ważniejszym wydarzeniem był chrzest. Katolicy zazwyczaj chrzcili dzieci między ósmym a czternastym dniem od narodzin. Ewangelicy miedzy trzecim a szóstym tygodniem od narodzin. Chrzest odbywał się w kościele, tylko najzamożniejsi chrzcili dzieci w domu. Często zwłaszcza w rodzinach katolickich, dziecko otrzymywało na chrzcie imię świętego, który patronował w dniu narodzin. Mówiono wówczas, że dziecko przyniosło sobie imię. Po powrocie z dzieckiem od chrztu odbywało się przyjęcie dla gości. Rodzice wywieszali nad drzwiami lub na oknie czapeczkę, koszulkę lub pieluchę. Wierzono, że dzięki temu dziecko będzie miało wielu przyjaciół. Zaraz po chrzcinach dziecko zabezpieczano przed chorobami i innymi nieszczęściami. W tym celu zgodnie z tradycją wkładano do łóżeczka poświęcone krzyżyki lub medaliki, zawiązywano dziecku czerwoną wstążeczkę na lewej rączce, wkładano koszulkę na lewą stronę i pilnowano się aby po zachodzie słońca nie zostawić schnących pieluch na dworze. Pierwszą rocznicę urodzin obchodzono uroczyście. Kładziono wówczas przed dzieckiem różne przedmioty: różaniec, śpiewnik, Biblię, święty obrazek oraz chleb, niekiedy lusterko .Na podstawie wybranych przez dziecko przedmiotów wróżono jego przyszłość.


Rodzina kształtuje wszystkie cechy i dyspozycje dziecka, które wpływają na jego przyszłość. Dziecko odpowiednio wychowane ma większe szanse na zaspokojenie swoich potrzeb niż dziecko zaniedbane nie posiadające odpowiednich wiadomości i umiejętności. Rodzina zaspokaja potrzeby emocjonalne młodego człowieka, daje mu poczucie bezpieczeństwa.
W rodzinie dziecko ulega wpływom wychowania, co oznacza, że rodzina kieruje procesem poznawania świata, przyrody i kultury. Ważna jest bardzo przyjazna atmosfera w rodzinie oraz poczucie bliskości i więzi emocjonalnej między rodzicem a dzieckiem.
Mówiąc o spotkaniu dziecka z miejsce, przestrzenią i czasem mamy na myśli regionalizm.
Współcześnie narasta zainteresowanie problematyką regionalną, w treściach regionalnych zaczyna dostrzegać się wyjątkowe społeczno wychowawcze wartości.
Na ten problem wskazuje MEN w dokumencie „Dziedzictwo kulturowe i regionalne” .
Regionalizm jako ideologia krajoznawstwa została wprowadzona do zreformowanej szkoły w ramach ścieżki między przedmiotowej w mowie: edukacja regionalna. Ta koncepcja rozumiana jest jako umożliwienie młodym ludziom poznawania własnego dziedzictwa kulturowego, wartości i treści regionalnych, jest zawsze przedmiotem troski, zbiegów i działań regionalnych towarzystw kulturowych. W 1995 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej skierowało do szkół i nauczycieli dokument „Dziedzictwa kulturowego w regionie założenia programowe”. Określono w nim główne cele edukacji regionalnej: pełnienie poznanie własnej kultury, dziedzictwa historycznego, wydobycie różnych wartości tkwiących we własnym regionie w kontekście wartości narodowych, państwowych, ogólnoludzkich, kształtowanie swych powinności i możliwości wobec kraju i swojej „małej ojczyzny” oraz formowanie postaw otwartych nastawionych na zrozumienie innych kultur i zbliżenie europejskie.
Dziecko rodzi się w czasie narastającej ciągle kulturze masowej, nasilającej się chorobie cywilizacji, zagrożenia, przyrody, jaką powinno wybrać drogę, aby żyć jako istota wolna ,rozumna i odpowiedzialna. Przed dzieckiem stoi wiele możliwości do wyboru, jest wolny w swoich poszukiwaniach, ale potrzebuje pomocy w dochodzeniu do odkrywania i poszanowania prawdziwych wartości ludzkich. Przekazywanie więc dziedzictwa kulturowego powinno zacząć się już od wczesnego dzieciństwa na każdym etapie edukacji.
Nauczyciele coraz częściej dostrzegają potrzebę wychowania do poszanowania dziedzictwa kulturowego zwłaszcza tego w wymiarze regionalnym, poszukują zatem atrakcyjnych form organizacji i sposobów propagowania treści z zakresu kultury regionalnej.
W dokumencie programowym „Dziedzictwo kulturalne w regionie” omówione wybrane formy i metody wspomagające realizację założeń edukacji regionalnej.
Podobnie jak proces wychowania dokonuje się w różnych sytuacjach, zarówno przypadkowych jak i celowo organizowanych tak i w wychowaniu do poszanowania dziedzictwa kulturowego w regionie. Generalnie przyjęto duże kryteria klasyfikacji form wychowania. Kryterium pierwsze to dziedzina życia społecznego, w której uczestniczy wychowanek. Kryterium drugie to relacje w jakie wychowanek wchodzi z innymi osobami. Ważne są takie formy wychowania czyli przez działalność wytwórczą, przez zabawę, sztukę, naukę, działalność zarówno indywidualna jak i zbiorowa.
- Forma wychowania przez wytwórczość, zwłaszcza ta stylizowana na wzór kultury ludowej. W pomocy tej dziecko wykonuje czynności, które zmierzają do wytworzenia nowego przedmiotu. W nawiązaniu do sztuki charakterystycznej dla regionu. Zadanie takie wymaga najpierw zapoznania się z regionalną kulturą i charakterystycznymi cechami. Zajęcia tego typu można prowadzić w szkole ,w domu, kształtują one różne cechy osobowości, takie jak wytrwałość cierpliwość współdziałanie, rzetelność, poszanowanie własnej i innych pracy.
- Forma wychowania przez zabawę – występuje, gdy wychowawca w czasie realizowania określonych celów dydaktycznych i wychowawczych wykorzystuje inspirowaną przez siebie zabawę z dzieckiem. W czasie zabawy nauczyciel dyskretnie kieruje wychowanka w celu rozwinięcia jego określonych cech osobowości. Zabawa umożliwia wychowanie do poszanowania dziedzictwa kulturowego, organizując ją można w najbliższym otoczeniu przyrodniczym dziecka, pozwala na bezpośrednie poznanie bogactwa swojego regionu.
- Proces wychowania przez działalność artystyczną dokonuje się głównie w klasie szkolnej. Dlatego wykonując dane czynności może aktywizować różne dyspozycje osobowościowe i zdolności manualne. Wykonując prace, które potrzebują współpracy w zespole, uczą się współdziałania społecznego. Wykonywanie elementów artystycznych, nawiązujących do tradycji ludowej wymaga nie tylko określonych zdolności ale i wysiłku oraz cierpliwości, Wysiłek zdobywania wiedzy z zakresu dziedzictwa kulturowego regionu jest bardzo ważnym czynnikiem osobowościowo twórczym. Dziecko, które poznaje kulturę swojego regionu uświadamia sobie kim jest, jakie posiada korzenie i dokąd zmierza.

• Działalność społeczna to ważna forma wychowania do poszanowania dziedzictwa kulturowego. Pełnienie ról społecznych zmierza do przyjęcia określonych form zachowań. Uczeń dostosowuje się do danej grupy przejmując i akceptując funkcjonujące w niej normy i wartości społeczne, nabywa wzory kulturowe i umiejętności do uczestnictwa w życiu danej zbiorowości. Jednostka przebywająca w danej społeczności zaczyna z czasem utożsamiać się z daną zbiorowością regionalną, staje się wrażliwa na potrzeby własnego otoczenia i losy „mojej ojczyzny”

• Istotne dla wychowania do poszanowania dziedzictwa kulturowego w regionie są także formy uczestnictwa czynnego w rekreacji kulturowo-rozrywkowej. Obejmują one gry, zabawy ruchowe, dydaktyczne, typu kolekcjonerstwo pamiątek regionalnych. Tego typu formy pozwalają dziecku na sprawdzenie swych umiejętności, przydatności wiedzy o świecie, regionie i o ludziach z nim związanych. Na szczególną uwagę zasługują organizowane: wieczory bajek i baśni inscenizacje fragmentów książek i wierszy, wieczory muzyczne i poezji ludowej, konkursy, imprezy o charakterze obrzędowym, zwyczajowym.

• W czasie planowania procesu wychowawczego nieodłączną formą jest rekreacja twórcza. Pozwala ona dzieciom i młodzieży odnaleźć w swoim najbliższym otoczeniu wartości nie tylko wykonywanej przez siebie pracy, ale i dzieł innych ludzi. Rekreacja twórcza obejmuje wiele zajęć, w tym: zajęcia plastyczne, techniczne organizowanie zespołów tanecznych. Muzyka, plastyka, technika powinny być otoczone specjalną troską, aby polska szkoła mogła budzić twórczy optymizm, radość życia i wiarę w dobro i piękno. Rysunek jako środek pomocniczy w zbliżeniu ucznia do regionu uczyć będzie właściwości naturalnych, etnicznych i kulturowych. Muzyka zapoznaje dziecko z tradycją i kulturą duchową ojców i dziadków. Natomiast prace ręczne dzieci odzwierciedlają sztukę regionalną mają uświadomić silne więzi z rodzinną ziemią.
Regionalizm we współczesnej szkole ma szczególne znaczenie, wychowuje młodego człowieka przez przywiązanie do własnej ziemi.
Obecnie dydaktyka przyjmuje za naczelną zasadę usamodzielnienie ucznia w dochodzeniu do prawdy edukacja regionalna wspomaga ten proces. To pozwala z kolei do rozwoju zainteresowań młodzieży oraz jej inwencji twórczej pozwala tez na usuwanie nadmiaru wiadomości encyklopedycznych programów szkolnych. Regionalizm przenikając we wszystkie dziedziny nauki, wychowuje obywatela świadomego swych obowiązków wobec państwa i społeczeństwa.
Regionalizm krajoznawczy należy również wprowadzić do innych przedmiotów nauczania, nauczyciel historii może np. zlecić prace pt. „Historia mojej miejscowości lub Śladem wybitnych postaci naszego regionu”
Podczas lekcji biologii, uczniowie aby poznać prawa jakimi rządzi przyroda mogą się wybrać do parku, czy lasu. Natomiast na lekcji języka polskiego omawiając zwyczaje Świąt Bożego Narodzenia, młodzi krajoznawcy chętnie odwiedziliby wystawę w miejscowym muzeum poświęconą obrzędom regionalnym. Proces kształtowania będzie bardziej skuteczny jeśli doświadczenia przeprowadzone będą w oparciu o przykłady z życia. Z pewnością zaciekawia też uczniów zadania które nawiązują do aktualnych informacji o ich Ojczyźnie. Na lekcji geografii dzieci same mogą się stać przewodnikami wycieczki i za pomocą map, przewodników i bezpośredni kontakt z własnym regionem mogą przygotować trasę wycieczki po okolicy. Uświadomi to młodego człowieka jak ciekawa i bogata jest rodzinna ziemia. Każde wyjcie ucznia poza mury szkoły uczy samodzielności pobudza aktywność dostarcza wrażeń, jest wspaniałą przygodą co za tym idzie nauka drogą przeżuć daje największe efekty wychowawcze.
Kontakt ze środowiskiem kształci wyobraźnię umacnia związek z rodzinną miejscowością oraz poszerza wiedzę dotyczącą jej obiektów i zjawisk.
Współczesna szkoła jako instytucja społeczna ma być istotnym czynnikiem odradzania prowincji polskiej. W tym celu każda placówka szkolna powinna zaplanować odpowiedni program wychowawczy, który byłby nastawiony na kształtowanie wśród dzieci poczucia przynależności do własnej ojczyzny. Warto zatem organizować uroczystości szkolne, które zbliżają do najbliższego terenu. Tworząc nowe programy nauczania warto zwrócić uwagę na indywidualizacje podręczników.
Podręczniki do nauczania przyrody musza służyć dziecku wychowywanemu na danym terenie i znajdującym się tam szkołom. Natomiast podręcznik do historii będzie bardziej interesujący im więcej będzie dotyczył zabytków i historii lokalnej. Śpiewniki pisane gwara danego regionu uczyłyby mowy własnego terytorium, zapoznawałyby z zasadami kultury materialnej i duchowej i ratowałyby w świadomości pokolenia tradycja narodową Polaków. Piosenki i wiersze napisane na podstawie miejscowych tekstów i melodii włączone do szkolnych programów, byłyby bliższe sercu dziecka, dodawałyby otuchy, radości i wiary w ciągłość pokoleń, a zatem i w sens życia.
Ogromny wpływ na powodzenie szkolne dziecka ma wyposażenie kulturowe domu rodzinnego. Mamy kilka czynników które złożone są z procesów kulturalnych i wychowawczych, które charakteryzują nasze społeczeństwo.
1. Proces socjalizacji przebiega w domu rodzinnym, obejmuje on wszystkie sytuacje współżycia w domu kilku pokoleń. W czasie procesu socjalizacji dziecko nabywa nowych wartości, umiejętności i wiedza uczestnicząc w życiu grup społecznych. Dzieci w ten sposób nie tylko uczą się, lecz są uczone, rodzina świadomo i celowo wprowadza w kulturę.
2. System szkolny funkcjonuje jako jednolity, który ma za zadanie kształcić kulturalnie. System szklony główny obok rodziny wyznacznik więzi i ciągłości kultury polskiej powinien wprowadzić w dziedzictwo kulturalne naszego narodu wszystkie dzieci w wieku szkolnym.
3. Z powodu tego, że w każdym domu są zróżnicowane poglądy społeczno- kulturalne, dzieci są obdarzane przez członków całej rodziny możliwościami uczestniczenia w kulturze. Dzieci w Sewerze intelektualnej i estetycznej są wdrażane do kultury.
Skutkiem upowszechnienia oświaty i powszechnego obowiązku szkolnego jest to iż uczniowie klas I rekrutują się ze wszystkich środowisk społecznych, kulturalnie zróżnicowanych. Dla wielu uczniów jest to szansa rozwoju a nawet awansu kulturalnego. Każdy system szkolny powinien stworzyć możliwości wyrównania braków pochodzących z domu. Szkoła chce często pomóc rodzinie, zlikwidować jej braki kulturalne. Szkoła zdaje sobie sprawę, że dziecko do czasu gdy się usamodzielni potrzebuje wsparcia swoich najbliższych, którzy kształtują kulturę dziecka.
Skutkiem upowszechnienia oświaty i powszechnego obowiązku szkolnego jest to iż uczniowie klas I rekrutują się ze wszystkich środowisk społecznych, kulturalnie zróżnicowanych. Dla wielu uczniów jest to szansa rozwoju a nawet awansu kulturalnego. Każdy system szkolny powinien stworzyć możliwości wyrównania braków pochodzących z domu. Szkoła często chce pomóc rodzinie, zlikwidować jej braki kulturalne. Szkoła zdaje sobie sprawę że dziecko do czasu, gdy się usamodzielni potrzebuje wsparcia swoich najbliższych, którzy kształtują kulturę dziecka.

Pomoc rodziców może być dwojaka:
1. Merytoryczna, gdy rodzice są zaznajomieni z treściami programu szkolnego, które kiedyś przyswoili mogą wprowadzić dziecko w kulturę. Rodzice dzięki posiadanej wiedzy potrafią pogłębić wiedzę dziecka dotyczącą dziedzictwa kulturalnego i utrwalić ją, wzbogacić, a co najważniejsze zainteresować dziecko kulturą. Pomoc merytoryczna może oczywiście odbywać się w czasie różnych domowych sytuacji kulturalnych
2. Pomoc sytuacyjna w odróżnieniu od merytorycznej z powodu braku wiedzy rodziców i braku znajomości różnych dziedzin kultury, nie pozwala rodzicom tak skutecznie wpływać na dziecko. Rodzice przez brak odpowiedniego wykształcenia uczą na wsparcie systemu oświatowego w wprowadzeniu dziecka w dziedzictwo kulturalne.
Nie trzeba więc wspominać że łatwiej jest uczniowi gdy jest wspierany przez dom rodzinny, dziecko takie częściej odnosi różnego rodzaju sukcesy, niż dziecko które wyłącznie może liczyć na pomoc szkoły.
Wyposażenie w kulturę dziecka już od najmłodszych lat jest bardzo ważne. Twórczość a z nią cała kultura w wydaniu dla dzieci, tworzona względem tego okresu życia człowieka pełni ważne funkcje. Bawiąc – uczy, wzbogacając dziecku świat dzieciństwa, służy zatem ogólnemu rozwojowi dziecka, ćwiczy umysł i wyobraźnię, kształtuje nawyki kulturalne. Ten rodzaj wychowania kulturalnego wprowadza je do infantylnej kultury dla dzieci, szkoła natomiast od pierwszych dni wprowadza ucznia w nieinfantylną kulturę społeczeństwa dorosłych. Szkoła ma zupełnie inną funkcję, to nie jest już zabawa lecz nauka o sprawach i wartościach w świecie dorosłych. Tak, więc wychowanie do dorosłego życia powinno następować stopniowo, zabawa i zainteresowania dziecka powinno umieć dzielić zaświatem dorosłych. W domu przykładem socjalizacji dziecka jest na przykład oglądanie z dzieckiem jego ulubionej bajki a z drugiej strony wspólne oglądanie dziennika telewizyjnego. Niestety spotykamy się z kulturalnym ubóstwem w domu co oznacza brak lub rzadkie występowanie oddziaływań wychowawczych. Często rodzic w takim domu nie jest w stanie pomóc swojemu dziecku z powodu braku wiedzy, w tej sytuacji najbardziej poszkodowane jest dziecko. Aby zaistniała domowa sytuacja kulturalna muszą być spełnione odpowiednie warunki, czyli dobra szkoła i rzetelna nauka dziecka, spójność rodziny. Często to właśnie dziecko przynosi treści kulturalne ze szkoły, odbywa się wówczas transmisja kulturalna od dziecka do rodziców. To właśnie dobra kulturowe są nośnikiem wartości bliskich człowiekowi, które powinny być realizowane w toku edukacji regionalnej.
Aby potwierdzić potrzebę wychowania do dziedzictwa kulturowego człowieka w okresie dzieciństwa przypomnijmy sobie jak postrzegaliśmy wszelkie przedmioty, zjawiska i rzeczy kiedy byliśmy dziećmi. Fantazja która w okresie dzieciństwa jest wybujała pozwala na spojrzenie na zwykłe codzienne sprawy w sposób niezwykły. Dzieci zwłaszcza w klasach młodszych lubią poetyzować, marzyć i planować. Kontakt z kulturą w tym okresie zbliża dziecko do piękna i uczenia go wnikliwe obserwacji. Dziecko zwykły dom postrzega jako budowlę zamieszkałą, ale także jako bezpieczną do której zawsze z przyjemnością wraca. Ta ojczyźniana nuta, wyuczona i wpojona w okresie dzieciństwa w umysł i serce odgrywa w okresie dorosłości ogromną rolę. Dziecko dzięki swej fantazji żyje w świecie marzeń, jest bardzo szczere i spontaniczne w wyrażaniu swych więzi rodzinnych i uczuć. Czasami lepiej niż poeta potrafi opisać otaczającą go rzeczywistość



BIBLIOGRAFIA

1. „Dziecko w świecie tradycji” F. Ziemski, W. Korzeniowska, B. Dymara, Oficyna Wydawnicza Impuls. Kraków 2002r.
2. „Edukacja młodzieży w rodzinie, szkole i środowisku.” Prace krajowego ośrodka dokumentacji regionalnych towarzystw kultury. Wrocław 2001r.
3. „Czym jest regionalizm?” Rada regionalnych towarzystw kultury. Wrocław – Ciechanów 1998r.
4. „Wychowanie na co dzień.” nr 10 – 11 (85 – 86) 2000r. str. 30 – 33. Miesięcznik dla nauczycieli, wychowawców i rodziców.
5. „Miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich” nr 10 (94). Kraków październik 2000r.
6. Buczkowska B. „Edukacja regionalna.” Nowa szkoła 2000r., nr 3 str. 28 – 31.