Historia lotów kosmicznych

Odwiecznym marzeniem ludzi był podbój kosmosu. Szukali sposobów na dotarcie na obce ciało niebieskie. Sen o locie kosmicznym mógł się jednak spełnić dopiero w XX wieku. Niewątpliwie jest to wielka przygoda, jednak stanowi także liczne trudności i prawdopodobnie nigdy loty kosmiczne nie staną się rutyną.
Pierwszym człowiekiem w Kosmosie był 27-letni lotnik radziecki - major Jurij Gagarin. Lot odbył się 12 kwietnia 1961 r . i trwał 1 godzinę i 48 minut. W chwili rozpoczęcia lotu ogłoszono komunikat : "W dniu dzisiejszym wszedł na orbitę okołoziemską pierwszy na świecie statek kosmiczny z człowiekiem na pokładzie. Statek Wostok wyrzucony został w przestrzeń przez rakietę wielostopniową. Po osiągnięciu pierwszej prędkości kosmicznej i oddzieleniu się od rakiety nośnej, “Wostok” poszybował lotem bezwładnym po orbicie dookoła Ziemi. Statek okrążył Ziemię w 89,1 minuty. Najmniejsza odleglość od Ziemi wynosiła 327 km, kąt nachylenia płaszczyzny orbity do płaszczyzny równika ziemskiego - około 65 stopni. Masa statku “Wostok” wraz z człowiekiem bez ostatniego stopnia rakiety wynosiła 4725 kg. Dwukierunkową łączność między pilotem i Ziemią utrzymywano przez cały czas lotu.
Statek “Wostok” wystartował o godz. 9:07 czasu moskiewskiego z terenu startowego Bajkonur w Kazachstanie. W godzinę i osiem minut po starcie, w chwili gdy statek znajdowalł się nad Afryką, rozpoczęto przygotowania do lądowania . W dziesięć minut później włączono silnik hamujący i “Wostok I” zaczął schodzić z orbity satelitarnej. Po następnych dziesięciu minutach wszedł w gęste warstwy atmosfery i po dwudziesto minutowym locie poprzez atmosferę wylądował w rejonie wsi Smielówka w obwodzie saratowskim.Gagarin nadzorował aparaturę statku utrzymując nieprzerwanie łączność radiową i telegraficzną z Ziemią. Obserwacje przekazywał na Ziemię , notował w dzienniku pokładowym oraz rejestrował na taśmie magnetycznej i filmowej. Przez cały lot aparatura pracowała według zadanego programu. Pilot prowadził pomiary elementów orbity, przekazując na Ziemię dane telemetryczne i telewizyjny obraz wnętrza statku. Automatyczne regulatory zapewniały w kabinie odpowiednią temperaturę i właściwy skład atmosfery.Wszystko poszło zgodnie z planem.
Z racji stosunkowo niewielkiej odległości Księżyca od Ziemi, był on częstszym celem ludzkich przedsięwzięć niż inne ciała niebieskie. Przypisywali mu nadprzyrodzoną siłę, obserwowali go, wyobrażali sobie jak wygląda z bliska, aż wreszcie postanowi się o tym przekonać. Zaczęło się pod koniec lat pięćdziesiątych od sond bezzałogowych. Księżyc został dokładnie przebadany przy użyciu serii radzieckich sond typu Łuna i Zond oraz amerykańskich Ranger, Lunar Orbiter i Surveyor. Pierwsze sondy wysyłane na Księżyc miały za zadanie tylko przelecieć w pobliżu naszego satelity, bądź trafić w jego powierzchnię i tam się roztrzaskać. Późniejsze sondy lądowały miękko na jego powierzchni, by stamtąd pobrać próbki i wysłać zdjęcia. Wkrótce USA zdecydowały się na wysłanie na Księżyc astronautów w ramach programu Apollo. Dowódcą statku mianowano Neila Armstronga, wyznaczając mu tym samym rolę pierwszego człowieka, który miał stanąć na Księżycowym gruncie. Pilotem statku wyprawowego mającego po raz pierwszy lądować na Księżycu został Edwin E. Aldrin, junior. Zaś pilotem członu macierzystego, trzecim członkiem załogi został Michael Collins.Astronauci przygotowujący się do lotu już kilkanaście dni przed startem objęci byli czesciową, a następnie całkowitą izolacją od otoczenia.
Start odbył się bez poważniejszych zakłóceń. 16 lipca 1969 roku opuścili Ziemię.Kilka dni później, 20 lipca Neil Armstong stojąc na twardym gruncie Księżyca powiedział do setek milionów ludzi obserwujących to historyczne wydarzenie na ekranach telewizorow: To mały krok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości. Wkrótce po nim na powierzchnię zszedł Buzz Aldrin.Obaj wspólnie przeprowadzili badania naukowe i zbierali próbki gruntu. Spacer księżycowy trwał dwie i pół godziny, a lądownik pozostawał na powierzchni przez ponad 21 godzin. Po tym czasie silnik stopnia startowego bez najmniejszych zakłóceń działania uniósł kabinę załogi po torze wznoszenia. A po prawie czterech godzinach dochodzenia “Orła” do członu macierzystego Apollo-11 “Columbia”, oba pojazdy kosmiczne znalazły się w zasięgu wzroku . Wyrównano ich prędkości , a potem wezeł stykowy kabiny statku wyprawowego wszedł w urzadzenie cumownicze Apolla. 24 lipca 1969 roku lądownik Apolla - 11 z drugą predkoscią kosmiczną wszedł w atmosferę Ziemi i wodował. Jego załoga została przywitana przez Richarda Nixona ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Po powierzchni Księżyca stąpało zaledwie 12 astronautów, a po roku 1972 na Księżycu nie pojawił się żaden człowiek.
Bliższą czasowo naszym czasom jest misja Mars Surveyor 2001. Jest ona jednym z etapów długoterminowego planu badań Marsa. Wszystko zaczęło się wraz z misjami Mars Pathfinder i Mars Global Surveyor, dwoma sondami kosmicznymi, które dotarły do czerwonej planety w 1997 r. Głowne cele tej misji to:
- mapowanie ilości i rozkładu pierwiastków chemicznych i minerałów na powierzchni Marsa oraz morfologii powierzchni
-poszukiwanie skupisk wodoru mogącego wchodzić w skład zamarzniętej wody w podpowierzchniowych warstwach marsjańskiej gleby
-rejestrowanie promieniowania na niskiej orbicie marsjańskiej, w celu ocenienia ryzyka ewentualnych misji załogowych Misja Mars Surveyor 2001 składa się z dwóch części: lądownika i orbitera. Zostaną one wystrzelone oddzielnie, ale będą ze sobą często współpracować. Statek dotarł do Marsa 24 października 2001. Orbitę przechwytującą osiągnął odpalając główny silnik na 19,7 min. Następnie poprzez regularne, okresowe wchodzenie w wyższe partie atmosfery Marsa, sonda wyhamowywała i zacieśniała orbitę zbliżając ją coraz bardziej do kołowej. Manewr hamowania atmosferycznego pozwolił na zaoszczędzenie około 200 kg paliwa. Główna misja sondy trwała 917 dni (do lipca 2004). Obecnie 2001 Mars Odyssey wykonuje misję rozszerzoną, w tym służy za istotny element komunikacji między Ziemią a łazikami MER. Sonda transmituje ok. 85% wszystkich danych nadsyłanych przez nie. Misja kosztowała 297 milionów USD, w tym opracowanie i zbudowanie statku oraz instrumentów naukowych - 165 mln. USD., wystrzelenie - 53 mln. USD., kontrola misji i przetwarzanie danych naukowych - 79 mln. USD.
Loty kosmiczne wciąż fascynują i zachwycają. Wciąż stanowią problem i są nielada wyzwaniem dla organizacji przygotowujących je. Na prestrzeni ostanich dziesięcioleci ludzkość zrobiła w tej sprawie wielki postęp, jednak wciąż lot w kosmos dla zwykłego człowieka jest nieosiągalny i prawdopodobnie to się nie zmieni.