Kultura starożytnego Egiptu. Rozwiń temat w oparciu o wybrane przykłady

Na wstępie chciałbym zaznaczyć iż temat ten jest zbyt obszerny aby omówić go w całości dlatego postanowiłem skoncentrować się na utworach które wg mnie zawierają najwięcej cennych informacji.

Starożytny Egipt... kto z nas nie słyszał o tej wspaniałej kulturze, której dziedzictwo do tej pory możemy podziwiać. Monumentalne piramidy wznoszące się nad piaskami pustyni, zdumiewające sarkofagi władców i wiele, wiele innych zapierających dech w piersiach zabytków. Do tej pory egiptolodzy odkrywają kolejne tajniki kultury, której reprezentanci osiągnęli tak wiele. Bardzo dużo na ten temat można się dowiedzieć czerpiąc informacje z fachowej literatury. Swoją wiedzę w tej dziedzinie nabyłem dzięki utworom słynnych pisarzy i ekspertów z tej tematyki... Są nimi Christian Jacq oraz Zenon Kosidowski.

Aby prawidłowo zrozumieć ten temat trzeba najpierw zapoznać się z kilkoma pojęciami. Są one kluczowymi zagadnieniami dlatego pozwolę sobie pokrótce je wyjaśnić. Pierwszym z nich jest Skryba.
Skryba jest to pisarz, a zarazem nauczyciel pisma uznanego za najbardziej złożone i skomplikowane pismo obrazkowe w historii. Skrybowie zajmowali się również nauką pisania z dyktanda aby pracować przy notowaniu faktów podczas procesów sądowych. Musieli oni również umieć powtarzać długie teksty dzięki czemu ćwiczyli pamięć oraz przepisywaniem długich tekstów dla opanowania kaligrafii. Tych którzy nie pracowali starannie karano najczęściej chłostą a w niektórych przypadkach nawet więzieniem.

Kolejnym bardzo ważnym pojęciem jest hieroglif. Tym pojęciem oznacza się nazwę pisma egipskiego oraz innych pism piktograficznych.

Ściśle z tymi pojęciami wiąże się kolejne czyli wezyr. Wezyr był dostojnikiem państwowym a zarazem jednym z 9 przyjaciół Faraona i tylko te osoby mogły z nim rozmawiać osobiście.
Wezyr był bardzo ważną osobą w państwie gdyż sprawował nadzór nad całą administracją państwa a także czuwał nad sprawiedliwością w kraju. Aby móc stać się wezyrem należało wręcz perfekcyjnie opanować pismo.

Nie mniej ważnym terminem jest „testament bogów”, podstawy wiary ludności – które jak uważano – spisali bogowie w czasach starożytnych aby państwo żyło w równowadze i szczęściu.
Mam nadzieję, że te pojęcia są dla państwa jasne i pomogą w dalszym zrozumieniu tematu.


Obserwując kulturę starożytnego Egiptu można dostrzec iż ogromną część życia ówczesnych ludzi stanowi praca. To właśnie dzięki pracy Egipt stał się najlepiej rozwiniętym krajem tamtych lat...
Praca Faraona jako przywódcy państwa a zarazem boga była bardzo trudna. Musiał on kierować państwem w taki sposób aby życie w kraju było spokojne i aby społeczeństwo nie było nękane wojnami. Rządzenie tak ogromnym imperium wymagało olbrzymiego poświęcenia, prawie całkowitego odcięcia się od ludzi oraz dużej religijności. Gdy zauważano oznaki słabnięcia jego mocy musiał on wyprawiać święto odrodzenia podczas którego ludność ucztowała i bawiła się aż do rana. Poprzez ukazanie społeczeństwu „testamentu bogów” potwierdzał swą wciąż niesłabnącą władzę oraz że bogowie nadal czuwają nad państwem. Faraonowie słynęli prze wszystkim z tego, że budowali wspaniałe grobowce zwane piramidami – które to zostały uznane za jeden z siedmiu cudów świata .
Tutaj ogromne znaczenie miała rola budowniczych, dzięki którym te wspaniałe budowle przetrwały do dnia dzisiejszego. Może się wydawać, że to tylko stos kamieni ułożonych w pewną całość, jednak w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Budowle te kryją w swoim wnętrzu mnóstwo na pierwszy rzut oka niewidocznych elementów. Wewnątrz piramidy znajduje się ogromna ilość korytarzy które w wielu przypadkach okazują się „ślepym zaułkiem”. Piramidy były budowane z ogromna starannością, często z dokładnością do 1 centymetra. Rola budowniczego to nie tylko tworzenie grobowców ale i pięknych świątyń. Niestety nie możemy ich już podziwiać. Pozostaje nam tylko ufać rysunkom i opisom z tamtych lat. Te wspaniałe dzieła sztuki zapierają dech w piersiach. Ich konstrukcje i wykończenie uderzają swym rozmachem i przepychem. Właśnie te elementy były podstawą do tego aby mogli zamieszkać w nich bogowie.
Ogromną rolę w życiu Egipcjan odgrywał handel. Jak wiadomo Egipt jest krajem leżącym na terenach pustynnych, a jego mieszkańcy w znacznym stopniu uzależnieni byli od Nilu- rzeki płynącej przez terytoria państwa. W związku z klimatem panującym u państwie faraonów możliwości produkcyjne były ograniczone. Niezbędnym surowcem wykorzystywanym w pracach budowlanych było drewno. Zbyt mała ilość tego surowca zmuszała Egipcjan do pozyskiwania go od innych państw. Przez wiele tysięcy lat Egipt nie posiadał pieniędzy, wszystkie transakcje były dokonywane poprzez wymianę złota czy też bydła lub plonów.
Wspomniany przeze mnie wcześniej Nil nierozerwalnie łączy się z kolejną gałęzią gospodarki jaką było ówczesne rolnictwo. To właśnie od wylewów tej rzeki zależała praca niewolników pracujących na roli. Dwa razy do roku podczas wylewu Nilu pracownicy szykowali się do nadchodzącego sezonu rozpoczęcia żniw. Praca ta miała na celu stworzenie zapasów żywności dla całego kraju oraz na użytek handlu. Muł niesiony poprzez wody Nilu użyźniał glebę dzięki czemu zbiory były tak owocne. Rolnictwo było też kluczowym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi medycyny. Uprawiano ogromną ilość roślin niezbędnych do wytwarzania leków. Bardzo nowoczesne – jak na ten okres czasu – sprzęty rolnicze znacznie ułatwiały zbieranie plonów. W hołdzie za obfitość zbiorów składano bogom ofiary zarówno w żywności jak i w złocie. Skąd jednak ta wspaniała cywilizacja posiadała tak ogromną ilość złota? Już w tych czasach doskonale rozwinięte było górnictwo, umożliwiające wydobywanie złóż tego cennego kruszcu. Egipscy górnicy pracowali bardzo wydajnie. Dzięki ich pracy skład złota był na tyle duży ze wystarczało go na wyrób ofiar dla bogów, ozdób świątyń oraz dla potrzeb handlu. Górnictwo to jednak nie tylko wydobywanie złota ale także srebra i diamentów, których również nie brakowało. Górnictwo także przyczyniło się do rozwoju ówczesnej medycyny. Diamenty wydobywane w Egipskich kopalniach służyły jako najdoskonalsze ostrza przy wykonywaniu operacji. Praca lekarza w tamtejszych czasach była bardzo trudna gdyż nie posiadali oni specjalistycznych urządzeń do rozpoznawania chorób. Każdy kto pracował w tym zawodzie musiał bardzo dobrze znać objawy chorób i potrafić znaleźć sposób na wyleczenie ich. Niejednokrotnie wymagało to wielogodzinnej pracy przy tworzeniu lekarstw i sprawdzaniu ich działania.
Teraz chciałbym przedstawić jak wyglądała praca sędziego – osoby która czuwała nad prawidłowym działaniem całego mechanizmu państwa. Egipskim sędzią nie mógł zostać - można by powiedzieć - zwykły człowiek. Każdy kto starał się o taką posadę musiał odznaczać się czystością serca oraz zdecydowaniem przy podejmowaniu decyzji. Na pierwszy rzut oka nie ma nic trudnego w staniu na straży prawa. Jednak jest to złudne, będąc na takim stanowisku nie można sobie pozwolić na nawet najmniejszy błąd. Każdy ruch każda decyzja musiała być zgodna z Regułą – świętymi prawami Egipcjan. Warto tutaj przytoczyć cytat z nauk mędrca Ptahhotepa. [cytat z drugiego tomu] Christian Jacq przedstawia w swej powieści sędziego jako wzorcowego człowieka który dzięki swej wytrwałości zyskuje tak wiele. Jego działania oparte są na sprawiedliwości oraz chęci ukazania że tylko poprzez „życie w prawdzie” można osiągnąć pełnię szczęścia. Przedstawienie winy oskarżonego niejednokrotnie wymagało wielu godzin poświęconych na sprawdzanie akt, raportów i wielu, wielu innych dokumentów oraz doszukiwania się w nich choćby najmniejszego błędu. Mimo że nie był to wysiłek fizyczny, wymagał wielkiego zaangażowania umysłowego i poświęcenia ogromnej ilości czasu. Jak widzimy pozycja sędziego to wzorcowy przykład pracy, wyrzeczeń i wytrwałości godnej naśladowania w dzisiejszych czasach . Sędzia Pazer – główny bohater powieści – dzięki odpowiednim cechom zawodowym i moralnym awansuje na stanowisko wezyra Egiptu. Jego prawość i dokładność ratuje państwo Ramzesa drugiego przed upadkiem. Kraj rządzony przez tego wielkiego faraona borykał się z wieloma problemami wewnętrznymi. Pazer jako uczciwy urzędnik podjął działania mające na celu powstrzymanie korupcji panującej w państwie.
Christian Jacq opisuje również szczegółowo znaczenie uczonych, na których odkrycia stanowią podstawy dzisiejszej nauki. Pierwszymi a zarazem najważniejszymi odkryciami są te w dziedzinie medycyny. Egipscy lekarze byli znani przede wszystkim z tego że potrafili znaleźć lek na jak nie na każdą no na większość chorób. Naturalne medykamenty uzyskiwane z roślin z różnych stron świata pozwalały na skuteczne leczenie chorych. Właśnie z tamtych czasów wywodzi się współczesna Aspiryna. Tworzenie leków to jednak nie wszystko. Starożytni Egipcjanie potrafili przeprowadzać bardzo skomplikowane operacje. Opanowali tę sztukę do tego stopnia że wykonywali nawet trepanacje czaszek czy też operowanie na tzw. otwartym sercu. Ściśle wiąże się z tym mumifikacja zwłok która jak widzimy obecnie była dopracowana w każdym calu. Trudnym do uwierzenia jest fakt że ciało ludzkie potrafi przetrzymać prawie 4000 lat i zachować się w tak doskonałym stanie. Na slajdzie widzimy ciało faraona Ramzesa II które przetrwało po dzisiejszy dzień i możemy je oglądać w muzeum w Kairze.
Ta wspaniała cywilizacja posiadała także swoich wspaniałych matematyków. Potrafili oni wykonywać bardzo skomplikowane obliczenia na nawet ogromnych liczbach. Wynaleźli swoje sposoby obliczeniowe oraz przyrządy które ułatwiały im rachowanie. Ówczesna matematyka bardzo pomogła w stworzeniu własnej mapy nieba. M.in. gwiazdy posłużyły do takiego a nie innego ułożenia piramid. Korytarze wewnątrz tych grobowców były skierowane na te gwiazdy które symbolizowały bogów. Mapa nieba była niezbędna do stworzenia kalendarza dzięki niemu możliwe było określenie daty wylewu Nilu z dokładnością do jednego dnia. Jednym z największych dzieł uczonych było wynalezienie swojego pisma. Oryginalność polegała na tym że występowały w nim zarówno pojedyncze litery jak i znaki które oznaczały całe słowa. Hieroglify zapisywane były zarówno w pionie jak i w poziomie dlatego też były tak trudne do odczytania. O tym jak trudne to było zadanie opisuje Zenon Kosidowski w swej powieści. Tylko dzięki kamieniowi z Rozety na którym wyryty był taki sam tekst w języku greckim i egipskim udało się rozszyfrować tę odwieczną zagadkę pisma hieroglifów.
Ogromną rolę dla ówczesnych Egipcjan stanowiła religia. Za każde zjawisko na ziemi odpowiedzialny był osobny bóg. Dla przykładu Re – bóg słońca przebywał w ciągu dnia wędrówkę po niebie po to aby później stoczyć walkę z bogiem Setem i znów ukazać swoją potęgę o poranku. Bogini Maat – bogini sprawiedliwości, za czasów kiedy na ziemi żyli tylko bogowie pilnowała aby na świecie był ład i porządek. To właśnie ona była patronką i przewodniczką sędziów w ich dążeniu do odkrywania prawdy. Takich przykładów można by wymieniać bardzo dużo, ale już na podstawie tych kilku widzimy jak ważną rolę odgrywali bogowie... Tak jak dla nas nowy i stary testament są podstawami wiary tak dla nich podstawą był testament bogów. Dokument ten był wręcz relikwią której dotykać mógł tylko faraon. Księga ta była także symbolem władzy oraz dowodem iż bogowie czuwają nad nimi.
Obrzędy religijne sprawowane podczas każdych świąt miały określony cel. Składając podziękowania bogom za owocne plony oddawano im ofiary w postaci złota oraz żywności. Musiały to być jednak dary dobrane w odpowiedni sposób.
W zależności od posiadanego majątku oraz pozycji społecznej różne były ceremonie pogrzebowe. Podczas gdy umierał faraon w państwie przed długi czas panowała żałoba, cała ludność modliła się do bogów o jak najlepsze przyjęcie zmarłego władcy do ich grona. Jednym z najważniejszych zabiegów było tzw. otwarcie zmarłemu ust co ułatwiało mu odbycie tzw. Negatywnej Spowiedzi na Sądzie Ozyrysa. Egipcjanie Życie po śmierci porównywali do tego jakie widzieli na ziemi. Dlatego też do grobowców wkładano liczne amulety chroniące od nieszczęść oraz narzędzia używane na ziemi które miały zmarłemu ułatwić życie w zaświatach. Należało też zadbać aby ciało nie uległo zniszczeniu i aby imię zmarłego trwało na wieki.
Reasumując kultura Starożytnego Egiptu przetrwała ponad 4000 lat dzięki ciężkiej pracy całego narodu. Stała się ona symbolem niezachwianej równowagi państwa oraz źródłem ładu społecznego i gospodarczego.
Państwo Faraonów – Egipt po dziś dzień może być uznawany za wzorcowy model społeczeństwa: począwszy od religii, poprzez administrację i naukę a kończąc na pracy zwykłego człowieka. Jak wspaniałe musiało być to państwo skoro aż do czasów współczesnych podziwiamy ich kulturę i bazujemy na jego odkryciach.