Obszar Afryki jest zbudowany przede wszystkim z platform prekambryjskich i ich podniesionych części, czyli tarcz. W budowie geologicznej przeważają skały magmowe i przeobrażone. Wschodnia część Afryki jest oddzielona od pozostałej części kontynentu uskokami, ograniczającymi potężne rowy tektoniczne, dno których wypełniają wody jezior. System rowów wschodnioafrykańskich jest dowodem na rozpad i wędrówkę kontynentów. W powstałym pęknięciu skorupy ziemskiej mają miejsce zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi. Charakterystyczną cechą Afryki jest jej wyżynne ukształtowanie - wyżyny zajmują ponad 2/3 obszaru kontynentu. Obok wyżyn na kontynencie występują liczne kotliny otoczone wzniesieniami, których zewnętrzne stoki opadają ku obniżeniom wyraźnymi progami. Niziny ograniczają się niemal wyłącznie do wąskich pasów wzdłuż wybrzeży. Góry fałdowe zajmują północne i południowe krańce kontynentu. Przewaga wyżyn sprawia, że średnia wysokość kontynentu nad poziomem morza wynosi 600 metrów. Najwyższym punktem Afryki jest szczyt Kibo w Masywie Kilimandżaro (5 895 m n.p.m.), a najniższym - Jezioro Assal w Kotlinie Danakilskiej (173 m p.p.m.) położonej w pobliżu Zatoki Adeńskiej.
