Prawo konstytucyjne wshe

Konstytucja (od łac. constituo,-ere - urządzać, ustanawiać, regulować) - akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.
W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno - gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.
TRÓJPODZIAŁ WŁADZ
a) wykonawcza
b) sądownicza
c) ustawodawcza

bezpośrednio-referendum
pośrednictwo przedstawicieli

Władza ustawodawcza jest dwuczłonowa – Sejm, Senat
Sejm = Senat:
-są to dwa równorzędne organy
-ustawy w Polsce razem tworzą
-tworzenie rządu prezydent, Sejm
To organy kadencyjne (określony czas funkcjonowania):
a) namolna (pełna) – to czas wypełniania funkcji przez 4lata , wybory parlamentarne ( (powszechne , równe ) całe 4 lata kadencja parlamentu w dniu pierwszego posiedzenia Sejmu a kończy się ostatniego dnia poprzedzającego nowego parlamentu.
b) Przedłużona (art. 228 ust 7) – funkcjonuje dłużej niż 4 lata wtedy jeżeli jest stan nadzwyczajny + 90 dni, po zakończeniu stanu nadzwyczajnego zakazane

Stan nadzwyczajny – stan klęski żywiołowej, stan wojenny , stan wyjątkowy
c) skrócona – to sytuacja parlamentu która trwa krócej niż cztery lata:
-przypadku samorozwiązania Sejmu podejmuje w swoim gronie,2/3 posłów -460 liczba posłów (307 osób), 100 – senatorów
-prawo prezydenta – może skrócić Sejm , ponieważ jest to związane z rozwiązaniem rządu ; ma prawo ustawa budżetowa ( finansowa ) – złożenie projektu – jeżeli w ciągu 4 miesięcy ustawa nie zostanie złożona do podpisu to wtedy prezydent może skrócić kadencje Sejmu.

Jeżeli przedłuża Sejm to Senat też.
Jeżeli skrócą Sejm to Senat też.

Po tych procesach nowe wybory parlamentarne.

ZAKRES UPRAWNIEŃ:
• Grupy:
1, Uprawnienia ustawodawcze:
- udział Sejmu w procesie Zmiany Konstytucji
- Sejm bierze udział w uchwaleniu zmiany konstytucji
- Sejm ma prawo określenia kierunki działania państwa
- uprawnienie zgodnie zakresu umów zagranicznych

2, Uprawnienia ustawodawcze – Sejm bierze udział w uchwaleniu ustaw

3, Uprawnienia kreacyjne
a) kompetencje uprawnienia
-Sejm wraz z prezydentem bierze udział w tworzeniu rządu , Senat nie.
b) tworzenie naczelnych organów i instytucji państwa

4, Uprawnienia kontrolne
a) kontrola rady ministrów:
- środkiem kontroli wobec Rady Ministrów jest votum nieufności
VOTUM NIEUFNOŚCI – wyrażanie albo całej radzie ministrów albo poszczególnych członków rady ministrów. Posłowie składają wniosek.

VOTUM ZAUFANIA- wyłącznie udzielane całej Radzie Ministrów od wniosku, Premier (prezes rady ministrów) idzie z takim wnioskiem

INDYWIDUALNE ŚRODKI KONTROLI PARLAMENTALNEJ:
-interpretacje (ważne sprawy)
- zapytanie poselskie ( mniej ważne sprawy)
- pytania w sprawach bieżących

b) absolutorium – związane z wykonaniem budżetu
– kontrola wobec najważniejszych urzędników państwowych
- prawo Sejmu do postanowienia urzędników przed Trybunałem Stanu (prócz prezydenta)

5, Uprawnienia decyzyjne – podejmowanie różnych decyzji zakresie polityki wewnętrznej (Sejm przeprowadza referendum ogólnokrajowe, Senat nie ma; wyraża zgoę Sejm na ratyfikacje i niektórych umów międzynarodowych)

6, Uprawnienia wewnątrz organizacyjne – akt regulowaniu Sejmu, sam sobie ustala regulamin Sejmu; Senat tez swój Regulamin Senatu

Organizacja Sejmu i tryb funkcjonowania sejmu.

ORGANY:
a) Marszałek Sejmu (jednoosobowy wewnętrzny organ Sejmu)
- funkcja reprezentacyjna
-stoi na straży prawa i godności Sejmu
-czuwanie nad prawidłowym tokiem praw Sejmu (spokój, ład w izbie sejmowej)
-ma do pomocy wicemarszałków
b) Prezydium Sejmu
– organ kolegionalny (wieloosobowy) i składa marszałka Sejmu i wicemarszałka
Organ doradczy
c) konwent Seniorów – organ wieloosobowy skład:
- marszałek
-wicemarszałek
-przewodniczący klubów poselskich
-przedstawiciel porozumień parlamentarnych i kół parlamentarnych
- funkcje doradcze i opiniodawcze
d) komisje Sejmowe:
* komisje stałe – cały okres kanedncji, około 20, np. . komisja zdrowia i edukacji
*komisje nadzwyczajne – ściśle określane sprawy np. ordynacja wyborcza
*komisje śledcze – powołane przez uchwałę Sejmu, powołanie dla określonej sprawy i jak Sejm powołuje to określa zakres działania. Prowadzi postępowanie karne.

TRYB DZIAŁANIA SEJMU:
a) tryb sesyjny- zbiera się w sesjach
b) tryb stały –obraduje na posiedzeniach




DYSCYPLINA SEJMOWWA:
a) przywołanie do rzeczy
b) przywołanie do porządku –utrudnia prowadzenie obrad Sejmu, marszałek musi wykluczyć posła z Sali obrad – kadencja i uprawnienie

ZGROMADZENIE NARODOWE – Sejm i Senat które obradują wspólnie pod przewodnictwem marszałka Senatu jako zgromadzenie narodowe

Konstytucja przewiduje zgromadzenie narodowe które zostaje zwołane:
- przysięga prezydenta
-zgromadzenie narodowe na prawo do uznania trwałej niezgodności prezydenta do sprawowania funkcji ze względu na stan zdrowia
-związana jest z trybunałem stanu – premier, minister – Sejm i Senat może postawić stan dymisji prezydenta

TRYB USTAWODAWCZY – jest to zespół procedur których celem jest doprowadzenie do powstania ustawy.

ETAPY POWSTANIA USTAWY:
1, Inicjatywa ustawodawcza to prawo wysunięcia przedstawienia projektu konkretnej ustawy
a) posłowie mogą złożyć taki projekt:
- komisje sejmowe – 15 posłów się zbiera i przedstawia projekt ustawy , przekazuje je w formie pisemnej do marszałka –ustawa (ile będzie kosztował, skąd wsiąść te pieniądze) akt wykonawczy – rozporządzenie
b)senat może złożyć taki projekt – senatorowie przygotowują projekt większością głosów i składana do marszałka w formie pisemnej, marszałek bada sens formalny ustawy, a potem składa cały projekt ustawy do Senatu.
c) prezydent może złożyć taki projekt- to samo co ww. punkcie, tylko prezydent podpisuje się pod projektem i nie zleca marszałkowi opinii zgodnie z UE.
d) rada ministrów (rząd) może zgłosić taki projekt – cała rada ministrów składa projekt, w pięciu przypadkach w konstytucji, zgoda na projekt:
- ustawa budżetowa
-ustawa prowizorium budżetowa
-ustawa o zmianie ustawy budżetowej
-ustawa o zaciągnięciu długu publicznego
-ustawa o udzielaniu gwarancji finansowej przez państwo
e)obywatele mogą zgłosić taki projekt(inicjatywa ludowa) – musi być 100tys. obywateli Polskich, którzy mają czynne prawo wyborcze do Sejmu; 15 osób stwarza komitet ustawodawczy i taki sam projekt jak ww. punkcie i potem zbierają obywatele 1000 podpisów i założyciel komitetu idzie do marszałka z projektem, komitet ma osobowość prawna

2,Praca nad projektem ustawy w Sejmie – uchwały ustalone są w trzech czytaniach w Sejmie:
a) I czytanie – odbywa się w komisji Sejmowej lub posiedzenie parlamentu- Sejm odrzuca projekt lub przechodzi dalej Komisja Sejmowa robi sprawozdanie- przesyła do Sejmu sprawozdanie – II czytanie
b) II czytanie:
-odrzuca – poprawki lub przyjmuje
-czyta sprawozdanie komisji
-debata nad sprawozdaniem
-wysunąć wnioski – poprawki
-głosowanie
- Sejm sprawozdanie dodatkowe




c) III czytanie:
-głosowanie
-ustawę w całości odrzucic
-póżniej głosuje się za poprawkami
-projekt ostatecznej ustawy
-ostateczne głosowanie nad całością ustawy
-uchwalenie ustawy przed Sejm – przesyła się marszałkowi Senatu.

3,Prace nad ustawą w Senacie – Marszałek Senatu przekazuje ustawę do Komisji Senatu.
Komisja debatuje – ma 2 tyg. Na przygotowanie projektu uchwały Senatu. Może to być przyjęcie w całości uchwały lub może to być projekt ustawy o całościowym odrzuceniu, można jeszcze przyjąć projekt z pewnymi poprawkami
Senat ma 30 dni na podjecie uchwały. Senat jeżeli podejmuje decyzje całej ustawy. Jeśli senat proponuje poprawki to trafia sprawozdanie do Sejmu. Przekazana jest do Komisji. Wnioskowanie żeby przyjąć poprawki albo odrzucić. Sejm może z poprawkami do Senatu zrobić że odrzuci poprawki Senatu i Sejm nad każdą poprawką głosuje. Żeby odrzucić poprawkę Senatu, Sejm musi przegłosować większością głosów (50 % + 1 głos)

4, udział Prezydenta w procesie ustawodawczym
a) podpisanie ustawy przez prezydenta ma 21 dni.
-zarządzenie ogłoszenie w dzienniku ustaw- 5 etap
b) wystąpienie do trybunału Konstytucyjnego o zbadanie Konstytucyjności.
-niezgoda z konstytucją-odmowa podpisania
-zgoda z konstytucją-podpisuje ustawę
-niezgodne są tylko niektóre przepisy-odmowa podpisu przypadku przepisów bardzo ważnych lub odrzucenie przepisy niezgodne i podpisuje ustawę
c)może zastosować veto prezydenckie – odmowa podpisania ustawy i kieruje do Sejmu do ponownego rozpatrzenia - Sejm może veto przyjąć albo odrzucić. Kwalifikowana większość przy odrzuceniu 3/5 głosów.

5, Ogłoszenie ustawy i jej wejście w życie.
a)zarządza ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw
b)ogłoszenie ustawy nie zawsze znaczy wejście w życie (wakacjolegus)
c)wejście ustawy w życie

PRAWO WYBORCZE
a)przedmiotowy –przepisy prawa które regulują przepisy prawa dotyczą wyborów
b)podmiotowe – prawo które przysługuje obywatelowi do uczestniczenia w wyborach po przez głosowanie lub innych czynnościach wyborczych (czynne prawo wyborcze) , prawo do kandydowania do organu przedstawicielskiego (bierna prawo)

ZASADY PRAWA WYBORCZGO:
a)wybory są powszechne
-powszechność głosowania
-powszechność dostępu mandatów
Oznacza, że nie może być ograniczeń ze względu na płeć, kolor skóry, religie. Czynne Rawo wyborcze przysługuje obywatelom Polskim.
-ukończenie 18 lat
-nie mają prawa głosowania osoby pozbawionych praw publicznych
-osoby pozbawione praw wyborczych nie mocy Trybunału Stanu – nie głosuja
-osoby ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo – nie głosują
BIERNE PRAWO WYBORCZE:
-obywatel Polski
-nie może być żadnych ograniczeń jak jw.
-ukończone 21 lat Sejm
-ukończone 30 lat Senat
b)równość wyborów:
-każdy wyborca dysponują taką samą liczbą głosów
-każdy głos ma taka sama siłę
-sposób ustalania mandatów jest ustalana przez normę przedstawicielstwa
c)bezpośredniości-czyli jednostopniowe, wyborca wybiera kandydata któr Mozę być w parlamencie
d) podziały mandatów
-zasada proporcjonalności
-system większości głosów
e)tajne głosowanie:
-głosowanie jest tajne
-prawo każdego wyborcy to tajne głosowanie

INSYTUCJE ADMINISTRACIJI WYBORCZEJ- to wszystkie instytucje które organizują wybory, czuwają nad przebiegiem:
a) komisje wyborcze
b) biura wyborcze-działalność obwodowej komisji

Państwowa Komisja Wyborcza:
-nadzoruje przebieg wyborców
-powołuje okręgowe komisje
-ustalenie formularzy, pieczęci wyborach
-ogłasza wyniki wyborcze w skali całego kraju

Okręgowe Komisje Wyborcze:
-nadzorują obwodowe komisje wyborcze w skali całego kraju
-rejestrują listy kandydatów na posłów i senatorów
-licza głosy w poszczególnych okręgach
-ogłaszają wyniki poszczególnych okręgach


Obwodowa Komisja Wyborcza:
-czuwanie nad przepisami
-czuwanie nad spokojem
-ustalenie wyników w danym obwodzie
-wybieranie z pośród wyborców

WAŻNOŚĆ CAŁYCH WYBORÓW:
a)kiedy w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyników wyboru nie zostaną zgłoszone protesty wyborcze:
-popełnienie przestępstwa przeciw wyborom
-naruszenie przepisów prawa wyborczego
-protesty wpływające do Sądu Najwyższego – w składzie 3 sędziów – oni wydają opinie na temat – ostateczne decyzje podejmuje Sąd Najwyższy – mogą wystąpić każdy obywatel, obsługa administracyjna (90 dni)

STATUT PRAWNY POSŁÓW I SENATORÓW:
-Konstytucja to podstawowe prawo ich
-ustawa o wykonaniu posła i senatora

Mandat oznacza, że poseł który jest wybrany jest przedstawicielem całego narodu.

Immunitet parlamentarny: (będzie test)
a)materialny – powołuje uchylenie karalności w ogóle:
-każda osoba która popełnia przestępstwo musi ponieś karę , a jak ma immunitet nie ponosi kary
-posłowie, senatorowi mają taki immunitet
-może pojawić się charakter tylko kara dyscyplinarna
-poseł nie ponosi odpowiedzialności karnej za działania wynikające z posiadania mandatu , o ile te mandaty nie naruszają dóbr osobistych osób trzecich to wtedy nie ponosi odpowiedzialności karnej za działania wynikające z wykonywania mandatu poselskiego. Chroni on do końca życia.
b)procesowy(immunitet formalny)-nie uchyla od odpowiedzialności karnej utrudnia ściganie –postępowanie przeciw sobie. Poseł lub senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu lub Senatu (senator). Z momentem upływu kadencji immunitet przestaje obowiązywać. Jest odpowiedzialność karna.

WŁADZA WYKONAWCZA:
1. PREZYDENT
2. RADA MINISTRÓW

Władza wykonawcza (egzekutywa) jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa.
W Polsce organami egzekutywy są Prezydent Rzeczypospolitej, Rada Ministrów, zwana popularnie rządem, Premier (Prezes Rady Ministrów) oraz organy administracji rządowej.
Organem władzy wykonawczej jest także Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji; umocowana w Konstytucji RP ma prawo wydawania rozporządzeń.
Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP, ustanawia Państwową Komisję Wyborczą jako sui generis organ władzy wykonawczej; PKW, jako organ po za konstytucyjny, nie ma prawa do wydawania rozporządzeń; jej wytyczne są wiążące tylko dla organów wyborczych niższego szczebla.
Władza ustawodawcza, sądownicza oraz wykonawcza są od siebie zupełnie niezależne co wyklucza w założeniu alienację władzy oraz despotyzm i autorytaryzm którego kolwiek z organów.
PREZYDENT:
-jest jednym z dwóch członków władzy wykonawczej
-reprezentuje państwo
-jest najwyższym przedstawicielem państwa
-czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji.

Wybory prezydenta zarządza Marszałek Sejmu. Wybory są powszechne, równe, tajne. Prezydentem zostaje ten kto uzyska ponad 50 % + 1 głosów. Kadencja Prezydenta trwa 5 lat. Ważność wyborów Prezydenta stwierdza Sąd Najwyższy. Ważność wyborów + złożenie przysięgi przed narodem=objęcie urzędu.

ODPOWIEDZIALNOŚC PREZYDENTA:
a)może odpowiadać za przestępstwo
b)za naruszenie ustawy
c)za naruszenie Konstytucji czyli tzn. delikt konstytucyjnej
Odpowiedzialność prawna nie jest ograniczona. Prezydent ponosi odpowiedzialność tyko i wyłącznie przed Trybunałem Stanu. Prawo do tego ma Zgromadzenie Narodowe. Z wnioskiem takim może wystąpić co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego. Ustawa musi być podjęta większością 2/3 głosów. Podjecie takiej uchwały powołuje zawieszenie Prezydenta w sprawowaniu urzędu. Funkcje Prezydenta przejmuje Marszałek Sejmu.
Za delikt konstytucyjny Prezydent może zostać zdymisjowany. W przypadku odpowiedzialności karnej za przestępstwo Mozę stosować wszystkie kary z kodeksu karnego.

ZASTĘPSTWO PREZYDENTA:
a)czasowa niezdolność do sprawowania funkcji – Marszałek Sejmu, Senatu mają wszystkie uprawnienia Prezydenta z wyjątkiem skrócenia kadencji Sejmu.
b)trwała niezdolność – opóźnienie miesiąc prezydenta i ogłoszenie nowych wyborów (tj. śmierć, zrzeszenie się urzędu przez prezydenta, stwierdzenie nieważności wyborów)

KOMPETENCJE PREZYDENTA:
a)uprawnienie wobec władzy ustawodawczej:
-prawo zarządzania wyborów do parlamentu
-prawo skrócenia kadencji parlamentu
-udział prezydenta w procesie ustawodawczym
b)uprawnienia wobec rządu
-udział w tworzeniu Rady Ministrów
-zwoływanie Rady Gabinetowej –forma wpływania prezydenta na pracę Rządu jest Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta.
c)prawo wydawania aktów urzędowych-wszystkie formy działalności prezydenta (akty urzędowe np. akty prawne i inne urzędowe prezydenta podejmowane w różnych formach)
-rozporządzenie z mocą ustawy
-rozporządzenie
-zarządzenia
-postępowania
Akty urzędowe prezydenta co do zasady wymagają tak zwanej kontrasygnaty – współpodpis na danym akcie urzędowym odpowiedzialnego członka Rządu. Akt urzędowy bez kontrasygnatury jest nie ważny. Premier po przez złożenie podpisu bierze odpowiedzialność za ten akt przez Sejmem. Są pewne wyjątki od tej reguły przewidziane w konstytucji w art. 144 ust. 3 wymienione jest 30 uprawnień Prezydenta, które nie wymagają kontrasygnaty. Te uprawnienia nazywa się prerogatywami prezydenckimi.
d)uprawnienia dziedzinie obronności i bezpieczeństwa
-jest gwarantem suwerenności i bezpieczeństwa (jest zwierzchnikiem Najwyższych Sił Zbrojnych)
- ma prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy i w czasie trwania wojny z wnioskiem występuje Rada Ministrów
e)uprawnienia w zakresie sprawa zagranicznych – pełni funkcje reprezentatywną
f) uprawnienia związane z ratyfikacją umów międzynarodowych
-umowy międzynarodowe –ratyfikuje i zatwierdza prezydent, a Sejm zostaje jedynie powiadomiony o tym fakcie
-umowy art. 9 konstytucji to takie umowy których ratyfikacja wymaga uprzedzonej zgody Sejmu i Senatu, która jest wyrażana w formie ustawy
-umowy między narodowe na mocy których Rzeczypospolita przekazuje organizacji międzynarodowej kompetencji organów władzy państwowej.

RADA MINISTRÓW-jest kompetentna we wszystkich sprawach polityki państwa z wyjątkiem tych, które są wyrażane zastrzeżone dla innych organów.

FUNKCJE:
a)w zakresie tworzenia prawa:
-ma prawo zgłaszania inicjatywy ustawodawczej
-ma prawo wydawania rozporządzeń akty prawne o charakterze wykonawczym czyli służą wykonywaniu ustaw.
-pełnienie funkcji wykonawczej zapewnia wykonywanie ustaw
-funkcje kontrolne – kontrola ja te ustawy się wykonuje w praktyce
-kieruje wykonaniem ustawy budżetowej w ciągu 5 –m-cy po zakończeniu roku musi przedstawić sprawozdanie Sejmowi z wykonywania budżetu, wówczas Sejm udziela lub nie absolutorium Radzie Ministrów. Odmowa – nie zobowiązuje do dymisji.
b) zawiązana z zarządzaniem:
-prowadzi politykę wewnętrzną państwa
-prowadzi politykę zewnętrzna państwa
-kieruje polityką w zakresie bezpieczeństwa wew. i zew.
c)kierowniczo – koordynacyjna , która polega na tym, że Rada Ministrów kieruje cała –kontroluje i koordynuje administracją – pracą poszczególnych organów administracji.

SPOSOBY TWORZENIA RADY MINISTRÓW.
Może być tworzona w 3 etapach. Uprawnienia w tworzeniu Rządu dzielą między sobą Prezydent i Sejm.

I etap – należy do prezydenta który desygnuje premiera. Premier dobiera sobie skład Rządu, następnie przedstawia ten skład prezydentowi, który z kolei powołuje odbiera od nich przysięgę. Całość musi zamknąć w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu. Od tego momentu Rada Ministrów ma kolejne 14 dni na zbudowanie programu, przedstawienie go w Sejmie (expose). Premier następnie musi wystąpić do Sejmu z wnioskiem o udzielenie temu nowemu rządowi votum zaufania. Sejm udziela votum bezwzględnie większością głosów 50%+1 głos.

II etap (jeżeli R.M. nie uzyska votum) – inicjatywa przechodzi do Sejmu, który Sam w sobie musi wybrać Premiera. Kandydata wysuwają Posłowie w liczbie co najmniej 46. Jeżeli kandydat uzyska bezwzględnie większość głosów (50%+1) to dobiera sobie R. M. i grugi raz Sejm głosuje nad całości R. M. ma na to 14 dni.

III etap – inicjatywa znowu należy do Prezydenta. Powołuje premiera, który dobiera sobie ministrów R.M. ma 14 dni na uzyskanie votum zaufania wymagana jest zwykła większość. Jeżeli w 3 etapach nie zostanie powołana R. M. wtedy zarządzone są nowe wybory.

DYMISJA RADY MINISTRÓW.
Konstytucja przewiduje 4 przypadki które za podstawę dymisji Rządu.

1,Premier składa dymisję całego Rządu:
a)na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu
b) Sejm nie uchwalił Rady Ministrów votum zaufania
c)gdy Sejm wyraził całej R. M. votum nieufności
d)gdy premier złożył rezygnację z dalszego pełnienia funkcji.

W skąd wchodzą dwie grupy ministrów;
-administracji rządowej bez teczki
-premier

ODPOWIEDZIALNOŚC RADY MINISTRÓW:
a)odpow. Konstytucyjna – Trybunał Stanu
b) odpow. Polityczna (parlamentarna)
-solidarna – całego rządu
-indywidualna – poszczególnych ministrów

FORMY PONOSZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI:
-votum zaufania może być wyrażony tylko całej radzie ministrów
-udziela Sejm R. M
-przy tworzeniu Rządu (expose)
-z wnioskiem występuje premier
-nie udzielenie powoduje dymisję rządu votum nieufności
*konstruktywne-to votum wobec całej R. M. wraz z wnioskiem o udzielenie votum nieufności, mamy propozycję nowego kandydata, jeżeli Sejm przegłosuje votum nieufności to oznacza to akceptację dla nowego premiera
*indywidualne – udzielane konkretnemu ministrowi.

WYMIAR SPRAWIEDLIWOSCI
Władza w Polsce składa się z Trybunałów i Sądów. Sprawuję wymiar sprawiedliwości:
a) Sąd najwyższy
b) Sąd Powszechne
c) Sądy Szczególne (administracje i wojskowe)

ZASADY SĄDOWNICTWA:
1,instancyjności – możliwość odwołania się
2,niezawisłości sędziowskiej – sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu podlegają tylko konstytucji i ustawom.
3,udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości
4,niezależności sądów, która oznacza że sąd wydaje wyroki niezależnie od innych władz.

TRYBUNAŁY:
a) konstytucyjny – zadania:
1, orzeczenia – o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją, ustaw z tymi umowami międzynarodowymi zgodność przepisów wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją ustawami międzynarodowymi, uchwałami w sprawie skargi konstytucyjnej obywateli – może mieć charakter abstrakcyjny albo bada w sposób konkretny (skarga konstytucyjna)
2, rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi organami państwa
b)Trybunał Stanu w Polsce jest konstytucyjnym organem władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania.
DZIAŁALNOŚĆ
Przed Trybunałem Stanu mogą być postawieni:
• Prezydent - za naruszenie Konstytucji lub ustawy, ale też za przestępstwa pospolite i skarbowe,
• Premier i ministrowie - za naruszenie Konstytucji lub ustawy, oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe związane z pełnioną przez nich funkcją,
• prezes NBP - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
• prezes NIK - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
• członkowie KRRiT - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
• kierownicy ministerstw - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
• Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,
• posłowie i senatorowie - w razie złamania zakazu działalności gospodarczej i czerpania korzyści z majątku Skarbu Państwa.
O postawieniu przed Trybunałem Stanu decyduje Sejm, nie dotyczy to jednak Prezydenta, gdyż o postawieniu w stan oskarżenia jego osoby decyduje Zgromadzenie Narodowe.
Trybunał składa się z szesnastu członków, dwóch zastępców Przewodniczącego (wybierani przez Sejm) oraz z Przewodniczącego, którym jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego. Obaj zastępcy Przewodniczącego i co najmniej połowa członków Trybunału musi mieć kwalifikacje sędziowskie.
Trybunał Stanu może orzekać kary:
-utraty czynnego i biernego prawa wyborczego
-utraty wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych,
-zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych
-pozbawienia mandatu poselskiego,
-utraty zajmowanego stanowiska, z którego pełnieniem związana jest odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu,
-za przestępstwa i przestępstwa skarbowe - kary przewidziane w ustawach.