Zjawiska patologiczne we współczesnym społeczeństwie polskim – przemoc domowa wobec dzieci

Zjawiska patologiczne to zjawiska społeczne, które są nie zgodne z wzorami zachowań lub postaw zawartymi w obowiązujących normach danej społeczności. Zjawiska te nasilają się i jest ich coraz więcej i mają zakłócający wpływ na społeczeństwo.
Źródła zjawisk patologicznych są bardzo zróżnicowane, moim zdaniem istotnym źródłem tych zjawisk był proces transformacji ustrojowej w naszym kraju, który miał swój początek w 1989 roku. Proces ten spowodował zmianę ustrojową państwa, przejście z systemu gospodarki socjalistycznej na system wolnorynkowy, to spowodowało upadek dużych zakładów państwowych a skutkiem tego było bezrobocie i wzrost zagrożeń. Wzrost bezrobocia rozszerzał strefę biedy i niedostatku, wynikiem tego jest rosnąca przestępczość (drobne kradzieże, rozboje) oraz nasilenie się innych patologii społecznych. Następnym źródłem zjawisk patologicznych są uwarunkowana środowiskowe. Brak więzi społecznych, kontroli społecznej oraz brak autorytetów moralnych, (np. bezrobotny ojciec przestaje być autorytetem dla dzieci) powoduje powstawanie warunków sprzyjających rozwojowi patologii.
We współczesnym społeczeństwie polskim ważnym problemem jest bezrobocie. Jest to problemem, który dotyczy dużych zbiorowości ludzkich, powoduje nagromadzenie negatywnych cech ich położenia, traktowany jest jako zjawisko patologiczne wywołujące społeczny niepokój. Bezrobocie może być przyczyną powstawania innych patologii takich jak alkoholizm, przestępczość. Tak naprawdę to jedna patologia może być bodźcem do powstania następnej np. bezrobocie może zrodzić alkoholizm, a to może być źródłem przemocy w rodzinie.
Przemoc w rodzinie to zamierzone, działanie przeciw członkom rodziny, naruszające ich prawa i dobra osobiste a także powodujące cierpienie i szkody moralne. Przemoc nie musi wiązać się z fizycznymi obrażeniami, znęcanie się psychiczne i wymuszanie współżycia seksualnego oraz zaniedbywanie są również formą przemocy. Przede wszystkim ofiarami przemocy w rodzinie są dzieci. Wiele dzieci jest krzywdzonych przez tych, których najbardziej kochają – przez własnych rodziców. Dom rodzinny, który powinien być postrzegany jako miejsce miłości i opieki, dla niektórych jest miejscem terroru, cierpienia, zagrożenia, rozpaczy i lęku.

Akty przemocy nie są wynikiem jakiegoś przypadkowego zbiegu okoliczności, (chociaż tak lubią to przedstawiać rodzice). Są one rezultatem wielu czynników psychologicznych i społecznych, np. doznane urazy przez sprawcę przemocy w swoim własnym dzieciństwie, poczucie braku kontroli nad otoczeniem, poczucie niższości, alkoholizm, zła sytuacja socjalna i materialna rodziny. Poprzez te negatywne czynniki spotykamy się w naszym społeczeństwie z różnymi formami przemocy takimi jak przemoc fizyczna, która jest najłatwiejsza do zdiagnozowania, ponieważ pozostawia po sobie widoczne znaki w postaci siniaków, zadrapań, opuchlizny a nawet złamań. Wyróżnia się także przemoc seksualną, która polega na wykorzystywaniu seksualnym dziecka poprzez stosunek, dotykanie intymnych części ciała zarówno swoich jak i dziecka, oglądanie z dzieckiem filmów pornograficznych. Inną formą przemocy jest przemoc psychiczna. Jest ona trudna do zdiagnozowania, ponieważ nie pozostawia widocznych śladów na ciele, ale za to pozostawia ogromne ślady w psychice dziecka. Przemoc psychiczna to wyzywanie, krzyczenie, poniżanie, nadmierne wymagania wobec dziecka, szantaż emocjonalny itp. Zaniedbanie jest również postacią przemocy – przejawia się ono pozostawieniem dziecka bez opieki, brakiem zainteresowania się rodziców oraz nie zaspakajanie niezbędnych potrzeb do jego prawidłowego rozwoju.

Przemoc wobec dzieci jest zjawiskiem coraz częstszym w Polsce i coraz bardziej się nasilającym. Trudno jest jednak przedstawić jej rozmiary, ponieważ ofiary przemocy nie zgłaszają się na policje a dzieci często nie zdają sobie sprawy, że dorosły człowiek robi im krzywdę. Przemoc w domu jest skrywaną tajemnicą bardzo rzadko wychodzącą na jaw. Sprzyja temu zjawisku bierność sąsiadów jak również bezsilność służb publicznych, które bez oficjalnego zgłoszenia nie mogą podjąć stosownych działań. Dla zobrazowania tego problemu przytaczam wyniki badań, które wskazują, iż: w wyniku przemocy wobec swoich dzieci, co szósty dwunastolatek doznał urazów ciała. Wśród polskich studentów 23% przyznaje, że w ich domach dochodziło do przemocy fizycznej, a 37% mówi o występowaniu przemocy psychicznej, natomiast 34% pacjentów lecznictwa odwykowego, stwierdza, że w okresie nadużywania alkoholu stosowało przemoc fizyczną wobec dzieci.

Przemoc domowa wyrządza dziecku szkody fizyczne i emocjonalne. Rodzaj i zasięg szkód zależy m.in. od wieku i etapu rozwoju dziecka oraz od czynników zewnętrznych. Skutki możemy podzielić na krótkoterminowe i długotrwałe. Do krótkoterminowych zaliczamy: lęki, zaburzenia łaknienia, zaburzenia snu, obniżony nastrój, apatia, depresja, nadmierna potrzeba uczuć, bądź odwrotnie - zamknięcie w sobie, agresja, autodestrukcja, izolowanie się, niepokój, problemy szkolne, zaburzenia kontroli czynności fizjologicznych, jąkanie się. Natomiast skutki długotrwałe to takie, które przejawiają się w życiu dorosłym. Osoby takie mogą nigdy nie nadrobić zaległości w nauce lub umiejętności kształtowania stosunków międzyludzkich. Wzorce wyniesione z domu mogą przyczynić się do wchodzenia w związki oparte na przemocy.

Przemoc wobec najmłodszych w Polsce jest faktem wstydliwym i bolesnym, ale przecież istnieje w różnych rodzinach niezależnie od statusu materialnego oraz miejsca zamieszkania (wieś, miasteczko, aglomeracja). Jest zjawiskiem patologicznym coraz częściej wychodzącym na zewnątrz, a walka z tą patologią nie jest łatwa.
Samo społeczeństwo nie radzi sobie z tym problemem, dlatego potrzebna jest nieodzowna pomoc państwa. Stosowna polityka społeczna może spowodować zmniejszenie tego zjawiska poprzez przyznawanie pieniędzy na zatrudnianie w szkołach pedagogów, po to by mieć bliski kontakt z dziećmi. Istnieją także organizacje pozarządowe zajmujące się walką z tą patologią oraz udzielaniem pomocy ofiarom przemocy domowej.