podaj sposoby określania kierunków geograficznych

- kierunek północny można też określić obserwując głazy, kamienie lub pnie drzew, które często pokryte są mchami i porostami (organizmy cieniolubne) właśnie od strony północnej - w bezchmurną noc kierunek północny wskazuje Gwiazda Polarna; łatwo ją odszukać znajdując najpierw jasno świecące gwiazdy Wielkiego Wozu; następnie odległość między jego “tylnymi kołami” należy 5-krotnie odłożyć ku górze i wówczas natrafi się na jasną gwiazdę, która znajduje się na końcu “dyszla” Małego Wozu - to jest właśnie Gwiazda Polarna, zwana też Północną. - najsprawniej kierunek północny wyznacza się za pomocą kompasu; w przyrządzie tym swobodnie poruszająca się igła magnetyczna zwraca się ku biegunowi magnetycznemu Ziemi i ustawia w linii północ-południe. - najstarszym i najprostszym przyrządem służącym do określania kierunków jest gnomon, czyli palik ustawiony prostopadle do powierzchni Ziemi; w słoneczny dzień gnomon rzuca cień, który zmienia swoją długość w zależności od położenia Słońca na niebie; w momencie południa Słońce osiąga najwyższy punkt na swojej pozornej drodze (góruje), a cień jest najkrótszy i skierowany na północ (na półkuli północnej); obserwację cienia ułatwiają współśrodkowe okręgi narysowane wokół gnomonu.  

-możemy posłużyć się kompasem -według słońca -według Gwiazdy Polarne-znajduje się niemal dokładnie na północy. - poprzez przedmioty i obiekty terenowe -w zimie poprzez śnieg- topnieje szybciej od strony południowej