Ojcowski Park Narodowy – jeden z 23 parków narodowych w Polsce, utworzony w 1956. Znajduje się on w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim. Położony jest na obszarze 4 gmin: Skała, Jerzmanowice-Przeginia, Wielka Wieś, Sułoszowa. Obejmuje część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej – Dolinę Prądnika i Dolinę Sąspowską wraz z przyległymi częściami wierzchowiny jurajskiej. Jest najmniejszym z polskich parków narodowych. Jego symbolem jest nietoperz (nocek orzęsiony). Zabytki i inne obiekty na obszarze parku Ruiny średniowiecznego Zamku w Ojcowie Późnorenesansowy Zamek w Pieskowej Skale Kaplica "Na Wodzie" Pustelnia błogosławionej Salomei na Grodzisku Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego im. prof. Władysława Szafera Maczuga Herkulesa Rzeźba krajobrazu Wyróżnia się formy dolinne i wierzchowinowe. Do form dolinnych należą jary o głębokości do 100 m, nieduże dolinki krasowe, wąwozy oraz terasy i stożki (usypiskowe bądź napływowe). Na wznoszącej się ponad dolinami wierzchowinie występują ostańce. Największe doliny to Dolina Prądnika i Dolina Sąspowska. Tworzą one krasowe jary o płaskim dnie i stromych, często pionowych lub nawet podciętych zboczach. Ich dnem stale spływają potoki. Do tych dwóch głównych jarów uchodzi wiele mniejszych i przeważnie bezwodnych dolin bocznych. U wylotu dolin bocznych często tworzą się stożki napływowe spychające potok pod przeciwległy brzeg. Obserwujemy to np. u wylotu Wąwozu Korytania, Wąwozu za Krakowską Bramą i innych. Wynikiem kolejnych etapów rozwoju dolin są występujące na zboczach niektórych dolin terasy, pozostałe po nich fragmenty często tworzą ciekawe formy skalne, jak np. Igła Deotymy czy Brama Krakowska. Terasy te były wygodnym miejscem do wznoszenia budowli obronnych, na terasach właśnie zbudowano zamek w Pieskowej Skale i w Ojcowie. Jaskinie Wapienne podłoże sprzyja powstawaniu jaskiń. Od 1992 r. są one katalogowane, opisano ich na terenie parku ponad 400, przypuszcza się, że jest ich ok. 700. Powstały głównie w wyniku krasowego działania wód. Najdłuższe z nich to: Jaskinia Łokietka, Ciemna, Zbójecka, Okopy Wielka Dolna, Sąspowska, Krakowska, Biała i Koziarnia. Dwie pierwsze są udostępnione do turystycznego zwiedzania. Największe zgrupowanie jaskiń znajduje się w niedostępnym dla turystów Wąwozie Jamki, większość pozostałych znajduje się na lewym zboczu Doliny Prądnika, kilkanaście jaskiń jest w Dolinie Sąspowskiej. Liczne jaskinie umożliwiają występowanie na terenie parku bogatej fauny nietoperzy, które zimują w tych jaskiniach. Jaskinie były wykorzystywane przez człowieka prehistorycznego, którego ślady bytowania znaleziono między innymi w Jaskini Ciemnej. Flora Pomimo znacznych przeobrażeń dokonanych działalnością człowieka przez ostatnie 150 lat przed utworzeniem parku narodowego (wyniszczono zupełnie m.in. 36 gatunków roślin), przyroda zachowała tutaj dużą różnorodność. Na bogactwo flory składa się 1000 gatunków roślin naczyniowych, ponad 230 gatunków mchów i wątrobowców, 1200 odmian grzybów i ok. 200 rodzajów porostów. Występują tu 84 gatunki roślin prawnie chronionych, wśród nich m.in.: róża alpejska, brzoza ojcowska, kruszczyk błotny i rdzawoczerwony, gnidosz rozesłany, goryczuszka orzęsiona, kosatka kielichowa, listera jajowata, rokitnik zwyczajny, skrzyp olbrzymi, zerwa kulista. Przedstawicielami flory stepowej są wiśnia karłowata, aster gawędka, ostnica Jana. Florę górską reprezentuje jodła, grab, tojad smukły, tojad mołdawski, chaber miękkowłosy, żywiec gruczołowaty. Przetrwały tu gatunki reliktowe z holocenu: ułudka leśna i obrazki plamiste. Doliczono się ok. 30 zespołów roślinnych. Największą powierzchnię zajmują lasy i zarośla, a wśród nich: grądy dębowo-lipowe, buczyna karpacka, jaworzyna górska, bory sosnowe, lasy mieszane. Wiosną przed rozwojem liści przez drzewa w ich runie masowo zakwitają: przylaszczka pospolita, miodunka ćma, zawilec gajowy i żółty, śledziennica skrętolistna, zdrojówka rutewkowata. Na skałach występują murawy kserotermiczne, a na dnach dolin las łęgowy. Wilgotne skały porośnięte są glonami, wśród których występuje reliktowy gatunek wodolubka (Hydrurus foetidus). Z rzadkich grzybów warto wymienić purchawicę olbrzymią, sromotnika bezwstydnego, soplówkę jodłową i gwiazdosza czteropromiennego. Do gatunków introdukowanych należy między innymi grujecznik japoński. Fauna Liczbę występujących tu gatunków zwierząt szacuje się na 11 tys., opisano do tej pory ok. 6 tys. Bardzo charakterystyczną dla OPN grupą zwierząt i będącą jego symbolem są zamieszkujące jaskinie nietoperze – występuje ich tutaj aż 17 gatunków (w całej Polsce jest 21 gatunków), najczęstszymi są nocek duży i podkowiec mały. Z większych ssaków występują: sarna, zając szarak, dzik europejski, lis rudy, kuna leśna, tchórz zwyczajny, gronostaj, bóbr europejski, borsuk, orzesznica, piżmak. Stwierdzono występowanie 120 gatunków ptaków, w tym 94 lęgowe, m.in. są to: bocian czarny, pluszcz, zimorodek, puszczyk, jastrząb gołębiarz, sowa uszata, dzięcioł czarny, dzięcioł zielony, dzięcioł zielonosiwy, dzikie gołębie (gołąb grzywacz i turkawka), mysikrólik. Na zimę przylatują: czeczotki, jemiołuszki i kwiczoły. Z płazów występują:traszka zwyczajna i grzebieniasta, kumak nizinny, ropucha szara, żaba trawna, rzekotka drzewna i inne. Gady reprezentowane są przez: zaskrońca zwyczajnego, jaszczurkę zwinkę, padalca zwyczajnego, żmiję zygzakowatą, gniewosza plamistego. Najpospolitszymi gatunkami ryb są żyjące w wodach Sąspówki oraz Prądnika pstrąg potokowy i pstrąg tęczowy. Z rzadkich ślimaków warto wymienić dużego pomrowa błękitnego i wielkiego. Najliczniejsze są owady (opisano ich tu ponad 5 tys. gatunków). Występuje tu 218 gatunków zwierząt prawnie chronionych.
