Faszystowskie Włochy: geneza faszyzmu lub nanizmu

 1. Geneza faszyzmu włoskiego Społeczeństwo włoskie wyszło z I wojny światowej głęboko zawiedzione. Mimo że Włochy należały do państw zwycięskich musiały zadowolić się bardzo ograniczonymi zdobyczami terytorialnymi (zwłaszcza pod panowanie Włoch nie znalazły się ziemie nad Adriatykiem, na które tak liczono) więc zaczęto mówić o „kalekim zwycięstwie” lub „ukradzionym zwycięstwie”. Już w pierwszych latach powojennych zaczęły pogłębiać się niepokoje wewnętrzne. Rozdrobnienie polityczne w parlamencie nie pozwalało na powołanie silnego i stabilnego rządu. W kraju trwał powojenny kryzys gospodarczy, mnożyła się liczba strajków zarówno w przemyśle jak i w rolnictwie. Robotnicy na północy Włoch próbowali nawet poszczególne fabryki. Niezadowolenie znacznej liczby kombatantów, którzy nie mogli sobie znaleźć miejsca w nowej rzeczywistości doprowadziło do powstawania wielu związków które propagowały rządy prowadzone na zasadzie „silnej ręki”, kombatanci wojenni wyrazili swoje niezadowolenie marszem około 2 tys żołnierzy i zajęciem miasta Fiume. W 1919 roku były dziennikarz Mussolini założył organizację skupiającą właśnie cześć weteranów z okresu wojny. Organizacja ta głosiła w momencie powstania budowę „Wielkich Włoch”, progresję podatków, a więc obciążenia większymi podatkami najbogatszych, oraz konfiskatę dóbr kościelnych. Program ten łączył hasła nacjonalistyczne z lewicowymi. Zaczęły powstawać bojówki młodzieżowe zwalczające socjaldemokratów. Przez całe Włochy przewinęła się fala starć między czarnymi koszulami (ubiór faszystów) a czerwonymi (komuniści). Potęgowało się wrażenie ogólnego bałaganu i słabości państwa. Rodzący się ruch faszystowski wykazywał cechy, które będą charakterystyczne dla wszelkich jego późniejszych odmian. Dla pracodawców stwarzał nadzieje na zabezpieczenie ich interesów przez zwalczanie wpływów lewicy i ruchu strajkowego, warstwom pracowników najemnych dawał obietnicę poprawy położenia materialnego, całemu społeczeństwu obiecywał porządek, a także zaspokojenie ich aspiracji narodowych, tak bardzo nadszarpniętych po skończeniu I wojny światowej. Takie „rewolucje porządku” jak określano ruchy faszystowskie, na tle rozłamu politycznego i zamętu powojennego budziły rzeczywiste nadzieje u wielu. W 1921 r powstała we Włoszech Narodowa Partia Faszystowska, w tymże roku doszło do ostatecznego rozłamu wśród włoskich socjalistów.