Jakie aktualne problemy swoich czasów przedstawiają Stanisław Wyspiański w „Weselu” i Sławomir Mrożek w „Tangu”?

Stanisław Wyspiański był wybitnym młodopolskim plastykiem, a także pisarzem. To spod jego pióra wyszło „Wesele”, bez wątpienia, jedno z najwybitniejszych dzieł Młodej Polski. „Wesele” jest najlepszym przykładem dzieła symbolicznego. Dramat Wyspiańskiego podejmuje najważniejsze zagadnienia polskiego bytu narodowego i jest jednym z tych utworów, które kształtowały wyobraźnię zbiorową Polaków. Natomiast Sławomir Mrożek jest pisarzem współczesnym, który od samego początku deklarował, że będzie twórcą oryginalnym. Zasłynął z tego, że w swoich dziełach drwi z rzeczywistości, by ukazać bezsens i absurd świata. „Tango” jest utrzymane w charakterystycznej dla Mrożka konwencji groteskowej, surrealistycznej i zarazem realistycznej. W swoim dramacie podejmuje problematykę roli i miejsca intelektualisty we współczesnym świecie. Mimo tego, że oba dramaty powstały w dwóch różnych epokach literackich możemy doszukiwać się między nimi podobieństw. Chociażby łączy je motyw tańca i w obu jest mowa o problemach społeczeństwa polskiego.

„Wesele” powstało w 1900 roku. Utwór ten nawiązuje do autentycznych wydarzeń czyli do ślubu przyjaciela Wyspiańskiego, znanego krakowskiego poety, Lucjana Rydla, z pochodzącą z podkrakowskiej wsi Bronowice Jadwigą Mikołajczykówną. Wiele postaci dramatu ma swoje czytelne pierwowzory wśród osób ze współczesnej krakowskiej elity intelektualnej i artystycznej. Wyspiański wykorzystał tak zwaną kompozycję szopkową- pary postaci niejako wyłaniają się z grupy, wypowiadają swoje kwestie i ustępują miejsca kolejnym bohaterom. Dramat pokazuje chatę weselną, w której wspólnie bawią się pogodzeni i połączeni radością chłopi i inteligenci. Wesele stało się pretekstem dla Wyspiańskiego do zadania ważnych pytań ówczesnemu społeczeństwu, zarówno inteligencji jak i chłopom. Skłonił ich do zastanowienia się czy aby na pewno dorośli do prawdziwego czynu wyzwolenia ojczyzny, czy są gotowi na pojednanie i wspólne działanie. Wyspiański wprowadził do dramatu postacie fantastyczne, co ma na celu uwydatnienie różnych dylematów skomplikowanej polskiej historii, ukazanie jej wpływu na współczesne problemy narodowe, skonfrontowanie rzeczywistości z mitami, zderzenie różnych postaw politycznych i społecznych. Wyspiański dokonał w „Weselu” pesymistycznej oceny polskiego społeczeństwa. Uznał, że nie było w stanie się zjednoczyć, by walczyć o wolność ojczyzny. Winą za to obarcza oba stany. Chłopom zarzuca, że są zbyt pochopni, nierozważni, nieodpowiedzialni, bo tak można rozumieć fakt, że Jasiek gubi złoty róg. Jasiek jest symbolem niedojrzałości chłopów do czynu, natomiast Dziad jest upostaciowieniem chłopskich obaw i niechęci, które nie dopuszczają do szczerej zgody z inteligencją. Natomiast wina inteligencji polega na czymś zupełnie innym- na niezdolności do czynu, na brak wiary w jego skuteczności i powodzenie. Wyspiański zarzuca inteligencji, że nie dostrzega głębi, powagi, tragizmu życia, karmi się złudzeniami, mitami i iluzjami, jest niezdolna do dostrzeżenia i zaakceptowania rzeczywistości. Wnioskiem wyciągniętym po przeanalizowaniu „Wesela” jest to, że społeczeństwo polskie nie dojrzało do owocnego czynu wyzwolenia się spod zaborów. Jak na razie zdolne jest tylko do pogrążenia się w magicznym tańcu. Scena tańca, w którą Chochoł wciąga orszak weselny jest symbolem niemożności ogólnej, który Wyspiański unaocznia swojemu narodowi, i z którego pragnie go wyciągnąć. Czyli pozostawił nadzieję, że, być może, przyszłość przyniesie wyzwolenie.

„Tango” Mrożka jest dramatem awangardowym. Królują tu groteska i szyderstwo ze współczesności i ustroju socjalistycznego, absurd, który obnaża absurdy rzeczywistości, humor, parodia (Artur jest parodią bohatera romantycznego). Dramat ukazuje rodzinę będącą modelowym obrazem społeczeństwa uwikłanego w kołowrót historycznej przemiany. Utwór prezentuje problem władzy i siły, bezsilności inteligencji. Mrożek w swoim dramacie kreuje dosyć dziwną rodzinę: dziadkowie (Eugeniusz i Eugenia) udają nastolatków, rodzice (Stomil i Eleonora) są przeciwni wszelkim konwencjom. Ich syn- Artur intelektualista w całym tym bałaganie pragnie uporządkowania. Nie może znieść braku zasad i pomysłów rodziców, i postanawia się im zbuntować. Artur pragnie przywrócenia starego ładu, nosi garnitur, chce wziąć ślub z Alą, przestrzega konwenansów. Widzimy tutaj typowy konflikt pokoleń: syn przeciw rodzicom. Sytuacja jest o tyle komiczna, że to rodzice propagują szaleńcze nowości i syn jest temu przeciwny. Na scenę wkracza jeszcze Edek, prymitywny typ, który był kochankiem jego matki. Okazuje się też, że Ala zdradziła narzeczonego z Edkiem. Artur pragnie zabić rywala, jednak sam ginie. Edek nad trupem bohatera tańczy zwycięsko Tango z Eugeniuszem. Finał dramatu jest pesymistyczny- zwyciężyły bezmyślność i siła, kryzys wartości jeszcze się powiększył. Taniec końcowy- tango jest tańcem popularnym opartym na powtarzalności figur. Odgrywa dużą, symboliczną rolę w dramacie. Taniec został skojarzony z dziejami konfliktów, które przypominają rytm i powtarzalność tanga- bunt, rewolucja, kontrrewolucja, siła i … od nowa. Tango jest to taniec chocholi- brak działań, brak aktywności, letarg społeczeństwa. Lecz to zarazem taniec popularny czyli oznacza nadejście i zwycięstwo tandetnej kultury masowej.


Mimo, że obydwa utwory w znacznym stopniu różnią się od siebie stylem, formą, jak również motywem działania, jakim kierują się bohaterowie, możemy dostrzec w nich jedno ważne podobieństwo. Oba utwory mówią o podziale społeczeństwa, które mimo tego, iż pragnie ogólnego dobra własnej ojczyzny nie potrafi działać wspólnie, tak aby ten cel osiągnąć. Rozmaite konflikty zewnętrzne i wewnętrzne boleśnie doświadczyły naród polski. Obaj autorzy piszą o konieczności przełamania bariery psychologicznej, jednak należy pamiętać, że przełamanie tej bariery będzie wymagało dużo czasu i zaangażowania ze strony ludzi.