Spirala milczenia i działania komunikacyjne

Co skłoniło E. Noelle – Neumann do sformułowania hipotezy spirali milczenia?

Hipoteza spirali milczenia jest wynikiem ba¬dań nad efektami oddziaływania mediów. Jej punktem wyjścia było zaskoczenie autorki, że jej przewidywania wyborcze, jakoby w 1976 r. wybory do Bundestagu wygra opo¬zycją nie sprawdziły się.
Wynikiem jej badań jest stwierdzenie, że dzięki porównaniu zbiorowości dziennikarzy z pozostałymi wyborcami wyraźnie widać, iż opinie pierwszych odbiegały od opinii zwykłych obywateli. Z tego wysunięto wniosek,
że dzienni¬karze telewizyjni przesądzili o zwycięstwie koalicji rządowej, ponieważ to pro¬gramy telewizyjne wpłynęły na zmianę nastrojów przedwyborczych na nieko¬rzyść CDU/CSU.
Jednak najistotniejszym wnioskiem było dostrzeżenie w zbiorowości po¬tencjalnych wyborców pewnych cech, które mogą sprzyjać zmienności nas¬trojów. Zdaniem E. Noelle-Neumann głos ludu, czyli opinia publiczna,
nie jest głosem Boga czy sumienia, nie jest nawet gło¬sem rozsądku, lecz przypadkowym zbiorem opinii.
To stwierdzenie przyczyniło się do skonstruowania hipotezy spirali milcze¬nia.
Wpływ na powstanie opisywanej hipotezy miało przekonanie autorki o sil¬nym wpływie mediów. Badaczka widzi w nich czynnik zmiany poglądów i opo¬nuje przeciwko dość powszechnie przez długi czas akceptowanemu w środowi¬sku naukowym przekonaniu, że media umacniają poglądy już ukształtowane.

akie są warunki zaistnienia działania komunikacyjnego według Habermasa?

Działanie komunikacyjne zachodzi, gdy plany działania aktorów biorących w nim udział są koordynowane nie przez egocentrycz¬ne kalkulacje sukcesu, lecz przez akty porozumienia. W działaniu komunikacyjnym aktorzy nie są zorientowani przede wszystkim na własny sukces, oni realizują swe indywidualne ce¬le pod warunkiem, że mogą uzgodnić ze sobą plany działania na podstawie definicji sytuacji.
Wspólna wiedza niezbędna do koordynacji działań przez porozumienie kon¬stytuuje zgodę, która przejawia się
w intersubiektywnym uznaniu roszczeń do ważności. Wzajemne więzi obowiązywania tej wiedzy powstają tylko
z intersubiektywnie podzielonych przekonań. Te przekonania tworzą podstawę racji, które mogą być przywołane
w procesie komunikowania. Aktor czyni w swych wypo¬wiedziach odniesienia do wyróżnianych w komunikowaniu „światów”, a ponie¬waż odniesienie to może zostać poddane obiektywnej ocenie na podstawie wspól¬nej platformy, możliwe jest racjonalne motywowanie partnera komunikowania do przyjęcia stanowiska tak/nie wobec wypowiedzi aktora. Habermas zakła¬da, iż tylko język może być tym medium, dzięki któremu procesy komunikacyj¬ne mogą być racjonalnie finalizowane. Jednak należy zauważyć, iż działanie ko¬munikacyjne nie zawiera się tylko w języku, lecz ma charakter szerszy. Język jest jedynie medium społecznej koordynacji działań.

44. Na czym polega technicyzacja świata życia?

Media sterowane – którymi według Habermasa są pieniądze i władza – w coraz większym stopniu zastępują językowe metody osiągania konsensusu, czego konsekwencją jest to, że świat życia jako podstawa przestaje być nie¬zbędny. Społeczne subsystemy, które zostają zajęte przez te media, mogą się usa¬modzielnić wobec zepchniętego w otoczenie świata życia. Zjawisko to nazywa¬ne jest przez Habermasa „technicyzacją świata życia”.

Co to są media sterowane w teorii Habermasa?

Według Habermasa wraz z procesem generalizacji wartości i motywów pojawia się możliwość powstania subsystemów działań celowo-racjonalnych. W mo¬mencie, gdy zaczyna brakować bezpośredniego moralnego sterowa¬nia, a orientacje wartościujące stają się ogólne i abstrakcyjne, część in¬terakcji może być w pewien sposób wyrwana spod władzy tradycyjnego kształtowania konsensusu społecznego i poddana innym mechanizmom koordyna¬cji kształtowania. Mechanizmy takie zapełniają lukę w sposobie owej koordy¬nacji wskutek wysokiego stopnia generalizacji wartości. Te nowe mechanizmy wskazują sposób, w jaki ego skłania alter do kontynuacji interakcji. Koncen¬trują się one na pozajęzykowych sposobach podtrzymania interakcji, które nie pochodzą ze świata życia. Ta koordynacja, bądź porozumienie, odbywa się za pomocą tzw. mediów sterowanych, którymi według Habermasa są pieniądze i władza.

Co to jest system w teorii Habermasa?

System jest sformalizowaną nadbudową świata życia (np. gospodarka, państwo). Powstaje w wyniku zróżnicowania się społeczeństwa (które jest początkowo jednością) na świat życia i system, a jego ewolucję mierzy się w terminach wzrostu zdolności do sterowania nim. Na początku rozwoju społeczeństwa system jest ściśle spleciony ze światem życia. Wraz z jego rozwojem świat życia odchodzi w cień, zaś system coraz bardziej oddziela się od tych struktur społecznych, w których zachodzi integracja społeczna. Zaczyna w coraz większym stopniu wykorzystywać do porozumiewania się wyłącznie media sterowane, nie zaś metody językowe. Wzrost złożoności systemu zależy od racjonalności świata życia, która go umożliwia

Proszę ocenić teorię działania komunikacyjnego Habermasa.

Jej najważniejszą zaletą, również w ocenie jej autora, jest fakt, iż może być ona inspiracją dla nowych spojrzeń na proces komunikowania, dzięki którym wyłonią się nowe perspektywy badawcze. Stoi ona bowiem w opozycji do, jednostronnych zdaniem Habermasa teorii, opierających się jedynie na obiektywnych determinantach życia społecznego. Problemem jest natomiast fakt, iż jest ona bardzo trudna do empirycznej weryfikacji, gdyż wiele jej elementów jest w wysokim stopniu abstrakcyjnych.

Co to jest świat życia w teorii Habermasa?

Jest to kulturowa wiedza mająca charakter intersubiektywny, jest nieuświadomiona, ujawnia się fragmentami
w toku realizacji działania komunikacyjnego, skrytość. Świat życia jako całość pozostaje zawsze niejawny.

Co to jest bias w teorii determinizmu technologicznego?

W całej historii cywilizacji ludzkiej przeplatają się dwa rodzaje porozumiewania się – mowa i pismo. Równowaga między nimi jest zjawiskiem tak pożądanym, jak rzadkim. Z reguły jedno przeważa nad drugim,
a decyduje o tym dominujące w danym okresie medium. Kłoskowska określenie bias tłumaczy jako wypaczenie, polegające na przewadze jednej z form. Po angielsku oznacza to tendencję, skłonność, inklinację. Ideę biasu konstytuują dwa pojęcia: władza czasu oraz władza przestrzeni. Kontrolę nad tymi dwoma czynnikami sprawuje władza polityczna ukształtowana przez dane aspekty technologiczne epoki.