Wymień przykłady polskich ruchów migracyjnych oraz podaj ich przyczny i skutki.

MIGRACJE - zmiany miejsca zamieszkania ludności. Rozróżnia się migracje wewnętrzne, dotyczące zmiany miejsca zamieszkania wewnątrz danego kraju, oraz zewnętrzne, obejmujące przyjazdy i wyjazdy zagraniczne. Ze względu na czas pobytu rozróżnia się migracje stałe i okresowe, ze względu na przyczyny - migracje polityczne, religijne i zarobkowe, ze względu na czynnik decydujący o migracji - dobrowolne i przymusowe.

Informacje na temat migracji w Polsce minionych wieków są dość ogólnikowe, pozwalają jednakże stwierdzić, że do połowy XVII w. przeważał napływ ludności. Sprzyjały mu rozległe obszary kolonizacji wewnętrznej, otwartość miast i tolerancja religijna.

Migracje zagraniczne.
Spustoszenie kraju w wyniku wojny ze Szwecją oraz prześladowania "innowierców" zahamowały napływ, a zwiększyły odpływ ludności, która zaczęła szukać schronienia na zachód i południe od granic kraju. U schyłku niepodległości Polski przedrozbiorowej większego znaczenia nabrała emigracja polityczna, spowodowana ingerencją sąsiednich mocarstw w wewnętrzne sprawy Polski. Pewien w tym udział miała ucieczka młodych mężczyzn przed werbunkiem do obcych armii . Niepowodzenie konfederacji barskiej wywołało falę przesiedleń powstańców (ok.10 tys.) w głąb Rosji, wielu innych musiało szukać schronienia w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Francji, Turcji, Stanach Zjednoczonych i innych krajach. Kolejne represje w końcu XVII i w XIX w. wywołane były upadkiem powstania kościuszkowskiego, klęską Napoleona, upadkiem kolejnych zrywów niepodległościowych. Każde z tych wydarzeń wywoływało kolejne fale emigracji z ziem polskich, a powstaniom towarzyszyły też masowe zsyłki na Syberię albo na Kaukaz.
W drugiej połowie XIX w. na czołową pozycję wysunęła się emigracja z przyczyn ekonomicznych, spowodowana rozdrobnieniem agrarnym i przeludnieniem wsi, bezrobociem oraz zacofaniem gospodarczym niektórych regionów. Trudno jest precyzyjnie określić wielkość polskiego wychodźstwa do pierwszej wojny światowej, ponieważ statystyki wielu państw ujmowały Polaków jako imigrantów z państw zaborczych, bez uwzględnienia narodowości.
Głównym miejscem emigracji zamorskiej z ziem polskich przed pierwszą wojną światową, a także z Polski w latach międzywojennych były Stany Zjednoczone. Szacuje się, że do 1914 roku z obszaru zaboru pruskiego wyjechało do tego kraju ponad 500 tys. Polaków, z obszaru zaboru rosyjskiego prawdopodobnie 900 tys. osób, z tej liczby blisko połowę stanowili Żydzi. Podobna liczba osób wyemigrowała tam z Galicji, w tym co najmniej 2/3 stanowili Żydzi i Ukraińcy. W okresie międzywojennym do Stanów Zjednoczonych wyemigrowało z Polski ponad 270 tys. osób, z czego na siedmiolecie 1929 - 1925 przypada 216 tys. Polacy kierowali się głównie do miast (60%) wschodniego wybrzeża i regionu wielkich jezior, przede wszystkim Nowego Jorku, Chicago, Filadelfii, Pittsburga, Cleveland i Buffalo. Czasowo emigrowało od 10 - 20 %, którzy wracali po latach do Polski, pozostali tworzą, wraz z potomkami, najliczniejszą grupę Polonii w świecie.
Drugim krajem docelowym emigracji zamorskiej była Brazylia, w której liczbę Polaków szacowano w 1920 roku na 125 tys., a w 1937 roku na 210 tys. Osiedlali się oni głównie na terenach wiejskich w stanie Parana, Rio Grande do Sul i Sao Paulo. Ponad 100 tys. grupy Polaków osiedliły się także przed 1939 r. w Argentynie i Kanadzie.
W Europie emigracja kierowała się głównie w głąb Niemiec ; ponad 700 tys. z obszaru zaboru paryskiego i ok.40 tys .z pozostałych, oraz do Francji i Rosji wraz z ZSSR (w 1914 r. mieszkało na terenie Rosji, poza ziemiami polskimi znajdującymi się pod zaborem, ponad 500 tys. Polaków wraz z dawnymi zesłańcami, głównie w Petersburgu, Moskwie, Rydze, na Uralu i w guberni irkuckiej.) Mniejsze znaczenie miała emigracja do innych państw europejskich, jak Wielka Brytania, Belgia, Włochy, Holandia i inne. Należy także wspomnieć o emigracji sezonowej, przede wszystkim do Niemiec, w której uczestniczyło kilkaset tysięcy Polaków ze wszystkich zaborów, a później także z niepodległej Polski.
Ocenia się, że w latach 1889 - 1910 ujemne saldo migracji z obszaru Galicji przekroczyło 850 tys. osób, w tym ok.50 tys. w latach 1881 - 1890, blisko 300 tys. w latach 1891 - 1900 i ok.500 tys. w latach 1901 - 1910. Niektóre obwody sądowe (tarnowski, jasielski i rzeszowski) opuściło od 24 - 33% ludności.
W latach 1871 - 1910 na obszarze zaboru pruskiego ubytek migracyjny wyniósł 1344tys osób, w tym w kolejnych dziesięcioleciach odpowiednio : 221, 430, 356 i 337 tys. W największym stopniu wyludniła się rejencja kwidzyńska, przed poznańską i bydgoską i gdańską. Przyrost naturalny tylko w przypadku ostatniej zrekompensował ubytek migracyjny. Na Górnym Śląsku ujemne saldo migracji było względnie niewielkie : 79 tys. osób w latach 1859 - 1880 i 181 tys. w latach 1881 - 1910. Trudniej jest ocenić wielkość emigracji z obszaru zaboru rosyjskiego; sumując niekompletne dane można jednak stwierdzić, że nie ustępowała ona pod względem liczebności lub nawet przewyższała odpływ z zaboru pruskiego.
W okresie międzywojennym wyemigrowało z Polski 2057 tys. osób, w tej liczbie 622 tys. do Francji, 475 tys. do Niemiec, 271 tys. do Stanów Zjednoczonych, 186 tys do państw Ameryki Południowej, 116 tys. do Kanady, 97 tys. na Łotwę i 81 tys. do Palestyny. Jeszcze przed wybuchem wojny powróciło 870 tys. osób, w tej liczbie 437 tys. z Niemiec, 199 tys. z Francji i 85 tys. z Łotwy.
Nasilenie emigracji z Polski spowodowały również obie wojny światowe, zwłaszcza druga. Deportacje ludności, wywóz na roboty czy uczestnictwo Polaków w walkach na licznych frontach spowodowały, że znaczna grupa ludności nie powróciła z tułaczki wojennej lub wyemigrowała w obawie przed prześladowaniami.
Również po wojnie Polska jest krajem o ujemnym bilansie migracyjnym. Po wielkich przemieszczeniach ludności w pierwszych latach powojennych, skala migracji przejściowo znacznie się zmniejszyła. Od drugiej połowy lat 50 - tych saldo migracji zagranicznych było ujemne i wahało się między - 7,8 tys. w 1975 r. a -46,5 tys. w 1958r. Po 1990 roku ustabilizowało się na poziomie od -19 tys. do 11,6 tys. Okresowe zwiększenie emigracji następowało po ważnych wydarzeniach politycznych - w latach 1957 i 1958, 1969, 1971 i 1982, a także w latach 1987 i 1988. Głównymi państwami, do których kierują się Polacy są Niemcy i Stany Zjednoczone, a następnie Kanada i Francja. Szczególnie dużą skalę osiągają wyjazdy do Niemiec z obszaru Śląska Górnego i Opolskiego, skąd tylko w 1998 wyemigrowała prawie co 500 osoba. Jako odrębne zagadnienie można rozpatrywać ludność narodowości polskiej, która znajduje się poza granicami kraju ojczystego z powodu przesunięcia granic państwowych. Dotyczy to zwłaszcza mniejszości polskich na Białorusi, Litwie i Ukrainie. Liczba Polonii jest w świecie jest różnie szacowana, co wynika nie tylko z nieprecyzyjnych danych, ale też z odmiennych metod klasyfikacji. Ocenia się ją na ogół na co najmniej 12 mln, z czego na Stany Zjednoczone przypada 5,6 - 8 mln, Niemcy 1,5 mln, Francję 750 tys.- 1 mln, Brazylię od 200 - 700 tys., Kanadę od 400 - 550 tys., Białoruś 420 - 700 tys., Ukrainę 220 - 500 tys., Litwę od 260 - 300 tys., Wielką Brytanię od 140 - 150 tys., Australię ok 150 tys., Argentynę od 100 - 140 tys., Rosję ok.100 tys. Następne miejsca zajmują : Czechy ze Słowacją, Kazachstan, Łotwa, Belgia i Szwecja - po 50 - 80 tys. oraz kilkanaście innych państw w których liczba Polonii przekracza 1 tys.

Migracje wewnętrzne.
W okresie zaborów i do drugiej wojny światowej migracje wewnętrzne odbywały się na niewielką skalę. Do wyjątków należała stolica oraz kształtujące się ośrodki przemysłowe, jak Łudź, miasta Centralnego Okręgu Przemysłowego, Zagłębia i Górnego Śląska oraz port w Gdyni.
W Polsce powojennej rola wewnętrznych przemieszczeń ludności znacznie wzrosła. W latach 1945 - 1950 miejsce zamieszkania zmieniło, głownie wskutek przesiedleń, ponad 7 mln osób. Akcja zagospodarowywania ziem zachodnich i północnych zakończyła się zasadniczo w latach 1952 - 1953, a w późniejszym czasie miała wymiar ograniczony. W połowie lat 50 -tych na pierwsze miejsce w strukturze przemieszczeń ludności wysunęły się migracje o charakterze ekonomicznym. W latach 1952 - 1960 miejsce zamieszkania zmieniło ponad 12 mln osób. W następnych dekadach skala tego zjawiska zmniejszała się, w tym szczególnie mocno po 1990 roku. Do 1970 roku największy udział w przemieszczeniach ludności miał przepływ ze wsi na wieś, a dopiero później zaczęły przeważać migracje ze wsi do miast. Porównanie salda migracji między miastami i obszarami wiejskimi ukazuje jednak niezmiennie dodatni bilans dla miast. Był on związany z procesem uprzemysławiania kraju, zapoczątkowanym ok.1950r. , a także z mechanizacją w rolnictwie, które stopniowo uwalniało znaczne nadwyżki siły roboczej. W efekcie tych zmian szybko zwiększała się liczba ludności miast, zwłaszcza dużych i średnich. W latach 70 -tych nadwyżka napływu do miast nad odpływem przekraczała 20 tys. osób rocznie. W kolejnej dekadzie tempo zmian spadło, ale utrzymywało się jeszcze średnie saldo 134 tys. rocznie na korzyść miast.
Trudności w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych napływającej ludności i niedorozwój infrastruktury doprowadziły do administracyjnych prób rozwiązania sytuacji. Pięć największych miast kraju oraz liczne miasta w województwie katowickim zostały przejściowo "zamknięte". Polegało to na wprowadzeniu zakazu meldowania się na pobyt stały, co przyczyniło się do zahamowania ich wzrostu. Lata 90 - te przyniosły wyraźne zmniejszenie skali migracji wewnętrznych, a nadwyżka napływu do miast stopniała średnio do + 43 tys. rocznie. Powodem tego są zmiany ustrojowo-gospodarcze, w tym spadek zatrudnienia w przemyśle, wzrost bezrobocia oraz pogłębienie się kryzysu mieszkaniowego.
W ostatnich latach wyludniają się przede wszystkim obszary o szczególnie niekorzystnej sytuacji gospodarczej i socjalno bytowej. Należą do nich zwłaszcza województwa tzw. ściany wschodniej z warmińsko-mazurskim (najwyższe bezrobocie -upadek PGR-ów) i świętokrzyskim. Miejscami napływu są przede wszystkim województwa z dużymi aglomeracjami miejskimi, oferujące m.in. najbardziej atrakcyjne rynki pracy.
Odmiennym rodzajem przemieszczeń są dojazdy do pracy, które jako ruchy wahadłowe nie wiążą się ze zmianą miejsca zamieszkania. Statystyka w tej dziedzinie jest niepełna i ostanie wiarygodne dane w skali całego kraju pochodzą z końca lat 80 -tych. Dojazdy na największą skalę zachodziły do miast południowej Polski, przede wszystkim Małopolski i Górnego Śląska, które miały znaczne nadwyżki miejsc pracy. Obecnie skala tych dojazdów znacznie się zmniejszyła z uwagi na problemy wynikające z restrukturyzacji naszej gospodarki.


Ciekawostki.

Emigracja do Brazylii
Początki zorganizowanego odpływu Polaków do Brazylii datują się na 1888 r. i wiążą się ze ...zniesieniem niewolnictwa w tym kraju. Opuszczenie plantacji przez wielu byłych niewolników stworzyło zapotrzebowanie na siłę roboczą. Wiadomość o tym spowodowała zorganizowanie na ziemiach polskich akcji werbunkowej i wyjazd tysięcy ludzi. W rekordowym 1929 r. wyjechało tam 8,7 tys. obywateli polskich, z tego połowa wyznania mojżeszowego i prawosławnego. P okresie swobód dla mniejszości narodowych, rządy prezydenta Getulio Vargasa (1930-1045 i 1951-1954) przyniosły ograniczenie rozwoju tych grup ludności. Polityka integracyjna była skierowana przeciwko wszystkim mniejszościom i polegała m.in. na wprowadzeniu limitów imigracji, zakazie koncentracji terytorialnej, wiązaniu różnych uprawnień i przywilejów z posiadaniem obywatelstwa brazylijskiego, ograniczenie działalności stowarzyszeń etnicznych oraz zakazie nauki języka ojczystego i zamykaniu szkól etnicznych.

Emigracja Greków do Polski
Po wojnie domowej w Grecji, w latach 1946 - 1949 część uchodźców znalazła schronienie w Polsce. Byli to przeważnie partyzanci, ich rodziny oraz mieszkańcy strefy kontrolowanej przez siły Komunistycznej Partii Grecji. Uchodźcy, w liczbie przekraczającej 60 tys., nie mieli swobody wyboru kraju tymczasowego osiedlenia. Największą ich grupę skierowano do ZSRR, Polska przyjęła na prawach azylu politycznego ok. 15 tys. osób. Charakterystyczne, że wśród osób dorosłych kobiety stanowiły zaledwie 33 %. W latach 1948-1952 uchodźcy z Grecji byli izolowani od reszty społeczeństwa, a ich pobyt utrzymywano w tajemnicy wewnątrz i poza granicami kraju. Dopiero od 1953 r. , kiedy władze polskie zrozumiały, że nie ma szans na powrót uchodźców do ojczyzny, zgodziły się na ich asymilację, pracę w wyuczonych zawodach i zawieranie mieszanych małżeństw. Od 1975 r. kiedy w Grecji obalono dyktaturę "czarnych pułkowników", możliwa stała się reemigracja , z której skorzystało co najmniej 6 tys. osób

Emigracja Czechów do Polski
Ograniczenie swobód religijnych w Czechach kilkakrotnie powodowało ucieczkę ludności wyznania ewangelickiego (głównie kalwińskiego) do Polski : w 1548 i w 1628 , a w 40 latach XVIII w na Śląsk. Część tej ostatniej fali uchodźców osiedliła się w 1803 r. w Zelowie koło Bełchatowa. Pracowali przede wszystkim jako tkacze, początkowo na własne potrzeby, później działając na zlecenie dużych zakładów włókienniczych z Łodzi i Pabianic. W drugiej połowie XIX wieku w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi, Niemcy i Polacy, tworząc mozaikę nie tylko narodowościową, ale i religijną. Krótko przed wybuchem drugiej światowej najliczniejszą grupę mieszkańców Zelowa stanowili Czesi (3 tys.), następnie Żydzi (2 tys.) przed Polakami i Niemcami (po 600 osób). Struktura ludności miasta zmieniła się radykalnie w czasie wojny z powodu wymordowania Żydów oraz w 1945 r. , kiedy wysiedlono Niemców, a większość Czechów wyjechała do Czechosłowacji. W ich miejsce napłynęli Polacy. Obecnie zelowska społeczność Czechów liczy ok.450 osób.