Wartości przekazywane przez rodzine a wartości przekazywane przez społeczeństwo
1. TRADYCJA- przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kultury (obyczaje, poglądy, wierzenia, sposoby myślenia i zachowania,normy postępowania), które dana zbiorowość wyróżnia jako szczególnie ważne i warte zachowania obecnie i w przyszłości.
RODZINA- grupa ludzi związana wzajemnie, poprzez pokrewieństwo lub małżeństwo. Rodziny są zwykle określane jako rozlegle (duża grupa krewnych mieszkająca razem lub utrzymująca wzajemne bliskie kontakty.) Bądź podstawowe (składająca się z obojga rodziców i ich dzieci także adoptowanych.)
SPOŁECZEŃSTWO- duża grupa społeczna zamieszkująca dane terytorium, także ogól obywateli zamieszkujący obszar danego państwa.
KULTURA- całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. To również charakterystyczne dla danego społeczeństwa wzory postępowania, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odróżnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone.
Rodzina jest podstawowa komórka społeczną,która ma na celu między innymi dbać o wszechstronny rozwój wszystkich swoich członków. Tych największych i tych najmniejszych. To właśnie rodzice jako pierwsi uczą dzieci, co jest dobre, a co złe. Rodzice od najmłodszych lat są wzorem dla swych dzieci. Sa ich autorytetem w wielu dziedzinach. Dzieci w zabawach naśladują swoich rodziców, bo chcą być tacy jak oni. Wszystko to, co robi mama albo tata jest dla dziecka najwspanialsze na świecie. Dlatego na rodzicach ciąży ogromna odpowiedzialność. Dzieci często naśladują rodziców w ich niepoprawnym zachowaniu: krzyki, bicie, nadmierne picie alkoholu, agresja. Od rodziców uczy się w zasadzie wszystkiego. Poprzez sposób, w jaki się do siebie odnoszą rodzice dziecko uczy się posługiwać językiem polskim, poprzez ich pozytywne zachowania takie jak pochwały uczy się doceniania innych, poprzez poczucie bezpieczeństwa uczy się pokładać wiarę w innych, przez akceptacje i przyjaźń wobec siebie uczy się znajdować miłość wokół siebie. Niestety oddziaływują na niego także te negatywne zachowania: przez krytycyzm ucz się potępiać innych, przez wrogość uczy się walczyć.
Kiedyś rodzina była bardziej moralna i doceniano jej wartości wychowawcze. Najbardziej widoczne było to w rodzinach wiejskich. Pozycja warstwy chłopskiej do społeczności miejskiej zróżnicowana była pod względem tradycji społecznych, tradycji kulturowych. Przeznaczeniem chłopa była ciężka, znojna praca na roli, praca niejednokrotnie ponad siły, praca od świtu do nocy. Mężczyzna- gospodarz pełnił przede wszystkim role głowy rodziny i w związku z tym posiadał duży autorytet, podejmował wszelkie decyzje dotyczące rodziny, a wykonywał te czynności, które z tradycji lub konieczności do niego należały. Dawniej każdy członek rodziny miał przypisaną rolę. Matka przebywająca zawsze w domu opiekowała się rodziną i gospodarstwem, wychowywała dzieci, gotowała, sprzątała itp. Ojciec pracował w polu, aby utrzymać rodzinę. Dzieci dostawały role podporządkowane swojej płci. Syn pomagał ojcu na roli, córka pomagała matce w domu. Dom rodzinny jest dla człowieka bardzo silnym środowiskiem wychowawczym. Jest również elementem łączącym przeszłość z teraźniejszością. Dawna rodzina o wiele lepiej spełniała realizacje zadań wychowawczych. Ojciec jako głowa rodziny był na samym szczycie konstrukcji autorytetu. Stanowił on synonim rodziny, posiadając szereg atrybutów władzy, w tym nierzadko także możliwość stosowania przymusu czy siły. W rodzinie, w której każdy ma określoną role i miejsce można mówić o poczuciu bezpieczeństwa. Ustalona hierarchia w domu rodziła w dzieciach szacunek do rodziców, rodzice zapewniali dzieciom schronienie i uczyli pracowitości. Minusem wiejskiej rodziny było to, ze dziecko całkowicie podporządkowane sprawom gospodarstwa nie miało prawa samo decydować o swoim życiu. W dawnej rodzinie silnie oddziaływał na rodzinę Kościół. Ludzie byli bardzo bogobojni, żyli według ustalonych zasad.
Dziś rodzina wygląda całkiem inaczej. Ojciec przestaje być autorytetem, a mamy wychodzą z domu. W nowoczesnej rodzinie obydwoje rodzice pracują poza domem rodzinnym i najczęściej nie zapewniają należytej opieki wychowawczej swym dzieciom, a zwłaszcza po powrocie dzieci ze szkoły. Również w środowisku wiejskim z tradycyjnej rodziny chłopskiej rodzi się i rozwija nowy typ rodziny chłoporobotniczej, która jest nowym typem środowiska wychowawczego- pośrednio- przejściowym od środowiska wiejskiego do środowiska miejskiego. Bez ustalonych reguł dziecko gubi się w dzisiejszym świecie, nie ma kontaktu z rodzicami, a co za tym idzie nie ma wśród nich autorytetu. Nie trzeba długo się przyglądać by odnaleźć takie zachowania w wokół siebie. Dom pustoszeje, bo rodzice są w pracy a dziecko w szkole. Potem dziecko wraca i zastaje pusty dom. Nie ma żadnych relacji ze swoimi rodzicami, bo gdy oni wracają z pracy dziecko już śpi. Rodzice mają poczucie winy, wiec dają dziecku więcej wolności, a dziecko nie potrafi z niej korzystać. Wtedy czyha na nie wiele niebezpieczeństw. Gdy rodzice nie spełniają roli wychowawczej, przejmuje ta role środowisko, w którym przebywa młody człowiek.
Społeczeństwo tak jak i rodzina przekazuje człowiekowi wartości, również decyduje o kształtowaniu się postaw moralnych. Zachodzące w nim różnorodne zjawiska wpływają w dużym stopniu na zachowanie jednostki. W człowieku kształtuje się społeczna moralność poprzez współżycie z innymi ludźmi. Najczęściej występuje konformizm, czyli naśladownictwo zachowań występujących w danej grupie społecznej. Jeśli zachodzi rozbieżność między standardami przyjętymi w domu i w grupie rówieśniczej, dzieci często akceptują te drugie, odrzucając wartości wyuczone w rodzinie. Także w nim, jak w dawnej rodzinie wiejskiej, sa ustalone granice i role. Tu jednak maja one niekiedy odwrotny kierunek. Dzisiejsze społeczeństwo, w tym przypadku miejskie, ma także negatywny wpływ na wychowanie dziecka. Można zauważyć wokół siebie zmiany, jakie powstały w naszym otoczeniu. Dzisiaj dziecko od wczesnych lat jest osaczone przed media. Kolorowe czasopisma, telewizja, radio. Różnorodność mas medii sprawia, ze wywierają ogromny wpływ także na tradycyjne środowiska wychowawcze, promując nowe typy zachowań. Coraz częściej młody człowiek wybiera bierny sposób spędzania czasu wolnego. Jest on najczęściej spożytkowany siedzeniem przed telewizorem lub komputerem. Niestety coraz rzadziej rodzice kontrolują to, co ogląda ich dziecko. Mas media ukazują pewnych idoli, którzy sa sławni tak długo, jak długo trwa na nich moda. Kusza oni swoja zewnętrzną atrakcyjnością i swymi niezobowiązującymi do pokonania swoich własnych słabości poglądami. Od małego uczy się korzystać z tych dobrodziejstw. Bo to sa właśnie dzisiejsze wartości naszego społeczeństwa. To, czego dziś nauczy się dziecko w domu jest zupełnie nieprzydatne w życiu poza domem. Rodzice wpajają dzieciom, co jest dobre, a co złe. Z takimi wartościami wychodzi do innych ludzi a tam okazuje się, ze to, co w domu było wartością dobra np. pomoc drugiemu, dzielenie się z innymi jest zupełnie niepotrzebne. A to, co było w domu złe: agresja, krzyki, samolubstwo jest powszechnie akceptowane.
Dzisiejsze społeczeństwo nie przekazuje młodym ludziom pozytywnych wartości. Króluje przemoc, kłamstwo, znieczulica. W mieście często panuje znieczulica społeczna na krzywdę innych. Mało, kto jest zdolny pomoc komuś, kto tej pomocy potrzebuje. Niestety zachowanie takie jest skutkiem nieodpowiedniego systemu wartości. Źle wykształcone sumienie, które przecież ma informować człowieka, co jest dobre a co złe. Za takie zachowanie odpowiada cale społeczeństwo, które promuje takie zasady jak: konformizm, anonimowość, brak jakiegokolwiek odchylenia od normy. A przecież to, co poza domem równie silnie potrafi wpłynąć na dziecko. Dziecko nie tylko obcuje z rówieśnikami w szkole, ale także poza nią i poza domem. Dzieci wychowywane w mieście w takich a nie innych warunkach (rodzina przestaje wychowywać dziecko) chłoną każdy element środowiska.
Sama dostrzegam ogromna różnicę miedzy moimi rówieśnikami a dziećmi mającymi teraz po 13 lat. Ich można spotkać w parkach z papierosem i piwem, na dyskotekach, w pubach, na ulicach wykrzykujących przekleństwa. Nie maja szacunku dla ludzi starszych, wyśmiewają ludzi chorych, nie ma w nich ani krzty patriotyzmu. Patriotyzm jest wartością już mało „modna”. Młodzi ludzie tak naprawdę nie potrafią powiedzieć, czym jest dla nich ojczyzna. Niestety jest to bardzo ważne we współczesnym swiecie, gdzie Polska weszła do Unii Europejskiej i następuje masowa emigracja zarobkowa młodych ludzi. Powoduje to, że zanika powoli tożsamość narodowa. Rodzina nie wpaja wartości, bo sa wciąż nieobecni w życiu dziecka, rekompensują mu czas pieniędzmi i wolnością. Społeczeństwo bierze sprawy w swoje ręce i zmienia poglądy dziecka o 180 st. W mojej miejscowości można zauważyć różne typy rodzin: rodziny bardzo zżyte, poświęcające sobie czas, stawiające wychowanie na pierwszym miejscu. Sa tez takie, które nie przebywają ze sobą, dziecko ma zapewnianą opiekunkę, a rodzice pracują. Dawniej rodzina spełniają swoja rolę wychowawcza tak jak należy, społeczeństwo wpajało młodym ludziom wartości takie jak: patriotyzm, niesienie pomocy potrzebującym, reagowanie na krzywdę ludzka. Teraz rodzina nie potrafi wychować dziecka, bo zajęte jest zarabianiem pieniędzy, nie wpaja dziecku wartości, a skoro rodzina nie spełnia podstawowej funkcji to jak społeczeństwo ma wychować dziecko na dobrego człowieka?
Dziś rodzina liczy na to, ze świat pomoże im wychować dziecko, a społeczeństwo modli się, by w każdej rodzinie skupiano się na wychowaniu. Powstaje błędne koło, a w jego środku niewinne, bezbronne dziecko, które chłonie wszystko, co go otacza.
Rodzina ma za zadanie wpajać dziecku wartości, a społeczeństwo powinno je podtrzymywać. Niestety dzisiejszy świat bardzo od tego odbiega.
LITERATURA:
1. Jakubiak Krzysztof, Winiarz Adam, Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Bydgoszcz 2000
2. Smarzyński Henryk, Wychowanie w rodzinie, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1978
3. Wielka Encyklopedia Polonica, tom III, IV
freeklady