Wyjasnij przyczyny (3) A)duzego wspolczynnika urodzen w fazie 2 i 4

SPIS LUDNOŚCI POWINIEN SPEŁNIAC 4 WARUNKI: - powszechność (obejmuje całą ludność na danym terenie) - jednoczesność (jest przeprowadzony w określonym dniu) - imienność (każda osoba jest spisywana indywidualnie z imienia i nazwiska) - bezpośredniość (odpowiedzi na pytania spisowe udziela bezpośrednio osoba spisywana) EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA – ostatni gwałtowny wzrost liczby ludności w połowie XX w. Wywołany dalszą poprawą warunków życia, postępem medycyny, poziomem higieny.  WTORNA EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA – przy dużej liczbie kobiet w wieku rozrodczym nastepuje również gwałtowne zwiekszenie się przyrostu naturalnego. Zjawisko to ma miejsce w krajach Ameryki Łacińskiej, Afryki, Azji. DWA NAJWAZNIEJSZE WSKAZNIKI demograficzne: - liczby urodzeń i zgonów WSPÓŁCZYNNIK LICZBOWY: określa się nim liczbe urodzeń żywych, tj. liczbą urodzeń na 1000 mieszkańców WSPOŁCZYNNIKIEM ZGONÓW: określa się nim wielkość zgonów, tj. liczbą zgonów na 1000 mieszkańców. ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ Roznica tych dwoch wielkości nazywana jest współczynnikiem przyrostu naturalnego. FAZY ROZWOJU DEMOGRAFICZNEGO: Charakteryzuja się one rożnymi współczynnikami urodzeń i zgonów FAZY ROZWOJU DEMOGRAFICZNEGO: FAZA I – jest ona charakterystyczna dla ludności żyjącej na bardzo niskim poziomie rozwoju gospodarczego; obecnie wystepuje tylko w nielicznych populacjach. FAZA II – osiągniecia medycyny i wzrost zasiegu oddziaływania służby zdrowia wpływają na zmniejszenie się współczynnika zgonów. Schyłek tej fazy odpowiada eksplozji demograficznej i obecnie wystepuje np. Nigrze. FAZA III – na początku tej fazy przyrost naturalny osiąga najwyższy poziom z przyczyn podobnych jak w fazie II, nastepnie nieco się obniza. Obecnie wystepuje np. w Nigrze FAZA IV – liczba zgonów jest mała, co wynika z poziomu wiedzy medycznej, zasiegu oddziaływania służby zdrowia i struktury wieku ludności. Wystepuje obecnie w krajach rozwiniętych gospodarczo.  FAZA V – wśród niektórych społeczeństw poziom urodzeń zbliża się do poziomu umieralności, a nawet liczba urodzeń może być mniejsza od liczby zgonów; przyrost naturalny jest wtedy ujemny, nastepuje zmniejszenie liczby ludności, czyli Tzw. Regres demograficzny. Jest on wyróżniany jako piąta faza rozwoju demograficznego lub podtyp fazy czwartej. SPOŁECZEŃSTWA MŁODE – przyrost naturalny jest duzy, cechuje również bardzo duza liczebność dzieci i młodzieży, natomiast znacznie mniejszy udział ludzi w ieku starszym. Takie proporcje liczebności grup wiekowych sa charakterystyczne dla krajów rozwijajacyhc się. społeczenstwo o duzym procentowym udziale dzieci i młodzieży w strukturze wieku. (znajduja się w I, II lub na początku III fazy Roz. Demograf.) SPOŁECZENSTWO STARZEJACE SIĘ - charakteryzuje się duzym i powiększającym się udziałem procentowym dzieci i młodzieży . Takie cechy posiada ludność krajów rozwiniętych, a społeczeństwo tych krajow okresla się jako starzejące się. (znajduja się w IV i V fazie Roz. Demograf.) PRZYCZYNY WYSOKIEGO PRZYROSTU: - duzy współczynnik dzietności, tj. duza liczba dzieci rodzonych przez kobiete. - duza liczba kobiet w wieku rozrodczym  - wielodzietny model rodziny, podtrzymywany tradycja, religią - małe znaczenie środków antykoncepcyjnych, aborcji, świadomego planowania rodziny, niski poziom wykształcenia - rozwój medycyny, higieny społecznej, szczepien ochronnych ograniczających epidemie - zmniejszenie umieralności niemowląt i wydłuzanie zycia poprzez wzrost produkcji żywności, umożliwiający w niektórych regionach świata poprawe wyżywienia. PRZYCZYNY niewielkiego, ujemnego PRZYROSTU naturalnego - mały współczynnik dzietności - spadek urodzeń w wyniku starzenia się społeczeństwa  - powszechnośc metod planowania rodziny, antykoncepcja i aborcja; - osłabienie trwałości małżeństwa i wzrost liczby rozwodów - zmniejszanie się liczby zawieranych małżeństw - opóźnianie zawierania małżeństw, chęć zapewniania potomstwu dobrego startu życiowego. - konsumpcyjny styl życia, indywidualizm. PIRAMIDA WIEKU LUDNOŚCI: stanowi ona nie tylko synteze dotychczasowych procesów rozwoju demograficznego, ale pozwala również ocenic przyszle zjawiska demograficzne, takie jak np.: przyrost naturalny, zasoby siły roboczej. (piramida wieku ludności szeroka u podstawy, a wąska u góry jest typowa dla społeczeństwa młodego, piramida waska u podstawy, a rozbudowana u góry wskazuje na społeczeństwo starzejące się) Umiejętność właściwego odczytywania piramidy wieku polega na ocenie: 1) proporcji pomiedzy populacjami określonych grup wieku i płci oraz uzasadnianiu określonych nieregularności wykresu. 2) zmian dynamicznych, polegających na przesuwaniu się ku górze kolejno wszystkich elementów piramidy w miare upływu czasu. ZMNIEJSZENIE DZIETNOŚCI KOBIET W POLSCE: Spowodowane jest problemami ekonomicznymi kraju , bezrobociem, zła sytuacja mieszkaniowa oraz czynnikami społecznymi – zmniejszaniem się liczby kobiet w wieku rozrodczym, zmniejszeniem się liczby zawieranych małżeństw, większą liczbą rozwodów oraz zmianą stylu życia. LUDNOŚĆ ZAWODOWO CZYNNA: Zalicza się do niej osoby wykonujące prace LUDNOSC ZADODOWO BIERNA: Zalicza się do niej osoby utrzymujące się z pracy innych np. dzieci bedace na utrzymaniu rodziców lub osoby starsze utrzymujące się z dochodów swych rodzin, z rent czy emerytur. PRZYCZYNY BEZROBOCIA: 1) Upadek zakładów przemysłowych. W najgorszej sytuacji sa małe miasteczka skoncentrowane wokół upadłego dziś zakładu oraz miasta z upadającymi dużymi zakładami po lub przed tzw. Zwolnieniami grupowymi. 2) otwarcie rynku na konkurencyjne towary importowane, zmniejszenie liczby zamówien i upadek wschodniego rynku zbyty 3) Przerost zatrudnienia odziedziczony po poprzednim systemie i opóźniona restrukturyzacja chronicznie deficytowych gałęzi gospodarki: górnictwa, hutnictwa, transportu kolejowego. 4) szkoły zawodowe ignorujące aktualne potrzeby rynku oraz kształcące specjalistów o wąskich kwalifikacjach, nie potrafiących przestawic się na inny rodzaj pracy. 5) Upadek PGR-ów. Dramatycznie wysoki udział ludzi słabo wykształconych redukuje szanse na zmianę sytuacji i nosi miano bezrobocia strukturalnego. 6) wkroczenie wyżu demograficznego w wiek produkcyjny  7) wzrost wydajności pracy: wielu przedsiębiorców ucieka przed dużymi kosztami pracy, inwestując w nowoczesne, praco oszczędne technologie 8) Wysokie podatki, obowiązkowe świadczenia pracodawców powodujące bardzo wysokie koszty pracy – zniechęcające pracodawców do tworzenia nowych miejsc pracy 9) kodeks pracy ograniczający możliwość zwolnienia pracowników i trudności w jego liberalizacji ze względu na opór związków zawodowych. 10) Brak warunków do zatrudniania w niepełnym wymiarze godzin oraz brak zachet do zatrudniania absolwentów 11) Wpływ tendencji globalizacyjnych na procesy transformacji w Polsce: - otwarcie rynków narodowych dla przepływu dóbr, usług, kapitału i ludzi - przekształcanie własności państwowej we własnośc prywatną - tzw. Deregulacja, czyli ograniczenie roli państwa. Od czasów prehistorycznych do czasów współczesnych istnieją na Ziemi obszary: - anekumeny – tzn. obszary niezamieszkane przez człowieka - subekumeny – zamieszkiwane okresowo lub na stałe, ale o niewielkiej gęstości zaludnienia. - ekumeny – obszary stale zamieszkiwane  BARIERY ROZWOJU OSADNICTWA: BARIERA ŚWIETLNA – Ogranicza warunki życia przez deficyt lub nadmiar światła. Deficyt światła wystepuje powszechnie w wysokich szerokościach geograficznych, w których panuje zjawisko dni i nocy polarnych. BARIERA TERMICZNA – jest powiazana z bariera świetlna, gdyż długość dnia i wyskonosc słonca maja decydujący wpływ na temperature powietrza na danym obszarze. Organizm człowieka posiada bardzo mała tolerancje termiczną, toteż w warunkach odchylenia temperatury otoczenia od normy, konieczna jest termoregulacja poprzez odpowiednia odzież, pokarm, mieszkanie. Bariera termiczna utrudnia zaludnianie niektórych obszarów w sposób pośredni, poprzez ograniczoną wegetacje roślin i warunki hodowli, warukujace wyżywienie ludności.  BARIERA WODNA – stanowi ja głownie brak wody, ale także jej nadmiar może utrudniac stałe zasiedlanie obszaru. Bariera deficytu wody wystepuje przede wszystkim w klimatach gorących i suchych, gdzie przy wysokich temperaturach powietrza i intensywnym parowaniu opady nie rekomensuja strat wilgoci powstałych w wyniku parowania. BARIERA WYSKOKOŚCI – wiąze się z położeniem nad poziomem morza i konfiguracja terenu. Wywiera ona bezpośredni i pośredni wpływ na możliwość trwałego osadnictwa ludności i prowadzenia przez nia działalności gospodarczej. GESTOSC ZALUDNIENIA ZWIAZANA JEST Z: - warunkami przyrodniczymi: ukształtowaniem powierzchni, żyznościa gleby, warunkami termicznymi, opadami, decydującymi o możliwościach rolniczego użytkowania obszaru. - warunkami ekonomicznymi: wystepowaniem surowców mineralnych decydujących w przeszłości o rozwoju przemysłu, transportu, usług oraz rozwoju i rozmieszczeniu miast. - warunkami historycznymi i społeczno-politycznym, m.in.: kolonizacją, wojnami, zmianą granic, migracjami.  MIGRACJA – oznacza przemieszczanie się ludności prowadzace do zmiany miejsca zamieszkania lub miejsca czasowego pobytu. DWA GŁOWNE RODZAJE MIGRACJI: - swobodne – odbywające się w wyniku dobrowolnej decyzji i wyboru osoby migrującej (zaliczamy do niej migracje zarobkowe, związane ze zmiana miejsca zamieszkania, zawarciem związku małżeńskiego)  - wymuszone – związane ze zdecydowanym pogorszeniem warunków zycia; ich przyczynami mogą być: wojny, głód, deportacje, wysiedlenia, prześladowania, klęski żywiołowe, katastrof ekologiczne;  MIGRACJE WEWNETRZNE – przybieraja dwie zasadnicze formy: wędrówek pomiedzy regionami oraz pomiedzy obszarami. CECHY MIGRACJI WEWNETRZNYCH W POLSCE: - większość migrantów stanowia kobiety (52%) - większość migrantów stanowi ludność w wieku produkcyjnym (ok. 68%) - najważniejszym kierunkiem migracyjnym były do roku 2000 miasta, obecnie saldo migracji w miastach jest ujemne - na skutek migracji zwieksza się liczba mieszkańców województw: mazowieckiego, wielkopolskiego, śląskiego, pomorskiego, małopolskiego i lubuskiego, a szczególnie wyraźnie zmniejsza się w województwach: podkarpackim, lubelskim, łódzkim, dolnośląskim. KULTURA – jest to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych wartości oraz  sposobów postepowania, uznawanych i przyjętych w dowolnym zbiorowościach społecznych a przekazywanych innym społecznościom i nastepnym pokoleniom. CECHA CHARAKTERYSTYCZA DLA KULTURY: - nie jest wrodzona lecz wyuczona - różne jej aspekty (przejawy) sa ze soba powiazane (stanowi całość), wybranego jej elementu nie można rozpatrywać w oderwaniu od całości, - jest właściwościa wszystkich ludzi i określa granice miedzy roznymi grupami społecznymi i narodami. WYDZIELONO NASTEPUJACE GRUPY JEZYKOWE: - jezyki oficjalne – uzywane w ONZ: angielski, chiński, francuski, hiszpański, rosyjski, arabski; - jezyki o mniejszym zasiegu – np. włoski, japoński, turecki; - jezyki martwe, starożytne – łacina, starogrecki, sanskryt - jezyki sztuczne – głownie esoeranto Do podstawowych prawd wiary muzułmańskiej należy wiara w: - Boga jedynego – Allaha - anioły i demony - świete pisma – ksiegi - posłańców Boga – proroków - wolną wolę człowieka daną przez Boga - dusze niesmiertelna - sąd ostateczny Podstawa zycia muzułmanina jest „piec filarów” islamu: 1) wyznanie wiary  2) modlitwa  3) Jałmużna 4) Post  5) Pielgrzymka DO tradycyjnych cech kultury amerykańskiej nalezą: - wielokulturowośc, wieloetniczność, otwartość, łatwość akceptowania róznic, pluralizm. - indywidualizm i duze poczucie własnej wartości -wiara w sukces oparty na instytucjach i wrtosciach demokracji - tradycje wolnościowe - kult przedsiębiorczości - masowośc kultury przejawiającej się w bardzo dużych seriach wyrobów, instytucji, wytworów docierających do ogromnej rzeszy odbiorców Najważniejszymi cechami kultury europejskiej jest: 1. Personalistyczna wizja jednostki i zycia społecznego – umieszczenie człowieka w centrum systemu wartości. 2. silne pragnienie sensu ludzkiego istnienia, ludzkiej kondycji. 3. Umiłowanie wolności i poszanowania gosności osobistej 4. otwarta postawa wobec innych, zainteresowanie innymi osobami i ich losem. 5. pragnienie ciągłego poznawania, ciekawość, rozwój wiedzy zracjonalizowanej i kultury materialnej. 6. Ciągłe dążenie do kształtowania siebie, społeczeństwa, przyrody; aktywność, ruchliwość przestrzenna i społeczna.