System prawny

SYSTEM PRAWA ORAZ BUDOWA I OBOWIĄZYWANIE AKTU PRAWNEGO.
(zagadnienia poniekąd spójne poniekąd rozłączne)

ISTOTA ZAGADNIENIA

Na system prawa danego państwa w danym momencie historycznym składają się obowiązujące w nim normy prawne w ich wzajemnym powiązaniu z punktu widzenia cech wspólnych i cech różnicujących

Jako zasady systemu prawa traktuje się normy prawne o szczególnie doniosłym znaczeniu dla tego systemu oraz podstawowe postulaty prawne właściwe temu systemowi, niezależnie od tego czy i w jakiej mierze zostały sformułowane w przepisach prawnych należących do danego systemu.

PODZIAŁ NORM NALEŻĄCYCH DO SYSTEMU PRAWA (wg. podręcznika Łopatki)

• Podział na prawo publiczne i prywatne.
Wg Ulpiana do prawa publicznego należą te normy które mają na uwadze interes państwa,
a do prywatnego te które mają na uwadze interes prywatny.

• Podział na prawo materialne i formalne.
Na prawo materialne składają się te wszystkie normy które regulują pierwotne uprawnienia i obowiązki.(Konstytucja, KK, KC) A na prawo formalne normy które służą urzeczywistnianiu tych pierwszych (KPK, KPC)

• Podział prawa na gałęzie
Gałąż prawa jest to całokształt norm prawnych regulujących pewną kategorie stosunków społecznych. Od gałęzi prawa odróżnić należy instytucje prawną będącą ogółem norm regulujących jakiś typowy dla danej gałęzi stosunek społeczny.
( tu trzeba sobie wymienić gałęzie patrz Tobor Nowacki str. 101 )

HIERARCHIA NORM PRAWNYCH

Powiązania występujące pomiędzy aktami prawnymi mającymi różną hierarchie w systemaie aktów prawnych są powiązaniami na zasadzie delegacji ( są powiązaniami formalnymi ). Polegają one na tym że akt wyższego rzędu upoważnia lub zobowiązuje określony podmiot do wydania aktu prawnego niższego rzędu. Podstawą obowiązywania aktów hierarchicznie niższych jest akt prawny hierarchicznie nadrzędny.
Ustawy mają swoją podstawę prawną w konstytucji, i nie musi być ona precyzowana w ich treści natomiast rozporządzenia same muszą ją określić na początku treści aktu.

Akty hierarchicznie równorzędne mogą nawzajem uchylać swą treść, Akty hierarchicznie nadrzędne mogą każdorazowo uchylać treść aktów podrzędnych. Akty szczegółowe mogą każdorazowo uchylać akty generalne.

Akty hierarchicznie nadrzędne regulują zazwyczaj sprawy donioślejszej wagi niż akty podrzędne.

Mówi się również o wzajemnej korelacji hierarchii aktów prawnych i hierarchii org. Państwowych.


BUDOWA AKTU PRAWNEGO

1. Nagłówek
• Rodzaj aktu prawnego ( ustawa, rozporządzenie...)
• Data ustanowienia bądź uchwalenia
• Tytuł określający normowaną materie
2. Podstwa prawna:
• Rozporządzenia określają swoją podstawe którą zawsze jest ustawa
• Ustawy swej pdst pr. nie określają w treści, jest ona bowiem konstytucyjnie określona
3. Część zasadnicza podzielona na właściwe jednostki redakcyjne
4. Przepisy przejściowe i końcowe normujące czasowy zakres obowiązywania starych i nowych przepisów. Mogą być zastąpione osobnym aktem prawnym tzw. przepisami wprowadzającymi
5. Podpis organu uprawnionego

Rygor publikacji aktu prawnego w prawnie określony sposób: ustawy w Dzienniku Ustaw a zarządzenia w Monitorze Polskim



OBOWIĄZYWANIE PRAWA

Norma prawna obowiązuje jeśli mamy taką sytuacje że norma została ustanowiona i do tej pory nie została uchylona przez kompetentny organ państwa. Jeżeli nie upłynął określony przez nią samą okres obowiązywania, jeśli nie została derogowana innym aktem prawnym
(tzw. temporalne kryterium obowiązywania norm prawnych)

Nowo wydany akt prawny regulujący unormowane już uprzednio stosunki prawne precyzuje zazwyczaj kwestie związane z derywacją w przepisach wprowadzających i końcowych, tudzież w osobnym akcie prawnym.

Vacatio legis okres pomiędzy opublikowaniem aktu prawnego a jego wejściem w życie

Retroakcja sytuacja w której przepisy prawa nakazują wiązać skutki prawne z faktami które wydarzyły się w przeszłości – zasada nie pozostaje w sprzeczności z regułą lex retro non agit. Skutki prawne są bowiem wiązane dopiero od momentu wejścia aktu w życie.

Desuetudo sytuacja w której jakiś przepis przestaje obowiązywać na skutek zaniechania jego egzekwowania, np. na skutek jego nie adekwatności do zmieniających się warunków społecznych. / behawioralne kryteria obowiązywania prawa /

Obowiązywanie norm prawnych jest również ograniczone w przestrzeni. Akt prawotwórczy wydany przez organ centralny obowiązuje na całym terytorium danego państwa chyba że sam zakreśli to wężej.
Podobna zasada odnosi się do aktów terenowych.

Obowiązywanie prawa może być równierz ograniczone co do osób : kwestia obcokrajowców, immunitetu dyplomatycznego. ( patrz Łopatka )

• Reguły kolizyjne ( Tobor–Nowacki 179 str.)