Średniowiecze (Bizancjum, Arabowie, Germanie, Cesarstwo Ottonów)

Bizancjum (Cesarstwo wschodnie) – po upadku cesarstwa zachodnio-rzymskiego Konstantynopol staje się najważniejszą stolicą Rzymu. Cesarstwo wschodnie – największy rozkwit w VI w. w czasie rządów Justyniana Wielkiego udaje mu się odzyskać władzę nad częścią dawnego terytorium rzymskiego. Justynian odebrał barbarzyńcom Italię, część północną Afryki z Kartaginą, południowy skrawek Hiszpanii. Świadectwem silnego związku z przeszłością imperium jest inicjatywa Justyniana, mianowicie kodyfikacja przepisów prawa rzymskiego. Zebranym przepisom nadał cesarz moc prawa obowiązującego, ale konsekwentne stosowanie ich nie było możliwe, gdyż owe normy prawne powstały w innych warunkach i innym społeczeństwie. Natomiast kodyfikacja Justyniana posłużyła prawnikom Europy średniowiecznej, gdy nowe potrzeby społeczne zmusiły ich do wyjścia poza ramy prawodawstwa barbarzyńskich. Dzięki głębokim przemianom wewnętrznym, które wzmocniły jego siły i dopasowały jego struktury do nowej sytuacji. Tradycyjnie to właśnie państwo, zrodzone w wyniku reform VII – VIII w., przywykliśmy nazywać Bizancjum, aby podkreślić różnice, jakie je dzielą od starego imperium rzymskiego. Dużą rolę odgrywał sam cesarz, ponieważ przejął on pewne obowiązki papieża to nie znaczy, że papieża oddzielnego nie było. Cesarz decyduje o dogmatach wiary, wtrąca się nie jako w sprawy wewnętrzne kościoła, ale jest to na zasadzie usankcjonowanej władzy. Takie działanie nazywamy cezaropapizmem. Po śmierci Justyniana Wielkiego cesarstwo wschodnie ulega najazdom przeważnie Arabów i zostaje pomniejszone do obszarów Konstantynopola. W takiej formie przetrwa, do 1453r. kiedy to Konstantynopol zostaje przejęty przez Turków.

Arabowie – zajmują półwysep Arabski z stamtąd będą się przemieszczać na inne tereny. Państwo arabskie zamieszkiwały plemiona spokrewnione ze sobą, należące do semickiej grupy językowej. Walczyły ze sobą zaciekle o pastwiska(ziemia na półwyspie Arabskim to przeważnie teren pustynny lub półpustynny), dostęp do wody, porostu o łupy. Walczyli ze sobą również z powodów politycznych(jedna dynastia arystokratyczne chciała rządzić a inna się nie chciała na to zgodzić). W VII wieku Arabowie utworzyli państwo, dużą rolę w zjednoczeniu odegrał Mahomet. Jest on jednym z reformatorów religijnych w dziejach świata. W oparciu o dwie religie chrześcijańską i żydowską, utworzył on własny oryginalny system religijny. Mahomet głosił bardzo konsekwentny monoteizm, którego nie komplikowały subtelne doktryny teologiczne. Swoiste prawa zostały spisane w świętej księdze Islamu: Koran. Podstawowe obowiązki wiernych to: wyznawanie wiary, modlitwa odprawiana pięć razy dziennie w określonych porach, z twarzą zwrócona ku Mekce, jałmużna, posty w przepisowych dniach, pielgrzymka do świętego miejsca, Mekki. Wśród biedoty plemion arabskich, Mahomet znalazł szybko licznych zwolenników. Z większym oporem przyjęły ją bogate rody, zwłaszcza te, które rządziły Mekką. Obawiały się, że Mahomet będzie chciał przejąć władzę; w 622 roku prorok musi opuścić to miasto i schronić się do sąsiedniej Medyny, gdzie znajduje lepsze warunki do głoszenia nowej wiary. Mahomet, ten przełomowy w życiu Mahometa, uznany jest, przez muzełmanów za punkt wyjścia ich ery chronologicznej, zwanej hegirą(czyt. hidżrą). W Medynie rozpoczyna swoja działalność religijną i polityczną. Doprowadza to do tego, że pod jego przywództwem następuje zjednoczenie wszystkich plemion arabskich i zostaje utworzone państwo. Zaczynają się podboje arabskie. Po śmierci Mahometa, wobec tego, że prorok nie miał syna, zorganizowane przez niego państwo przeszło kolejno w ręce jego najbliższych towarzyszy, których określano mianem kalifów(“następców”). Byli oni jedynie zwierzchnikami w sprawach religii i świeckich władców. Oni to rozpoczęli podboje poza terenem własnej ojczyzny, które doprowadziły do powstania olbrzymiego państwa, rozciągającego się od granic Chin do Atlantyku. Pierwsze uderzenia zostały skierowane na wschód, ku Persji, następnie na zachód, ku Syrii i Egiptowi. Kolejno padła Afryka Północna i Hiszpania. Natomiast próba podboju Galii została udaremniona, gdyż Arabowie ponieśli poważną klęskę pod Poitiers (czyt. Puatie) w 732 roku i zdecydowali się na wycofanie za Pireneje. Równolegle trwa ich ekspansja na Wschodzie. Arabowie zdobyli obszar Azji Środkowej, Pendżabie i podbili Turbekistan, zbliżając się w ten sposób do granic Chin. Sprawowanie rządów w państwie tak rozległym nie było łatwe, zwłaszcza, że siły odśrodkowe dawały o sobie znać od samego początku. Z czasem nabrały takiej intensywności, że doszło do powstania autonomicznych dynastii w wielkich regionach państwa, a wreszcie i do formalnego rozpadu kalifatu(XIII w.) na trzy kalifaty: Kordobański (Hiszpania), Kairski (Afryka), Kalifat Główny (pół. Arabski).

Germanie:
Ludy gernańskie napadały Cesarstwo Rzymskie od III wieku. Podporządkowały sobie te tereny i powstały pierwsze państwa.
Frankowie: Z wielu państw założonych na gruzach imperium rzymskiego w V i VI wieku najsilniejszy i najtrwalszy organizm polityczny stworzyli Frankowie. Zbudowana przez Klodwiga (Chlodwiga), – który w 496r. przyjął chrzest – i jego następców rozległa monarchia Franków rządzona była przez królów z dynastii merowińskiej. Starali się rozwijać państwo i powiększać jego tereny. Jednak ich słaba władza królewska w połowie VIII w. i upadek autorytetu dynastii sprzyjały wzrostowi potęgi możnowładztwa frankońskiego. Jeden z rodów, później nazwany Karolingami, już w VII wieku zdołał zagarnąć dla siebie urząd majordoma, czyli najwyższego urzędnika w państwie. Majordomowie praktycznie sprawowali władzę w państwie i chcieli ją przejąć. Taka sposobność nadarzyła się w latach 30 VIII wieku, kiedy to państwo Franków napadają Arabowie. W 732 roku rozegrała się bitwa pod Poiters i w tej bitwie Karol Młot przeciwstawił się najeźdźcy. Karol wygrywa i wraca do kraju jednak nie za bardzo chce przejąć władzę gdyż to by był zamach stanu. Władzę przejmuje jego syn Pepin Krótki. Zrzuca z tronu monarchę i mianuje się królem jest rok 751. Jednak ta władza nie jest usankcjonowana, ponieważ sam nadał sobie tytuł jest to niezgodne z prawem, bo powinien to zrobić papież. W tym samym czasie tereny, na których rządził papież są napadanie przez Królestwo Longobardów (półwysep Apeniński nie ma jeszcze państwa kościelnego). Papież musiał prosić kogoś o pomoc, najprościej było do władcy Bizancjum, ale ono też w tym czasie przechodziło kryzys, było po atakach Arabów i przechodziło kryzys i wiadome było, że armii jako takiej nie wystawi. Jedynym sojusznikiem dla papieża mógł być Pepin Krótki z racji tego, że był to władca chrześcijański i władca państwa a z drugiej strony będzie chciał mieć władzę usankcjonowaną. Papież zwraca się z groźbą o pomoc do niego. Pepin zgadza się, wyprawia się na Longobardów dwukrotne, wygrywa i odbiera im tereny środkowej Italii. Dzięki temu papież nie ma problemu już z Longobatdami. Natomiast Pepin przekazuje tzw. Egzarchat Raweński jako darowiznę dla świętego Piotra i dzięki temu powstaję Państwo Kościelne w 756 roku (papież jest głową kościoła i państwa) i przetrwa do 1870r. Pepin za to, że pomógł papieżowi ma drugą koronację(755r. władzę otrzymuje z rąk papieża). Po śmierci Pepina władzę obejmuje jego syn Karol Wielki w 768r. Władca ten prowadził na północnym wschodzie krwawe wojny z Sasami, by włączyć ich ziemie do swojej monarchii i wesprzeć rozpoczętą w VIII wieku na tych terenach akcję misyjną kościoła. Wschodnią granicą teraz stała się Łaba. Na południu interwencja Karola na Półwyspie Apenińskim przyniosła nie tylko załamanie potęgi Longobardom, ale także objęcie przez niego tronu w tym królestwie. Na zachodzie walki z Arabami, prowadzone w Hiszpanii, umożliwiły opanowanie części Półwyspu Iberyjskiego aż po rzekę Ebro. Ponieważ papież znowu ma kłopoty z Longobardami prosi o pomoc Karola Wielkiego. Władca Franków pokonuje ich ale nie rozprawia się z nimi ostatecznie. Za to, że Karol Wielki wspomógł papieża Leona III w roku 800 w Rzymie jest koronowany na cesarza rzymskiego mamy odnowienie Cesarstwa Rzymskiego. System władzy, jaki stworzył Karol Wielki nazywa się monarchia patrymonialna. To znaczy, że władca jest właścicielem dziedzicznym ziem i poddanych tego kraju, w którym rządził. W celu usprawnienia rządzenia tak dużym krajem Karol Wielki podzielił go na hrabstwa i na czele każdego stał hrabia. Wykonywali oni polecenia królewskie, wzywali corocznie ludzi wolnych pod broń, przewodniczyli sondom. Na pogranicznych Karol utworzył marchie, a zarządzający nimi margrabiowie mieli szczególne uprawnienia, mogli nawet prowadzić lokalne wojny. Oprócz tego powołał różnych urzędników, którzy mieli za zadanie kontrolowanie hrabiów i murgrabich. Za jego panowania mówimy o Renesansie Karolińskim. Jest to związane z kulturą, sztuką, nauką, ponieważ za panowania Karola Wielkiego mamy odnowienie i przywołanie wartości antycznych. Zostaje wprowadzona Minuskuła Karolińska (uproszczone pismo), oprócz tego rozwijają się szkoły katedralne. Są to szkoły uczące siedem sztuk wyzwolonych. Rozwija się także architektura. Rozbudowuje się dwór królewski nie jest teraz tylko na potrzeby króla ale i także państwa, powstają kancelaria w których powstają różnego rodzaju dokumenty. Stolicą państwa była Akwizgram, ale tak jak jego poprzednicy jak i następcy sprawują władzę objazdową (objeżdżali swoje domeny). Po śmierci Karola Wielkiego władzę obejmuje jego syn Ludwig Pobożny. Był zainteresowany bardziej religią niż polityka kraju. Nie był on w stanie kontrolować dzieła ojca. Poszczególne ziemie marchii różniły się od siebie rozwojem gospodarczym, struktura społeczną, tradycjami. Do rozpadu jedności karolińskiej przyczyniła się też z całą mocą nowa fala najazdów: Normanów z północy i Węgrów od wschodu. Dzięki temu, że państwo Karola miało dobrze rozwinięta strukturę administracyjno – polityczną kraj Franków nie rozpadł się i przetrwał rządy Ludwika Pobożnego. Po jego śmierci w roku 843 podpisany zostaje traktat w Verdun i na jego mocy państwo zostało podzielone między swoich trzech synów.
Lotrar: otrzymuje tytuł cesarski oraz otrzymuje północne Włochy i ziemie, które później będą nazywane Lotaryngia i Alzacją, ale wtedy były to ziemie pomiędzy ziemiami młodszych braci. Po jego śmierci tereny Lotaryngii i Alzacji zostają wchłonięte na przemian przez obie ze stron, natomiast na terenie północnych Włoch pojawi się dynastia włoska, która tam będzie rządzić od X w.
Karol Łysy: otrzymuje zachodnią część dziedzictwa Karola Wielkiego, tereny dzisiejszej Francji. Po wygaśnięciu dynastii frantowskiej przejmie władzę ród arystokratyczny Kapetyngów, który wywodził się z Paryża. Zapoczątkuje on dynastie Kapetyngów, pierwszym z nich był Hugo Kapet w X w.
Ludwig Niemiecki: otrzymuje tereny na wschód od Renu, tereny dzisiejszych Niemiec. Po śmierci ostatniego z Karolingów państwo rozpada się na szereg mniejszych księstw, które będą ze sobą rywalizować. Te walki wygrywają przedstawiciele Saksonii, którzy zapoczątkują nową dynastię Lufolfingów i nowe państwo Niemieckie.

Cesarstwo Ottonów
Pierwszym władcą został przedstawiciel księstwa Saksonii – Henryk I. Jego dziełem, a następnie dziełem jego syna było skierowanie państwa niemieckiego na drogę ekspansji. Dążyli także do wzmocnienia swojej władzy w królestwie oraz pozycji Niemiec w Europie. Pierwszym posunięciem Henryka I było narzucenie zwierzchności Słowianom Połabskim, którzy do tej pory pozostawali w dość luźnych stosunkach z państwem Karola Wielkiego, Obodrzycom i Wieletom. Opanował ziemie pomiędzy Łabą i Soławą. W 929 r. zwierzchnictwo niemieckie uznały Czechy. Ukoronowaniem ekspansji Henryka I była wyprawa na Węgry. To zwycięstwo nad Węgrami umocniło autorytet Henryka I i pozwoliło na przejęcie władzy przez jego syna liczono, że będzie on kontynuował politykę ojca. Synem Henryka I był Otton I. W 935 r. Otton I został koronowany na króla w Akwizgranie - czyli ulubionej siedzibie Karola Wielkiego. Otton I wyraźnie dał do zrozumienia, że chce ponownie odrodzić cesarstwo, że będzie kontynuował politykę Karola Wielkiego, co zapowiadało także zmianę kierunku ekspansji. W tym czasie państwo włoskie znajdowało się w stanie zupełnego rozkładu. Otton I wykorzystał tę sytuację i wkroczył do Włoch. Narzucił królowi włoskiemu zwierzchnictwo. 10 lat później w 961 r. Otton I kolejny raz udaje się do Włoch, tym razem król włoski nieposłuszny Berenga zostaje zdetronizowany, a królem Włoch zostaje sam Otton I. Jako król włoski, a zarazem król niemiecki Otton I zostaje wezwany przez papieża Jana XII na pomoc. Otton I udał się do Rzymu i zawarł z papieżem układ:
 Otton I zatwierdził świecką władzę papieża w państwie kościelnym
 zobowiązywał się do ochrony patrymonium sanctii petii, ale w zamian za to każdy nowo wybrany papież miał złożyć cesarzowi przysięgę wierności.
Po zawarciu tego układu w 962 r. Otton I został ukoronowany na cesarza rzymskiego(Cesarz Rzymski Świętego Narodu Niemieckiego). Na mocy tego układu cesarz wybiera papieża.
Politykę podporządkowania całych Włoch cesarstwu kontynuował syn Ottona I – Otton II. Jego panowanie to cały czas walka z książętami niemieckimi, którzy byli zainteresowani wschodem. Feudałowie niemieccy wystawili swego kontrkandydata do tronu niemieckiego, gdy Otton II zbyt zaangażował się w politykę włoską, a tym kontrkandydatem był Henryk Kłótnik. Dlatego Otton II musiał najpierw podjąć wyprawę przeciwko rywalowi, a dopiero później wyruszył do Włoch. Niestety na terenie Włoch poniósł klęskę. Plany wyprawy odwetowej nie doszły do skutku, ponieważ cesarz zmarł w 983 r. Następcą został syn Otton III. Otton III przystąpił do realizacji nieco innej wizji cesarstwa, a mianowicie do tworzenia cesarstwa powszechnego, uniwersalnego, cesarstwa, które obejmowałoby wschód i zachód. Centrum cesarstwa miały stanowić Włochy, inne części wchodzące – wśród nich Otton III widział: wschód, Galię, Niemcy, Słowiańszczyznę, - miały być pełnoprawnymi i równoprawnymi wobec siebie członami cesarstwa. A zatem Otton III odchodził od ekspansji. Wszystkie państwa tworzące cesarstwo miały mieć te same prawa. Władza najwyższa należałaby do cesarza, a w sprawach duchowych do papieża. Te plany legły w gruzach. Kiedy młody Otton III zmarł, jego następca Henryk II zerwał z wizją takiego cesarstwa (chciał odnowić monarchie Franków). Henryk II znowu wprowadził Niemcy na drogę ekspansji. Po pierwsze znowu skłonił Czechy do uznania zwierzchności, musiał natomiast pogodzić się z niezależnością Polski. Czas panowania Henryka II – to walka o umocnienie władzy królewskiej w Niemczech, o umocnienie autorytetu tej władzy, ponieważ czas Ottonów to upadek prestiżu władzy królewskiej w Niemczech, gdyż Ottonowie więcej przebywali w Rzymie, niż w Niemczech. Po śmierci Henryka II państwo Niemieckie praktycznie ulega rozbiciu feudalnemu. W XIII wieku panuje wielkie bezkrólewie 1250-73. W 1273 r na tronie zasiada Rudolf Habsburgów. Potem Luksemburczycy przejmą władzę Luksemburczyków w XIV wieku a Hohenzollernowie na przełomie XIV i XV wieku. W sumie to żaden z tych rodów nie przejmą władzy na dłuższy czas, ponieważ każdy będzie panował w określonych księstwach.