W ciałach stałych cząsteczki lub atomy tworzą uporządkowaną strukturę. Każdy z atomów zajmuje ściśle określone miejsce, w którym jest utrzymywany dzięki siłom oddziaływania z innymi atomami. Właściwości ciał stałych zależą od rodzaju atomów, ich rozmieszczenia oraz od rodzaju oddziaływań między nimi. W cieczy występują między cząsteczkami oddziaływania typu Van der Waalsa Są to oddziaływania na tyle silne, aby uniemożliwić cieczy zajmowani dowolnej dozwolonej objętości, jak to jest w przypadku gazów. W gazach między cząsteczkami występują słabe oddziaływania. Znajdują się one w dużych odległościach od siebie. Na skutek tego można w prosty sposób zmienić ich kształt i objętość.
W gazie atomy albo zbudowane z nich cząsteczki poruszają się dość swobodnie, od czasu do czasu zderzając się ze sobą lub ze ściankami naczynia. Dlatego gaz umieszczony w naczyniu rozszerza się i wypełnia całkowicie jego objętość. Grad uderzeń atomów lub cząsteczek w ścianki naczynia wytwarza ciśnienie działające na te ścianki. W ciele stałym atomy są ułożone w bezpośrednim kontakcie ze sobą, tworząc uporządkowaną strukturę. Porządek ten byłby idealny w temperaturze zera absolutnego, która jednak nie jest osiągalna. W rzeczywistości każdy atom wykonuje wokół swojego położenia równowagi ruch drgający, pozostając cały czas bardzo blisko tego położenia. Inaczej mówiąc, każdy atom ma w ciele stałym stale tych samych sąsiadów. Dlatego ciało stałe zachowuje swój kształt i nie rozszerza się tak, jak gaz. Żeby zmienić kształt ciała stałego (na przykład ugiąć sprężynę) trzeba przyłożyć do niego siłę. Bardzo trudno jednak zmniejszyć objętość ciała stałego - w odróżnieniu od gazu nie ma w nim wiele miejsca między atomami, dlatego po przyłożeniu nawet bardzo wielkich ciśnień objętość ciała stałego zmniejsza się nieznacznie. W cieczy sytuacja jest pośrednia: atomy (lub cząsteczki) pozostają w bezpośrednim kontakcie ze sobą podobnie, jak w ciele stałym, ale nie są ułożone sztywno jeden względem drugiego. Mogą się względem siebie łatwo przesuwać, podobnie jak ziarnka suchego piasku w piaskownicy. Dlatego ciecz, podobnie jak piasek, przyjmuje kształt naczynia, w którym ją umieścimy. Nie dąży jednak do całkowitego jego wypełnienia, jakby to zrobił gaz. Niektóre cząsteczki (atomy) opuszczają jednak ciecz i poruszają się w pozostałej części naczynia, tworząc parę - substancję w stanie gazowym. Rozmieszczenie atomów w cieczy w bezpośrednim kontakcie ze sobą powoduje, że jest ona, podobnie jak ciało stałe, trudno ściśliwa.