zalety wady jak funkcjonuje w Polsce żegluga śródlądowa

jedna z form komunikacji, transport wodny. Oznacza w szczególności przewóz statkami, w celach zarobkowych, pasażerów i ładunków, przez wody morskie lub śródlądowe. Do przewozu towarów używa się wielu wyspecjalizowanych statków: masowców, drobnicowców, kontenerowców, tankowców, chemikaliowców i in. Statki, których pędnikiem było koło łopatkowe okazały się na rzekach płytkich bardzo dobrym środkiem transportu. Napęd miał jednak pewne wady: bocznokołowce musiały być szersze o koła i ich osłony (czyli tambory) na dodatek łatwo je było uszkodzić przy manewrach. Tylnokołowce były pewnym rozwiązaniem tego problemu. Samo koło podlegało także innowacjom i tak na przykład pojawiły się koła z mimośrodowym regulatorem kąta ustawienia łopat tak aby wchodząc do wody ustawiały się zawsze prostopadle do jej lustra i zmieniały to ustawienie dopiero po wynurzeniu. Zwiększało to skuteczność pędnika i pozwalało rywalizować z coraz skuteczniej wchodzącą w użycie śrubą okrętową. Pierwsze próby z napędem śrubowym oparto na wykorzystaniu działania śruby Archimedesa. Ten wielki grecki uczony i fizyk, żyjący około 287-212 p.n.e., dokładnie opisał jej działanie, bo za właściwych wynalazców uważa się starożytnych Egipcjan znad Nilu. Śruba Archimedesa ma wiele wspólnego ze świdrem do drewna. Duża spirala umieszczona w drewnianym cylindrze służyła do nawadniania pól uprawnych oraz wyciągania wody na wyższy poziom jak pompa. Do dziś podobne zastosowanie ma transporter ślimakowy w elewatorach zbożowych czy w najzwyklejszej maszynce do mięsa. Ze swoim "kołem śrubowym" eksperymentował Bernoullis w roku 1753. Alexis-Jean-Pierre Paucton w roku 1768 opatentował pompę wodną opartą na działaniu śruby Archimedesa. W roku 1770 James Watt wymyślił "ster spiralny" jednak dalsze prace konstruktorów oparły się właśnie na śrubie Archimedesa. Kto więc wynalazł śrubę okrętową? Za głównego z nich uważa się urodzonego w Czechach, późniejszego inżyniera - leśnika w Cesarstwie Austrii Josefa Ludwiga Ressela. Już w 1812 zaproponował bardzo trafne rozwiązanie pędnika śrubowego, który w roku 1817 zbudował i testował na łodzi z ręcznym napędem. Ressel opatentował swój wynalazek w roku 1827 pod nazwą "Śruba bez końca do napędu statków" i wypróbował pędnik w prototypowym statku "Civetta" na wodach portu Triest w październiku 1829r. Pomimo pełnego sukcesu tego rozwiązania - nie podjęto dalszych prób zastosowania wynalazku, a sam Ressel z powodu biedy zmuszony był sprzedać swój patent we Francji i nie miał już prawa do tytułu wynalazcy "parowego statku z napędem śrubowym", choć za takiego uważa się go po latach. Kolejnym z wynalazców jest Louis Sauvage (1786-1857), francuski wynalazca i konstruktor okrętów, który w roku 1832 opatentował śrubę okrętową napędzaną przekładnią korbowo-łańcuchową. Najlepsze wyniki osiągnął jednak w roku 1836 (i to dość przypadkowo) angielski farmer Francis Pettit Smith. Zbudowany przez niego statek z wielką, drewnianą śrubą poruszał się dość wolno i był trudny w manewrowaniu. Podczas próbnego rejsu część śruby odłamała się i wówczas okazało się, że z mniejszą śrubą statek płynie szybciej. Wykorzystując ten przypadek Smith zbudował dwa lata później statek "Archimedes", nawiązując w ten sposób do pierwowzoru śruby.