Rzeki deltowe np. Wołga Dunaj Rzeki lejkowate np. Tamiza, Tag Jeziora morenowe np. Śniardwy Jeziora rynnowe np. Hańcza sztuczne jeziora zaporowe np. Solina
Deltowe: Wołga w Europie, Nil w Afryce, Eufrat i Tygrys w Azji, Orinoko w Ameryce Południowej, Missisipi w Ameryce Północnej Lejkowate: Tamiza, Rzeka św.Wawrzyńca,Loara,La Plata,Łaba, Sekwana - jeziora rynnowe, wąskie, długie, o stromych brzegach, urozmaicone rzeźbie dna, wcięte głęboko w podłoże; tworzą charakterystyczne ciągi jeziorne o przebiegu południkowym prostopadłe do ciągów moren czołowych.
- jeziora morenowe, duże i płytkie o urozmaiconych kształtach, licznych zatokach, półwyspach i wyspach, łagodnych i płaskich brzegach; powstały w wyniku zróżnicowanej akumulacji lodowcowej lub z Vvytapiania brył martwego lodu. Mogą to być jeziora moreny dennej (np. jez. Śniardwy) lub jeziora moreny czołowej (np. jez. Mamry);
- oczka i wytopiska, małe i dość płytkie jeziora, okrągłe lub owalne, często bezodpływowe, charakterystyczne dla moreny dennej.
- kotły i kociołki, małe, lecz głębokie (do kilkudziesięciu metrów) jeziora, okrągłe lub owalne o stromych stokach, występujące często w sąsiedztwie ozów; powstały w wyniku eworsyjnej działalności wód topniejącego lądolodu, spadających ze znacznej wysokości przez szczeliny lodowca;
jeziora sandrowe, powstałe w zagłębieniach po martwym lodzie na powierzchniach sandrowych; są to zbiorniki duże o kilkumetrowej głębokości;
- jeziora przyozowe i drumlinowe, wypełniają podłużne zagłębienia, które zostały wypreparowane podczas tworzenia się ozów i drumlinów; są zbiorniki na ogół płytkie i zatorfione;
-jeziora lodowcowe górskie, utworzone przez lodowce górskie. Są to jeziora cyrkowe, zwane też karowymi, zajmujące przestrzeń dawnych pól firnowych wydr, w kierunku doliny zablokowane ryglem skalnym (np. Wielki i Mały Staw w Karkonoszach, Czarny Staw Gąsienicowy), jeziora morenowe powstałe w wyniku zatarasowania doliny wałem morenowym (np. Morskie Oko)
Jeziora krasowe powstały w zapadliskach lub lejach na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych lub gipsowych; są charakterystyczne dla Półwyspu Bałkańskiego i Azji Mniejszej; w Polsce dla Polesia Lubelskiego.
Jeziora rzeczne, są to tzw. starorzecza powstałe z odciętych meandrów lub jeziora korytowe, leżące na trasie biegu rzeki i będące jej rozszerzeniem na pewnej długości.
Jeziora deltowe są położone w deltach dużych rzek. W Polsce tylko dwa takie jeziora, będące reliktowymi zbiornikami o zaawansowanym, procesie zarastania: Dąbie i Druzno.
Jeziora przybrzeżne (przymorskie) powstały przez oddzielenie od morza niewielkich zatok, limanów, lagun i zalewów za pomocą wałów brzegowych,
wydm i osadów rzecznych. Są to jeziora stosunkowo duże, lecz dość płytkie, o płaskich bagnistych brzegach. Przykładem tego typu jezior w Polsce są: Łebsko, Gardno, Jamno.
Jeziora eoliczne powstają w zagłębieniach między wydmami (jeziora wydmowe), w zagłębieniach powstałych wskutek wywiewania przez wiatr skał sypkich (jeziora deflacyjne) lub ich nawiania (jeziora akumulacyjne); są zasilane prawie wyłącznie wodami atmosferycznymi lub ograniczonym dopływem wód gruntowych. Są to zbiorniki na ogół małe i dość płytkie, często ulegają wysychaniu.
Jeziora bagienne powstają w wyniku utrudnionego odpływu wody gruntowej, która "wychodzi" na powierzchnię w obniżeniach terenu. Mogą mieć znaczną powierzchnię i objętość. Występują w większych grupach obejmujących czasami setki zbiorników wodnych (np. jeziora Syberii Zachodniej). W Polsce są to zbiorniki małe, dość płytkie, zarastające.
Jeziora zaporowe powstały wskutek przegrodzenia doliny rzecznej np. obrywem, osuwiskiem, potokiem lawy, spływającym lodowcem, wałem morenowym. W Polsce przykładem tego typu jezior są Jeziorka Duszatyńskie w Bieszczadach.
Jeziora reliktowe stanowią część dawnego morza lub rozległego jeziora. Przykładami tego typu jezior są: Morze Kaspijskie, jezioro Bajkał. Założenie mis naturalnych jezior jest na ogół poligenetyczne.
Jeziora sztuczne są nazywane także jeziorami zaporowymi; zbiornikami zaporowymi lub zbiornikami retencyjnymi. Powstały one przez zamknięcie doliny rzecznej zaporą wodną, jako budowlą piętrzącą. Wiele jezior zaporowych jest w zasadzie podpiętrzonymi jeziorami naturalnymi, z których odpływ jest regulowany za pomocą budowli piętrzącej. W zależności od celów, którym służy zbiornik retencyjny rozróżnia się ich następujące rodzaje:
- zbiorniki powodziowe, regulujące przepływ, tj. zatrzymujące wielkie wody i tym samym opóźniające ich odpływ, zmniejszając przez to niebezpieczeństwo powodzi poniżej zbiornika;
- zbiorniki żeglugowe, zapewniające ciągłość żeglugi w okresie niskich stanów i gwarantujące dostateczną głębokość nurtu w przypadku występowania płycizn na przejściach między zakolami;
- zbiorniki energetyczne wykorzystujące nagromadzoną w zbiorniku wodę do produkcji energii elektrycznej;
- zbiorniki wyrównawcze budowane poniżej zbiorników głównych energetycznych w celu wyrównania przepływu rzecznego poniżej;
- zbiorniki komunalne gromadzące wodę na potrzeby zaopatrzenia ludności;
- zbiorniki przemysłowe gromadzące wodę w celu zapewnienia produkcji zakładów przemysłowych,
- zbiorniki rolnicze budowane na potrzeby nawodnienia, głównie grawitacyjnego. Woda jest gromadzona w zbiorniku, skąd następnie jest prowadzana systemem kanałów zgodnie ze spadkiem terenu;
-zbiorniki suche (okresowe) budowane na potokach górskich; napełniają się wodą w okresie wezbrania.i stopniowo opróżniają po przejściu wezbrania.
- zbiorniki przeciwrumowiskowe, budowane na potokach górskich; gromadzą rumosz skalny i przyczyniają się do zmniejszenia spadku podłużnego zwierciadła wody i siły poruszającej strumienia.
Obecnie zbiorniki zaporowe są wielozadaniowe, jednak dominuje w gospodarce jedna z wymienionych funkcji i jej są podporządkowane zadania. Taką dominantą w wielu krajach jest nawadnianie, energetyka lub zaopatrzenie w wodę pitną. Najczęściej spotyka się zbiorniki spełniające dwa lub trzy zadania gospodarcze jednocześnie, wśród których większość nastawiona na nawadnianie i energetykę. Istnieje jednakże wiele zbiorników spełniających więcej zadań gospodarczych.
