Motyw pielgrzyma, porownanie wierszy A.Mickiewicza oraz C.K Norwida

Motyw pielgrzyma obecny jest w wielu utworach. Pielgrzym to człowiek odbywający wędrówkę do miejsca kultu, uczestnik pielgrzymki, osoba wiele podróżująca po świecie. W swoich dziełach pisarze i poeci ukazują różne formy pielgrzymowania, czego przykładem są utwory o tytule „Pielgrzym” Adama Mickiewicza i Cypriana Norwida. Różnica między pielgrzymem i wędrowcem polega na tym, że pielgrzym w odróżnieniu od wędrowca zna kierunek i wie, dokąd zmierza.

„Sonety krymskie” A. Mickiewicza są efektem podróży krajoznawczej po Krymie odbytej przez autora latem 1825 roku. Powstały cykl utworów, wydany w 1826 roku w Moskwie, określany jest mianem - lirycznego pamiętnika z podróży. „Pielgrzym” to XI wiersz z cyklu „Vademecum”. Za życia poety tomik nie został wydany. Jedynym takim tomikiem jest tomik wydany w 1863 w Lipoku przez samego poetę.

Pierwowzorem wędrowca jest Odyseusz z utworu Homera czy Mojżesz z "Biblii". Wygnaniec, to człowiek który opuszcza kraj ojczysty. Motyw pielgrzyma czyli wygnańca ,emigranta po raz pierwszy w naszej literaturze pojawił się w okresie romantyzmu. W swych Sonetach Mickiewicz mianem pielgrzyma określił poetę - wygnańca, który wspomina przeszłość i tęskni za Ojczyzną. Tułaczego losu nie wybrał sam, został zmuszony do „bycia wędrowcem” niepewnym przyszłości. Już po powstaniu listopadowym słowo pielgrzym zaczęło oznaczać Polaka, emigranta, który walczy o wolność Ojczyzny, zaś jego największym marzeniem jest możliwość powrotu do niej. Natomiast zdaniem Norwida, „Pielgrzym” nie jest ani poetą, ani polskim emigrantem. Słowem tym określa stan, w jakim żyje człowiek; sposób ludzkiego istnienia według autora najbardziej godny. W wierszu tym Norwid wygłosił pochwałę własnego „stanu” – stanu natchnionego poety, któremu pielgrzymi tryb życia w niczym nie przeszkadzał.

W sonecie Mickiewicza tytuł określa podmiot liryczny jako pielgrzyma, czyli człowieka, którego wszystkie podróże są nieustannym pielgrzymowaniem do ojczyzny. Cały sonet jest monologiem. Tematem tego monologu jest sytuacja podmiotu lirycznego, którego dręczy nieustanna tęsknota do ojczyzny, której nic nie zdoła stłumić, zagłuszyć. Ani „kraina dostatku i krasy”, ani „niebo jasne”, ani „piękne lice”. Podmiot liryczny tęskni za uczuciami, których doznał na Litwie. W trakcie monologu podmiot wyznaje , że jego losem jest pielgrzymowanie , a ojczyzna to „luba dziedzina, która mi odjęta”. Jest wiele zdań wykrzyknikowych i pytających oraz pytań retorycznych . Wszystko to świadczy o jego emocjach. Orientalizm w sonetach przejawia się w tematyce. Autor opisuje krainę egzotyczną, wprowadza wschodnie słownictwo, ukazuje elementy wschodniej religijności i kultury. Stara się także przedstawić charakter człowieka


Tytuł utworu jest odnowieniem przez Norwida romantycznego znaczenia tego słowa, chodzi oczywiście o pielgrzyma. Wymowa wiersza zwrócona jest ku tym, którzy nie tylko są zbytnio przywiązani do osiadłego trybu życia i - co z tym związane - ich życie pozbawione jest duchowego wymiaru, ale także traktują pielgrzymów - wędrowców i ich sposób życia jako gorszy, bez względu na to, czy tułaczy los wybrali sami, czy też zostali do tego zmuszeni. Utwór ma budowę regularną. Tworzą go cztery trzy wersowe zwrotki. Występują w nim środki stylistyczne takie jak: epitety „płaskie domy”, metafory „aż w nieba łonie trwam”, wykrzyknienia „Jak piramidę!”.