Województwo mazowieckie leży w środkowo-wschodniej części Polski i obejmuje obszar o powierzchni 35 598 km2, co stanowi około 11,38 % powierzchni Polski. Pod względem obszaru jest największe w kraju. Województwo mazowieckie graniczy z 6 województwami: na zachodzie z woj. łódzkim i kujawsko-pomorskim, na północy z woj. warmińsko-mazurskim, na wschodzie z woj. podlaskim i lubelskim, na południu z woj. świętokrzyskim. Długość granic z sąsiednimi województwami wynosi odpowiednio: 277 km, 168 km, 178 km, 307 km, 346 km i 191 km. Łączna długość granic województwa wynosi ok.1468 km. W województwie mazowieckim wydzielono: 38 powiatów ziemskich i 4 miasta na prawach powiatu, tzw. powiaty grodzkie (Płock, Radom, Siedlce, Ostrołęka). Obszar jest podzielony na 325 gmin, w tym 46 miejskich, 47 miejsko-wiejskich i 232 wiejskich. W województwie znajdują się 83 miasta i 9137 miejscowości wiejskich (mapa 1). Województwo zamieszkuje 5 072 335 osób, co stawia go na pierwszym miejscu w kraju pod względem liczby mieszkańców. Województwo mazowieckie ze względu na swoją wielkość i położenie należy do wielu jednostek fizyczno-geograficznych różnego rzędu. Według regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego znajduje się na pograniczu dwóch z czterech podstawowych obszarów kontynentu europejskiego, tj. Europy Zachodniej i Europy Wschodniej. Granica obszarów pokrywa się na pewnym odcinku z granicą wschodnią województwa, biegnącą wzdłuż rzeki Bug. Wschodnia część powiatu Ostrów Mazowiecka (zlewnia rzeki Brok) leży w obszarze Europy Wschodniej, należąc pod względem strukturalnym do Platformy Wschodnioeuropejskiej. Prawie cały teren województwa mieszczący się w obniżonej neotektonicznie części nizinnej obszaru Europy Zachodniej należy do prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego. Wysokości bezwzględne rzadko przekraczają 200 m n.p.m.. Jedynie południowe krańce województwa należą do prowincji Wyżyny Polskie, cechującej się większymi wysokościami bezwzględnymi. Środowisko przyrodnicze Województwo mazowieckie obejmuje swymi granicami większość obszarów historycznego Mazowsza, część środkowego Podlasia oraz Ziemię Radomską. Całość położona jest na terenie Niżu Środkowopolskiego w Krainie Wielkich Dolin. Pomimo położenia na terenie z natury równinnym teren województwa charakteryzuje się dużą zmiennością krajobrazów i dużymi obszarami o wysokiej wartości zachowanej przyrody. Teren Mazowsza ożywiają doliny wielkich rzek Wisły, Narwi, Bugu i Pilicy tworząc rozległe doliny. Dużą rolę odgrywają również doliny Wkry, Bzury, Wilgi, Jeziorki, Świdra, Liwca, Rządzy i dziesiątków mniejszych rzek oraz strumieni. Nizinny charakter województwa potwierdza przynależność prawie całego obszaru do podprowincji Niziny Środkowopolskie. Rozpościerają się one pomiędzy granicą zlodowacenia Wisły na północy i północnym zachodzie (podprowincja Pojezierza Południowobałtyckie), a Wyżynami Polskimi na południu. Na wschodzie sąsiadują z podprowincjami Wysoczyzn Podlasko-Białoruskich i Polesiem. Największą wysokością bezwzględną charakteryzuje się zespół wyrazistych form kemowych i morenowych zwanych Wyniesieniami Mławskimi, gdzie wyniesienie Dębowa Góra osiąga 235 m n.p.m.. Miejscem położonym najniżej w województwie jest centrum niecki warszawskiej w okolicy Zakroczymia - 67 m n.p.m.. Przeważają gleby bielicoziemne (płowe, bielice), miejscami występują czarne ziemie (Ciechanów, Kutno, na zachód od Warszawy), a na południu województwa rędziny. W dolinach rzecznych i obniżeniach wytworzyły się mady i gleby bagienne. Ze względu na położenie województwa w cieniu opadowym wyższych terenów otaczających, występują w tej części Nizin Środkowopolskich stosunkowo niskie roczne opady atmosferyczne, ok. 450 - 550 mm. Pod względem termicznym zaznacza się spadek średnich temperatur rocznych w kierunku wschodnim i wzrost wskaźnika kontynentalizmu. Na północno-zachodnich krańcach województwa, w rejonie Płocka, Sierpca i Żuromina, Niziny Środkowopolskie graniczą z podprowincją Pojezierza Południowobałtyckie, co jest widoczne w odmiennym krajobrazie. Dominują wysoczyzny młodoglacjalne z dużą liczbą zagłębień bezodpływowych i jezior związanych z procesem zanikania lodu lodowcowego, zagrzebanego w materiale morenowym lub lodowcowo-rzecznym. Rozróżnia się, w części południowej tego rejonu, pagórkowatą wysoczyznę morenową, a od Sierpca na północ - równinę sandrową z licznymi jeziorami, które są w większości już poza granicami województwa. Kontynuacją doliny Wisły jest piaszczysty taras Kotliny Płockiej z formami polodowcowymi i wydmami. W obniżeniu doliny Wisły, pomiędzy Włocławkiem a Gąbinem występuje kilkadziesiąt jezior rynnowych, ozy (np. Dybanka) i kemy, których powstanie jest związane z zaleganiem i regresją jęzora lodowcowego fazy poznańskiej. Południowe rubieże województwa wchodzą w obszar podprowincji wyżynnych, tj. Wyżyny Małopolskiej w rejonie Przysuchy, Szydłowca i Iłży oraz Wyżyny Lubelsko-Lwowskiej wzdłuż granicznego odcinka doliny Wisły, od Józefowa do Lucimia. Wyżyna Małopolska w granicach województwa stanowi słabo wypiętrzoną mezozoiczną otoczkę fałdów paleozoicznych Wyżyny Kieleckiej. Niewielkie wzniesienia tworzą wychodnie skał jurajskich i kredowych. Płytko zalegające starsze podłoże przykrywają w obniżeniach osady czwartorzędowe - piaski i gliny. W krajobrazie charakterystyczne są progi strukturalne: środkowojurajskie zbudowane z piaskowców w okolicy Szydłowca i Mirowa (234 m n.p.m.), górnojurajskie zbudowane z wapieni w rejonie Orońsk - Wierzbica - Iłża, a także ostańce form związanych ze zlodowaceniem środkowopolskim, jak np. zbudowane z piaskowców szydłowieckich w okolicy Szydłowca. Wyżyna Lubelsko-Lwowska, zbudowana głównie z warstw kredowych, jest reprezentowana w obrębie województwa przez jednostkę fizyczną Małopolski Przełom Wisły - zachodni mezoregion Wyżyny Lubelskiej. Jest to najwęższy odcinek doliny Wisły w województwie mazowieckim. Wisła przecina wypiętrzenie wału metakarpackiego Wyżyn Polskich. Wysokość zboczy doliny sięga 60 - 80 m i są one wymodelowane w warstwach systemu kredowego. W rejonie ujścia rz. Chodelki, w obniżeniu Kotliny Chodelskiej zbocza budują mało odporne skały kredy piszącej i margli, co powodowało rozszerzenie doliny. Powyżej i poniżej tego odcinka utwory kredowe są względnie bardziej odporne i dolina jest dosyć wąska. Znaczne obszary województwa mazowieckiego wiążą się z krajobrazem polodowcowym. Krajobraz ze wzniesieniami moreny czołowej z różnymi jej odmianami o wysokości dochodzącej do 223 m n.p.m. można podziwiać w środkowej części województwa w rejonie miejscowości Kałuszyn i Mrozy (powiat Mińsk Mazowiecki). Wszystkie walory krajobrazu polodowcowego łącznie z licznymi jeziorami i pięknie ukształtowanymi ozami można podziwiać w zachodniej części województwa w okolicach Gostynina i Łącka. Województwo mazowieckie leży w dorzeczu Wisły. Główne rzeki to: Wisła, Bug, Narew, Pilica, Wkra, Radomka. Naturalne jeziora polodowcowe występują jedynie na terenach zachodnich; spośród kilkudziesięciu jezior Pojezierza Gostynińskiego wyróżniają się Jezioro Zdworskie, Białe i Jezioro Lucieńskie.
scharakteryzuj klimat w płocku
Odpowiedź
Dodaj swoją odpowiedź