Różnorodne ujęcia motywu śmierci w literaturze i sztuce. Odwołaj się do wybranych

Ważnym tematem w średniowieczu była śmierć i to co się działo po jej przyjściu. Ludzie średniowieczni uważali, że życie ziemskie to tylko początek, życia wiecznego. W zależności od swych czynów otrzymywali nagrodę w niebie lub karę w piekle. Na ziemi jednak czyhały pokusy, które wielu uniemożliwiały wstęp do raju.

Teocentryczny pogląd średniowieczny „memento mori” – pamiętaj o śmierci, wyrażał przekonania człowieka średniowiecza o powszechności śmierci i równości wobec niej wszystkich ludzi. Każdy musi umrzeć bez względu na wiek, majątek czy spryt. Śmierci nie da się przekupić, ani oszukać, po każdego w odpowiednim czasie zapuka. Dlatego ludzie starali się być zawsze przygotowani.

Myśl o śmierci wśród ludzi prostych, miała swe odbicie także w literaturze i sztuce średniowiecznej. W tym czasie powstało wiele dzieł, których motywem przewodnim było spotkanie ze śmiercią.

Najbardziej znanym utworem jest rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Główny bohater prosi Boga o spotkanie ze Śmiercią, by mógł się z nią zapoznać, zanim przyjdzie jego czas. Jednak jego najgorsze myśli nie dorównały temu co zobaczył. Śmierć to chuda kobieta, z żółtą cerą, rozpadającym się ciałem, która zgrzyta zębami, przewraca oczami, zaś w ręku trzyma kosę. Jest to niewątpliwie przerażające wyobrażenie autora, lecz charakterystyczne dla epoki średniowiecznej.

W podobny sposób postać Śmierci została ukazana w obrazie Hansa Holbeina pt.„Śmierć i skąpiec”. Jest ona szkieletem człowieka, bez oczu, uszu i nosa. Pokrywa ją cienka skóra. Tu jak w życiu, zabiera człowiekowi wszystko co najcenniejszego posiada. Dla skąpca najcenniejsze są pieniądze, które symbolizują jego życie. W obu przypadkach śmierć jest szkaradna, przerażająca, ma władze nad człowiekiem, może mu w każdym momencie odebrać życie.

Ten obraz zmusza do zastanowienia się nad sobą.. Jego głównym celem jest wywołanie samooceny swojego postępowania, oraz ostrzeżenie przed straszną śmiercią i piekłem.

Przekonanie, ze wobec śmierci wszyscy jesteśmy równi zaprezentowane jest w „dance makabre”- tańcu śmierci. Śmierć jako przerażający wodzirej przyłącza do swego orszaku kolejne osoby. Tak jak w wyżej wymienionych przykładach jest to postać szkaradna, wywołująca postrach wśród ludzi. Tu Śmierć wydaje się być na równi z człowiekiem, razem z nim tańczy tworząc krąg gdzie nie ma podziału na gorszych i lepszych. Jednak dalej ma władze i moc odbierania życia, więc mimo wszystko rządzi i fascynuje.

W średniowieczu śmierć została personifikowana, by ludzie mogli ją sobie wyobrazić. Niestety rzadkością jest by autorzy wcielali ją w istoty piękne, miłe, przyjazne. Najczęściej jest to po prostu szkielet człowieka, jeździec apokaliptyczny, przerażająca kobieta ze skrzydłami nietoperza lub rozpadające się ciało z kosą, by „ucinać” ludzkie życie. Cel takiego przedstawienia jest jeden, wystraszyć i ostrzec człowieka przed złym życiem i karą.

Ludzie mają się bać śmierci to jest główne założenie. Jeżeli myśl o śmierci nie przerażała by nas nie miała by ona żadnego sensu, bo każdy chciał by umrzeć i zobaczyć tą piękną istotę. Jednak tak nie jest i każdy patrząc w przyszłość boi się tego nieuniknionego spotkania twarzą w twarz.