Pojecie prawa podmiotowego, uprawnienia i rozczenia

Termin "prawo" używany jest w dwóch znaczeniach, określanych mianem prawa przedmiotowego i podmiotowego.
Prawo przedmiotowe - to normy prawne. Definicja prawa okreslajac prawo jako zespol norm, tym samym okresla pojecie prawa przedmiotowego. Kazda z obowiazujacych norm jest wycinkiem prawa przedmiotowego.
Prawo podmiotowe - to przyznana i zabezpieczona przez normy prawne, a wynikajaca ze stosunku prawnego, moznosc postepowania w okreslony sposob.
Norma zawarta w kodeksie pracy, stanowiaca iz po 10 latach pracy przysluguje pracownikowi urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni roboczych, jest normą prawa w znaczeniu przedmiotowym. To natomiast ze pracownikowi X, ktory przepracowal 10 lat, przysluguje taki wlasnie urlop, jest jego prawem podmiotowym.
Wsród praw podmiotowych wyroznia sie dwa zasadnicze rodzaje:
1) prawa podmiotowe bezwzgledne
2) prawa podmiotowe względne.
Prawa podmiotowe bezwzgledne moga byc skierowane przeciwko kazdej osobie. Obowiazek odpowiadajacy prawu bezwzglednemu ciąży na calym otoczeniu uprawnionego, a nie na scisle oznaczonej osobie. Obowiazek ten polega na powstrzymywaniu sie od dzialan, ktore moglyby naruszyc prawo podmiotowe uprawnionego. Do praw bezwzglednych naleza prawa rzeczowe (przede wszystkim prawo wlasnoci), niekote prawa rodzinne, prawa osobiste itp.
Prawo podmiotowe wzgledne to prawa, ktore mogą byc skierowane tylko wobec oznaczonej osoby lub grupy osob.Obowiazek odpowiadajacy takeimu prawu spoczywa nie na wszystkich, lecz na konkretnej osobie lub grupie osob. Do praw pdomiotowych wzglednych należą przede wszystkim prawa wynikajace ze stosunkow zobowiazaniowych. Jezeli pozyczam komus okresloną sume pieniedzy, mogę żądac ich zwrotu tylko od osoby, ktorej pozyczki udzielilam. Moje prawo jest wiec skuteczne tylko wzgledem oznaczonej osoby.
O tym, które prawa maja charakter praw podmiotowych bezwzglednych, a ktore wzglednych, przesadza wola ustawodawcy, ktory z apomoca normimperatywnych ustala katalog praw bezwzglednych.
W parwie podmiotowym mozna niekiedy wyodrebnic jego poszczegolne czesci skaldowe, zwane uprawnieniami. Na przyklad w przyslugujacym wlascicielowi prawie wlasnosci wyodrebic mozna takie uprawnienia, jak uprawnienie władania, korzystania i rozporządzania rzeczą.
Roszczeniami nazywamy prawa lub uprawnienia skonkretyzowane w ten sposob, ze stwarzaja uprawnionemu moznosc żadania od oznaczonej osoby konkretnego zachowania sie. jezeli na przyklad ktos naruszy prawo wlasnosci w ten sposob, ze zabierzee komus jego rzecz lub zniszczy, powstają z tą chwilą okreslone rozczenia wlasciciela przeciwko oznaczonej osobie, ktora rzecz zabrala lub zniszczyła.