Prezentacja o kulturze i sztuki Bułgarskiej. :)

Kultura i sztuka Bułgarii: Bułgaria od okresu średniowiecza (XIII wiek, XIV wiek) znana jest ze swoich ikon. Przedstawiciele tzw. tyrnowskiej szkoły malarskiej (XIV wiek) z powodzeniem przekraczali reguły rządzące tradycyjnym, hieratycznym malarstwem ikon, dzięki czemu stworzyli oni jedną z najbardziej znaczących szkół artystycznych wschodniego chrześcijaństwa. Bułgaria posiada również starą i bogatą tradycję śpiewu chóralnego. Jednym z najbardziej znanych, bułgarskich średniowiecznych twórców jest Joan Kukuzel, kompozytor, teoretyk muzyki i twórca tzw. nowobizantyjskiego zapisu nutowego. Znanymi bułgarskimi śpiewakami są współcześnie m.in. Boris Christow, Nikołaj Giaurow, czy Nikoła Giuzelew, należący do światowej czołówki i często występujący w najlepszych operach całej Europy. W okresie bułgarskiego odrodzenia narodowego, u schyłku panowania tureckiego (przełom XVIII i XIX wieku), w całym kraju powstało kilka szkół artystycznych, których przedstawiciele specjalizowali się w ikonopisaniu, snycerce lub malarstwie. Pozostawili oni po sobie prawdziwe skarby sztuki, architektury i malarstwa. Najsłynniejsze z owych szkół to m.in. szkoła trewneńska (zob. Triawna), bańska (zob. Bansko) czy samokowska (zob. Samokow) – twórcy tej ostatniej szkoły (a wśród nich Zachari Zograf) zasłynęli kunsztem zdobiąc monaster rylski przepięknymi freskami. Najbardziej znanym współczesnym artystą bułgarskim jest bez wątpienia Christo Jawaszew. Zdobył on rozgłos wielu spektakularnymi happeningami, wśród których najbardziej kontrowersyjne było „zapakowanie” w folię m.in. gmachu Reichstagu w Berlinie oraz Pont Neuf w Paryżu. Bułgaria posiada także bogate tradycje w dziedzinie teatru lalkowego (nie tylko dla dzieci). Bułgarskie obiekty na Liście UNESCO:  właśc. Lista światowego dziedzictwa kulturowego (K) i przyrodniczego (P) ): -Cerkiew Bojańska w Sofii Jeździec z Madary -Tracki grobowiec z Kazanłyku Monastyr Rilski -Cerkiew Bojańska koło Sofii (K) -Jeździec z Madary (K) -Zespół cerkwi wykutych w skale w Iwanowie (K) -Tracki grobowiec z Kazanłyku (K) -Zabytkowe miasto Nesebyr (K) -Rezerwat przyrody Srebyrna (P) -Park Narodowy Pirinu (P) -Monastyr Rilski (K) -Grobowiec tracki w Swesztari (K) Z czasów panowania chanów protobułgarskich (VII–IX wiek) pochodzą ryte w kamieniu napisy protobułgarskie w języku greckim. W końcu IX wieku, dzięki przyswajaniu ksiąg słownie stworzonych przez św. Cyryla i Metodego, rozwinęło się piśmiennictwo religijne w języku staro-cerkiewno-słowiańskim. Czerpiąc wzorce z Bizancjum, na przełomie IX i X wieku piśmiennictwo starobułgarskie rozkwitło w Presławiu i Ochrydzie oraz ponownie (XIV wiek) w Tyrnowie. Oprócz kazań, poezji hymnicznej, traktatów i tzw. zborników (zbiorów różnych utworów służących religijnemu pouczeniu) ważne miejsce w średniowiecznej literaturze zajęły apokryfy, hagiografie, opowieści pouczające i heroiczne. Po podboju tureckim (1394) tradycję piśmienniczą kultywowano w monasterach. W XVI wieku powstały w Sofii nowe hagiografie. W XVII i XVIII w. główną formą piśmiennictwa były damaskiny (zbiory pouczeń i kazań). Najżywiej rozwijała się ustna twórczość ludowa. W okresie odrodzenia narodowego (1762–1878) powstały zręby nowożytnej kultury bułgarskiej. Pierwszym przejawem świadomości narodowej było zainteresowanie własną historią (Paisij Chilendarski). Walka Bułgarów o uniezależnienie się kultury od Greków i autokefaliczny kościół, a po 1856 – o zrzucenie panowania Turków, znalazła odbicie w literaturze. W 1. połowie XIX wieku, w okresie tworzenia podstaw świeckiej oświaty narodowej, pojawiły się pierwsze drukowane książki i podręczniki szkolne. Zrodziła się publicystyka i wierszopisarstwo. Na dalszym rozwoju młodej literatury zaważyło coraz żywsze od połowy XIX w. zainteresowanie słowianofilstwem i rodzimą kulturą ludową. Oparte na obcych, zwłaszcza rosyjskich, wzorach artystycznych i bułgarskim folklorze powstały nowożytne gatunki poezji, prozy i dramatu, w których z żywej mowy ludowej tworzył się język literacki. Jednocześnie z realizmem wystąpiły tendencje sentymentalno-romantyczne. Najdojrzalszym świadectwem uczuciowości romantycznej stała się liryka Christo Botewa. Po odzyskaniu niezawisłości politycznej (1878) rozwinęła się dydaktyczna poezja i spokrewniona często z publicystyką proza realistyczna. Uprawiali ją zarówno zwolennicy odnowy moralnej (Aleko Konstantinow), jak narodnicy (Todor Włajkow) i socjaliści. W życiu literackim wybitną pozycję zajął obrońca tradycji, Iwan Wazow. Walcząc o europeizację sztuki narodowej w latach 90. XIX wieku przeciwstawili mu się moderniści skupieni wokół pisma Misył, którzy obrali orientację neoromantyczną (Pejo Jaworow, Penczo Sławejkow). Drugie pokolenie modernistów po 1905 zwróciło się ku symbolizmowi (Teodor Trajanow, Nikołaj Liliew). Na początku XX wieku najżywiej rozwijała się proza wiejska, której najwybitniejszym przedstawicielem był Elin Pelin. W okresie międzywojennym (1918–1944) awangardowy bunt tzw. wrześniowców, którzy w latach 20. XX wieku chcieli złączyć odnowę sztuki z rewolucją społeczną, był krótkotrwały i wyraził się głównie w ekspresjonizmie (Geo Milew). Powojenny kult prymitywu i rodzimości ustąpił tendencji do ucodzienniania literatury. W liryce nastąpiło odkrycie powszedniości (Elisaweta Bagriana, Atanas Dałczew), w małych formach prozy dojrzał realizm psychologiczny (Jordan Jowkow), w powieści dominował historyzm, zabarwiony często ideologią nacjonalistyczną. W latach 30. zwalczał ją konsolidujący się obóz pisarzy antyfaszystów, w którym osobne miejsce zajęła komunistyczna lewica (Christo Radewski). Po przewrocie komunistycznym (1944) uległa zerwaniu więź z międzywojenną tradycją i po 1950 nastąpił długotrwały okres realizmu socjalistycznego. Rozrachunki z unifikacją literatury, podjęte w latach 60., znalazły wyraz w nawrocie do psychologizmu i moralistyki (Błaga Dimitrowa, Emilian Stanew), a także w renesansie historyzmu. Najznaczniejszym efektem literatury odwilży była bujnie rozkwitająca groteska (Jordan Radiczkow). Doktryny realizmu socjalistycznego nie odrzucano otwarcie, gdyż brakowało niezależnego obiegu literatury, a nieliczni pisarze emigracyjni (Georgi Markow) byli w kraju prawie nieznani; okres rozrachunków z totalitaryzmem rozpoczął się po 1989.