Antyk np. - Ajschylos - Sofokles - Eurypides - Homer średniowiecze – do XIV/XV wieku renesans – XVI/XVII Mikołaj Rej - Jan Kochanowski - Andrzej Frycz Modrzewski - Piotr Skarga barok – XVII - Jan Andrzej Morsztyn - Jan Chryzostom Pasek - Zbigniew Morsztyn oświecenie – XVIII - Ignacy Krasicki - Adam Naruszewicz - Julian Ursyn Niemcewicz romantyzm – XIX, 1822-1863 - Adam Mickiewicz - Juliusz Słowacki - Zygmunt Krasiński pozytywizm – połowa XIX wieku - Bolesław Prus - Eliza Orzeszkowa - Henryk Sienkiewicz - Maria Konopnicka - Adam Asnyk Młoda Polska – 1890-1918 - Leopold Staff - Gabriela Zapolska - Stefan Żeromski - Władysław Stanisław Reymont XX-lecie międzywojenne – 1918-1939 - Julian Tuwim - Antoni Słonimski - Julian Przyboś - Czesław Miłosz - Konstanty Ildefons Gałczyński literatura współczesna - Jan Lechoń - Jan Twardowski - Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - Adam Ważyk - Jarosław Iwaszkiewicz Epika – jeden z trzech rodzajów literackich CECHY EPIKI: obecność narratora świat przedstawiony fabuła (i układ przyczynowo-skutkowy zdarzeń) zapis prozą (wyjątki – epopeja, powieści poetyckie) gATUNKI EPIKI: powiesc nowela epos baśń legenda pamietnik anegdota opowiadanie RODZAJE: pioerwszoosobowa trzecioosobowa SWIAT PRZEDSTWAWIONY: czas i miejsce akcji fabuła bohaterowie LirykaObejmuje utwory, których głównym przedmiotem przedstawienia są przeżycia wewnętrzne, przekazywane za pośrednictwem wypowiedzi monologicznej (rzadziej dialogu), odznaczającej się subiektywizmem, podporządkowanej funkcji ekspresywnej oraz funkcji poetyckiej języka. Centralnym elementem utworu lirycznego jest tzw. podmiot liryczny. Niezależnie od gatunku język liryki oznacza się (w porównaniu z dramatem i epiką) wysokim zmetaforyzowaniem. GATUNKI LIRYCZNE: anakreontyk ballada canzona duma dytyramb elegia epicedium epigramat epitafium epitalamium fraszka hymn limeryk madrygał oda epinikion pieśń niektóre rodzaje poematu psalm sielanka ekloga sonet tren triolet Dramat Dzieło dramatyczne zaliczane jest do literatury jedynie w warstwie słownej, natomiast w swojej realizacji widowiskowej należy do wielotworzywowej sztuki teatru. W dziele dramatycznym nie występuje podmiot literacki lub jego rola jest ograniczona do minimum, świat przedstawiony jest opisywany poprzez działania i wypowiedzi w pełni usamodzielnionych postaci. Akcja w klasycznych formach dramatu jest wyraźnie zarysowana i ma ustalony tok przebiegu (od przedstawienia, poprzez rozwinięcie, perypetię, punkt kulminacyjny, a skończywszy na rozwiązaniu). Postacie występujące w dramacie są charakteryzowane poprzez czyny i słowa, które wypowiadają (charakterystyka pośrednia), a ich wzajemne relacje ustalane są poprzez ich udział w akcji. Obok tekstu głównego (dialogi i monologi dominujące w dramacie) mogą występować didaskalia (tekst poboczny), które wprowadzają różnego rodzaju uwagi odautorskie, dotyczące głównie sposobu inscenizacji dzieła. Jako utwór literacki dramat charakteryzuje się przede wszystkim tym, że jest tworzony w celu realizacji scenicznej, jednak występują też dramaty niesceniczne, których autorzy skupili się bardziej na rozbudowie samego tekstu. Ale i te granice są płynne: na początku uważano dramaty romantyczne za niesceniczne, podczas gdy dziś Dziady Adama Mickiewicza to jeden z najczęściej wystawianych dramatów. GATUNKI: Dramat satyrowy Dramat liturgiczny Dramat właściwy Dramat jezuicki Dramat mieszczański Dramat romantyczny Dramat muzyczny Dramat niesceniczny Dramat obyczajowo-psychologiczny Dramat ekspresjonistyczny Dramat epicki Dramat poetycki Dramat symboliczny Dramat groteskowy Dramat szekspirowski Dramat antyczny Dramat naturalistyczny
