Kołowrót jest odmianą dźwigni dwustronnej; służy do podnoszenia i opuszczania ładunku zawieszonego na linie (lub łańcuchu) przez nawijanie jej na obracający się wał napędzany korbą. Urządzenie to znalazło zastosowanie w studniach, z których wyciąga się wodę za pomocą kołowrotu studziennego.Kołowrót jest zbudowany z wału i korby. Oś obrotu tej dźwigni przechodzi przez środek wału, na który nawinięta jest lina. Do końca liny jest doczepione wiadro. Promień wału jest ramieniem siły, którą stanowi ciężar wiadra z wodą. Długość korby to długość drugiego ramienia, do którego przykładamy siłę, kręcąc korbą. Im dłuższa korba (w porównaniu z długością promienia wału), tym mniejszą siłę należy przyłożyć, aby obrócić wał i wyciągnąć wodę ze studni. Zatem: R * F1 = r * F2 Kołowroty znalazły także zastosowanie jako części różnych maszyn,w których rolę korby spełniają koła pasowe. Oprócz tego stosuje się je głównie na statkach przy załadunku materiałów oraz do podnoszenia kotwic, a czasem do przyciągania i cumowania statków.
