POWSTANIE SREDNIOWIECZNYCH PANSTW FRANCJA RZESZA NIEMIECKA NORMANDIA ANGLIA

Francja -    1. Periodyzacja historii Francji średniowiecznej. Powstanie królestwa Franków i jego dzieje za panowania Merowingów (ca. 500 – ca. 750). 2. Powstanie imperium karolińskiego i jego dziedzictwo w historii Francji średniowiecznej, nowożytnej i współczesnej (ca. 750 – ca. 1000). 3. Rozpad imperium karolińskiego i geneza fudalizmu i systemu lennego średniowiecznej Francji (ca. 900 – ca. 1000). 4. Powstanie i dzieje księstw terytorialnych w średniowiecznej Francji (ca. 900 – ca. 1450) 5. Miasto i wieś w średniowiecznej Francji. 6. Paryż – narodziny stolicy. 7. Różnorodność kulturowa Francji średniowiecznej. Cywilizacja Północy i Południa. Cywilizacja anglonormandzka (ca. 1000 – ca. 1300). 8. Kapetyngowie: ideologia i strategie polityczne władzy królewskiej (ca. 1000 – ca. 1300) 9. Kapetyngowie i Walezjusze wobec Plantagenetów. Rywalizacja Francji i Anglii w średniowieczu (1066 – 1483) 10. Kultura duchowa i intelektualna Francji średniowiecznej w XI-XIII w. Uniwersytety. 11. Kościół, monastycyzm i herezje w średniowiecznej Francji. 12. Wojny włoskie (1494-1559) i narodziny nowożytnej geopolityki europejskiej. Metody dydaktyczne: Metodą prowadzenia zajęć będzie wykład, połączony z formą konwersatoryjną. Ewaluacja wiedzy i umiejętności studentów, nabytych podczas wykładu oraz na podstawie zaleconej literatury przedmiotu odbędzie się w formie egzaminu.   Rzesza Niemiecka -    Dzieje Rzeszy Niemieckiej w średniowieczu Wykład przewidziany jest na dwa semestry z cezurą na tzw. Wielkim Bezkrólewiu 1256-1273. Jego przedmiotem są dzieje polityczne i rozwój ideologii cesarskiej, na których tle przedstawiam ewolucję państwa i społeczeństw ziem niemieckich w kontekście europejskim. Przemiany, jakim uległa Rzesza Niemiecka od X do XIV w., zadecydowały o specyficznym kształcie niemieckiej państwowości. Uniwersalistyczne i zajmujące hegemonialną pozycję w świecie łacińskim Cesarstwo przekształciło się w Rzeszę władztw terytorialnych, której monarcha opierał możliwości działania przede wszystkim na posiadłościach swojej rodziny. Modernizacja struktur państwowych przyniosła w większości państw europejskich powstanie narodowych monarchii stanowych. W Rzeszy splot różnych czynników spowodował, że przemiany organizacji władzy politycznej i terytorialnej przebiegały przede wszystkim w poszczególnych władztwach.. Dopiero w XV w. sformułowany został stanowy program reform, którego realizacja w 1495 r. i na kilku następnych Reichstagach przyniosła przejściowe wzmocnienie wspólnych instytucji państwowych Wykład ma zadanie zapoznać studentów z najważniejszymi elementami niemieckiego procesu dziejowego oraz aparatem pojęciowym używanym do jego analizy w historiografii niemieckiej. Obszar średniowiecznej Rzeszy Niemieckiej obejmował (w całości lub części) terytoria wchodzące w skład dzisiejszych państw: Niemiec, Austrii, Holandii, Belgii, Szwajcarii, Francji, Włoch, Danii, Czech, Polski, Słowenii. Uniwersalistyczne dążenia cesarzy i ich możliwości polityczne powodowały, że historia średniowiecznych Niemiec stanowi podstawowy trzon dziejów łacińskiej Europy w tej epoce.  Geneza Rzeszy sięga czasów rozpadu imperium karolińskiego w IX w. Nowym początkiem była integracja państwowa tzw. nowych księstw szczepowych pod panowaniem dynastii saskiej w X w., polegająca na odbudowie struktur władzy w ramach zmodyfikowanego modelu karolińskiego, powstaniu wspólnej nazwy i rozwinięciu po 962 cesarskiej ideologii imperialnej. Cesarz rzymski panował jednocześnie nad królestwem Niemiec, Italii (od 951) i Burgundii (od 1032). Głębokie przemiany, jakim podlegała Rzesza Niemiecka od czasów sporu o inwestyturę w XI w. miały charakter zasadniczej transformacji, która na wiele stuleci zadecydowała o specyficznym kształcie niemieckiej państwowości. W XII-XIV w można obserwować stopniowe przekształcanie uniwersalistycznego i zajmującego hegemonialną pozycję w świecie łacińskim cesarstwa w Rzeszę władztw terytorialnych (Landesherschaft), której monarcha opierał możliwości działania przede wszystkim na posiadłościach swojej rodziny (Hausmachtkönigtum). Rządy dynastii Sztaufów przyniosły w 2 połowie XII w. reorganizację podstaw władzy i nowe sformułowanie ideologii cesarskiej, akceptującej samodzielną rolę książąt. Ich rola wzrosła w 1 połowie XIII w., kiedy unia z normandzkim królestwem Sycylii spowodowała przeniesienie punktu ciężkości polityki cesarskiej do Włoch. Dokonująca się modernizacja struktur państwowych w sytuacji elekcyjności tronu i splotu różnych czynników wewnętrznych spowodowały, że reorganizacja władzy politycznej i terytorialnej przebiegała przede wszystkim na płaszczyźnie poszczególnych władztw, a tylko. w niewielkim stopniu samej Rzeszy. Koncepcja sakralnego cesarstwa i oparte na nim roszczenia do panowania nad światem załamały się wraz z wygaśnięciem dynastii Sztaufów w połowie XIII w. W stosunkach wewnętrznych Niemiec powstałą w czasach tzw. Wielkiego Bezkrólewia 1256-1273 polityczną próżnię wypełnili książęta, którzy przejęli sprawę następstwa tronu całkowicie w swoje ręce i podporządkowali własnym interesom. W ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat gra sił politycznych i społecznych zadecydowała o ukształtowaniu się nowych zasad ustroju Rzeszy. Utrwalił je w 1356 r Karol IV w Złotej Bulli., regulując uprawnienia kolegium elektorów. Mapa polityczna Rzeszy w XIV w. stanowiła zawiłą i ulegającą ciągłym zmianom gmatwaninę różnej wielkości władztw terytorialnych o różnym zakresie suwerenności i stopniu wewnętrznej konsolidacji. Rozbicie pogłębiały podziały dynastyczne i istnienie około stu wolnych miast. Rywalizacja wielkich rodzin Habsburgów, Wittelsbachów i Luksemburgów przyniosła przeniesienie punktu ciężkości politycznej na wschodnie obszary Niemiec. Nastąpiło całkowite niemal załamanie materialnych podstaw władzy cesarskiej. Jej podstawą stały się terytoria i posiadłości rodzinne. Niedorozwój instytucji państwowych i rozbicie polityczne nie przeszkadzały w trwaniu poczucia jedności. Rozwinięte w XII w. przejawy niemieckiego patriotyzmu nie zostały całkowicie przysłonięte przez interesy partykularne. Wraz z rozwojem w późnym średniowieczu stanowych form organizacji społeczeństwa powstawały warunki do wzmocnienia świadomości narodowej wspólnoty. Jej ważnym składnikiem była godność cesarska. W ciągu XV w. coraz głośniejsze były postulaty wewnętrznej reformy państwa, a od lat czterdziestych nazwę Święte Cesarstwo Rzymskie uzupełnił dodatek Narodu Niemieckiego. Podjęta w 1495 r. w Wormacji i na kilku następnych Reichstagach próba realizacji stanowego program reform (Reichsreform) przyniosła przejściowe wzmocnienie wspólnych instytucji państwowych. Wykaz tematów w semestrze zimowym: „Dzieje Rzeszy Niemieckiej w średniowieczu”, część 1: od rozpadu imperium karolińskiego do Wielkiego Bezkrólewia 1256-1273. 1. geneza państwa wschodnio-frankijskiego 2. Powstanie i struktura Rzeszy pod panowaniem dynastii ottońskiej, początki ideologii cesarskiej, Kościół monarszy i jego funkcje 3. Powstanie jedności niemieckiej i apogeum hegemonialnego cesarstwa w pierwszej połowie XI w., specyfika rozwoju struktury społecznej  4. Pierwsza faza sporu o inwestyturę w czasach Henryka IV i Henryka V 5. Początki terytorializacji Rzeszy i kryzys autorytetu cesarskiego w 1 połowie XII w. 6. Cesarstwo pierwszych Sztaufów – nowa formuła ideologii cesarskiej i polityka włoska Fryderyka I Barbarossy  7. Wewnętrzne przemiany Królestwa Niemieckiego w 2 połowie XII w., nowa struktura księstw terytorialnych i ziem cesarskich, adaptacja prawa lennego w strukturze politycznej 8. Unia z królestwem normańskim Sycylii i czasy podwójnej elekcji 9. Epoka Fryderyka II – ideologia imperialna i polityka włoska 10. Epoka Fryderyka II – polityka niemiecka, usankcjonowanie prerogatyw władztw terytorialnych, niemiecka wersja drabiny feudalnej 11. Upadek Sztaufów, awans związków miast i powstanie kolegium kurfirstów 12. Ekspansja wschodnia i początki Hanzy 13. Sumaryczny przegląd problemów przewidzianych w semestrze letnim Wykaz tematów w semestrze letnim: „Dzieje Rzeszy Niemieckiej w średniowieczu”, część 2: „od Wielkiego Bezkrólewia 1256-1273 do o reform ustrojowych przełomu XV i XVI w.” 1. Sumaryczny przegląd problemów poruszanych w semestrze zimowym – główne elementy przemian Rzeszy Niemieckiej od jej powstania do Wielkiego Bezkrólewia 2. Problemy tzw. niemieckiej kolonizacji wschodniej 3. Panowanie Rudolfa I Habsburga: próba przywrócenia instrumentów władzy cesarskiej i początki priorytetu rozbudowy władztwa rodzinnego  4. Początki Luksemburgów i próba wznowienia imperialnej polityki włoskiej  5. Kolejne elekcje, awans nowych rodzin, załamywanie materialnych podstaw władzy królów niemieckich, rywalizacja Habsburgów i Luksemburgów  6. Ludwik Wittelsbach zwany Bawarskim – ostania faza konfliktu z papiestwem i suwerenność kolegium kurfirstów 7. Karol IV - geneza i konsekwencje Złotej Bulli 1356 jako podstawy ustroju politycznego Rzeszy 8. Karol IV – polityka dynastyczna i ostateczne przeniesienie punktu ciężkości władzy na dobra rodzinne (Hausmachtkönigtum) 9. Rzesza w czasach wielkiej schizmy zachodniej, bezsilność Wacława IV, rosnąca samodzielność książąt, związki miast i rycerstwa 10. Zygmunt Luksemburski – sobór w Konstancji, wojny husyckie, sobór w Bazylei, zasady polityki wobec niemieckich terytoriów 11. Początki ruchu reformy Rzeszy i specyfika struktury stanowej, powstawanie państwowej symboliki i nacjonalizacja myślenia o Rzeszy jako wspólnocie  12. Fryderyk III wobec przemian wewnętrznych i zagrożeń zewnętrznych, powstanie Reichstagu 13. Ambicje polityczne i katastrofa Burgundii i polityka Maksymiliana, awans Habsburgów na scenie europejskiej, program reformy Rzeszy na Reichstagu w Wormacji 1495 i jego dalsze losy  14. Niemieckie terytoria w późnym średniowieczu – tendencje rozwojowe i charakterystyka wybranych przykładów   Normadia Angli  -   prawdziwi Normanowie w Anglii. Przypomne, ze Normanowie byli pochodzenia skandynawskiego, podbili czesc Francji -Normandie i przyjeli jezyk i kulture francuska. W roku 1066 wyprawili sie stamtad na podboj Anglii i udalo im sie. Byli w Anglii potem elita i narzucili miejscowej ludnosci (Sasom) jezyk