Przyczyny bezrobocia
Za główną przyczynę bezrobocia w Polsce uważa się nałożenie nowych stosunków rynkowych na starą strukturę gospodarczą i rządzącą w niej mechanizacji. Związane z tymi czynnikami ograniczenia tych zjawisk pracy utrudnia zmniejszania bezrobocia i czyni je zjawiskiem trwałym.
Bezrobocie występuje wówczas, gdy liczba osób poszukujących pracy jest większa niż liczba ludzi zdolnych do pracy, chcących pracować i akceptujących istniejący poziom wynagrodzeń, pozostaje bez pracy.
Pracodawcy mogą obawiać się zatrudniania osób pomimo, że aktualnie potrzebują siły roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia kiedy popyt będzie mniejszy. Sytuację tą rozwiązać mogą w pewnym stopniu inne formy zatrudniania, takie jak umowy na czas określony, umowy o dzieło, czy zlecenia.
Istnieje wiele powodów, dla których osoby chcące pracować i zdolne do pracy nie pracują:
Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy, a jej podjęciem w nowym mija pewien czas. Ten typ bezrobocia określa się mianem bezrobocia frykcyjnego i jest ono zazwyczaj niskie a także nie ma większego wpływu na gospodarkę.
PRZYCZYNY BEZROBOCIA TO RÓWNIEŻ:
głęboka recesja (spadek ogólnej aktywności gospodarczej);
Przyczyną dużego wzrostu bezrobocia stała się recesja ekonomiczna(Recesja to zjawisko makroekonomiczne polegające na znacznym zahamowaniu tempa wzrostu gospodarczego, skutkujące nawet spadkiem produktu krajowego brutto*)
*PKB pozwala doskonale ocenić w jakim stanie znajduje się gospodarka danego kraju, czyli po prostu czy jest dobrze, czy źle. Jest to dochód, jaki został wytworzony tylko i wyłącznie na geograficznym obszarze Polski, zarówno przez Polaków, jak i obcokrajowców. Dochodów uzyskanych przez Polaków za granicą nie wlicza się do PKB Polski.
spadek produkcji spowodowany obniżeniem popytu konsumpcyjnego;
zahamowanie procesów inwestycyjnych i likwidacja niektórych gałęzi przemysłu;
inwestycje w nowe technologie i urządzenia(zmniejsza zapotrzebowanie na siłę roboczą);
wprowadzenie nowych technologii oszczędzającej pracę ludzką, niedostosowanie kwalifikacji osób poszukujących pracy do tych technologii, restrukturyzacja przemysłu, zmiany w organizacji pracy. Obecnie w procesach produkcji większość stanowisk pracy zastępowana jest przez pracę komputerów i maszyn. W związku z tym liczba miejsc pracy została znacznie ograniczona.
Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę właśnie ze względu na przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi przemysłu (tzw. bezrobocie strukturalne). W Polsce jest to bardzo duża grupa, co jest spowodowane między innymi nadmiernym zatrudnieniem w okresie gospodarki planowanej a także restrukturyzacją przemysłu. Do tej grupy bezrobotnych należą m.in. górnicy, hutnicy, stoczniowcy, pracownicy PGR-ów. Duża liczba bezrobotnych, bez odpowiednich kwalifikacji, na niewielkim obszarze powoduje, że gospodarka regionu (często osłabiona upadkiem firm, w których bezrobotni poprzednio pracowali) nie może stworzyć wystarczająco szybko miejsc pracy i wchłonąć bezrobotnych. Bezrobocie takie utrzymuje się przez wiele lat na wysokim poziomie.
wyż demograficzny (na rynek pracy wchodzi prawie dwukrotnie więcej ludzi młodych, kończących szkoły, niż odejdzie ludzi starszych na wypracowane emerytury);
Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych specjalności). Wymagają one długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało produktywnymi. Z tego powodu absolwenci często nie mogą znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt na pracowników w danej branży.
wysokie koszty pracy (składki ZUS, Fundusz Pracy) nie zachęcają przedsiębiorców do tworzenia nowych miejsc pracy;
Osoby potrafiące wytworzyć wartość dodaną* na poziomie X, a których koszt zatrudnienia (płaca minimalna, podatki, składki na ubezpieczenie społeczne, koszty przeszkoleń i inne) są większe od X nie znajdą zatrudnienia. Obniżenie podatków lub płacy minimalnej może spowodować zwiększenie zatrudnienia w tej grupie, jest jednak politycznie kontrowersyjne.
*Wartość dodana - przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji. W działalności gospodarczej jest to różnica między całkowitym utargiem a całkowitymi kosztami zasobów zewnętrznych zużytych do produkcji (kosztem surowców, energii i usług zewnętrznych związanych z daną produkcją).
przenoszenie zakładów do innego regionu
Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy. Ze względu na niewielką mobilność ludności (niechęć do przeprowadzki do miasta i trudności takiej przeprowadzki) oraz wysokie koszty dojazdu osobom takim trudno znaleźć zatrudnienie.
Bibliografia:
1.”Socjologia bezrobocia”, Katowice 1999, wyd. BPS, T. Borkowski, A. Marcinkowski;
2. Materiały wykorzystane z następujących stron internetowych:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezrobocie
http://www.ipe.pl/archiwum/+/html/prace/kubak/wejscie_na_rynek_pracy.htm ;
3. „Wiedza o społeczeństwie” kl. III, Warszawa 2001, wyd. „ŻAK”, I. Kuczałek, D. Ura;