Dzikie wysypiska- na przykładzie Szwajcarii

1.Wprowadzenie.


Skąd się biorą odpady? Czy znacie inną istotę, która by je wytwarzała? W takim znaczeniu, w jakim my rozumiemy to pojęcie – z pewnością nie. Człowiek zdobył i ucywilizował całą Ziemię, ale postęp niesie za sobą ofiary – nasze środowisko jest jedną z nich. Dziś niewytwarzanie odpadów nie jest możliwe – stały się one nieodłączną częścią naszego życia.
W Szwajcarii powstaje rocznie ok. 10 mln t odpadów , a zatem przeciętnie 400 kg na przeciętnego obywatela (Szwajcaria ma ok. 7 mln mieszkańców), czyli dwa razy więcej, niż przed 40 laty .
To opracowanie wyjaśnia, w jaki sposób prowadzone jest w Szwajcarii usuwanie odpadów, kto je finansuje i kto ponosi za to odpowiedzialność.



2.Finansowanie.

Szwajcarski system państwowy.

Szwajcaria jest państwem federacyjnym, złożonym z 23 kantonów (krajów związkowych). Ustrój polityczny to demokracja bezpośrednia – obywatele biorą udział w życiu publicznym na poziomie gminnym, kantonalnym i krajowym.
Gminy dysponują szerokimi kompetencjami. Ich członkowie mogą uczestniczyć w Zgromadzeniach Mieszkańców, na których wybierani są radni oraz podejmowane decyzje, dotyczące tak ważnych dziedzin życia, jak podatki, inwestycje, czy szkolnictwo.
Kantony mają różną wielkość i obejmują wiele gmin. Rząd i Parlament kantonu stanowi prawo kantonalne, które następnie poddane zostaje pod głosowanie powszechne. Prawodawstwo w zakresie podatków i szkolnictwa należy właśnie do kompetencji kantonów, są one także odpowiedzialne za wdrażanie prawa federalnego.
Szwajcarski rząd to tzw. Rada Federalna , która, wespół ze Zgromadzeniem Narodowym (złożonym z dwóch izb) ustanawia prawa, obowiązujące na terenie całej Szwajcarii. Kiedy zostanie złożony odpowiedni wniosek, akt prawny musi być poddany pod referendum. Administracja krajowa koordynuje i kontroluje pracę władz kantonalnych.

Podstawy prawne.
Usuwanie odpadów należy do kompetencji gmin. Musi ono być zgodne z prawodawstwem kantonalnym i federalnym, choć swoboda decyzji jest duża. Władze federalne bądź kantonalne mogą również zobowiązać producentów i handlowców do rozwiązania określonych problemów dotyczących odpadów, a branże – proponować konkretne projekty.
Ustawa „Prawo ochrony środowiska”(POŚ).
Ustawa obowiązuje w Szwajcarii od 1983 r., zaś w 1997 r. została po raz ostatni znowelizowana. Zawiera 4 główne zasady:

*) „Zanieczyszczający płaci” – sprawca zanieczyszczenia środowiska ponosi koszty unikania powstawania odpadów, ich zagospodarowania i usuwania.

*) Wczesnego zapobiegania – wpływ szkodliwych substancji powinien zostać możliwie szybko ograniczony.

*) Zwalczania u źródła – unikanie powstawania odpadów, zarówno w aspekcie jakościowym (trucizny), jak i ilościowym.

*) „Najsensowniejszego rozwiązania” – przetwarzanie odpadów ma sens tylko wtedy, gdy jest opłacalne ekonomicznie i ekologicznie. Odpady nieprzetwarzalne powinny być zatem np. bezpiecznie składowane.

„Kierunki rozwoju gospodarki odpadami w Szwajcarii”.
Przepisy ustawy (w odniesieniu do odpadów) zostały rozwinięte w dokumencie „Kierunki rozwoju gospodarki odpadami w Szwajcarii”, przyjętym w 1996 r., który zawiera:

*) Założenia i cele polityczne: dąży się do w miarę możliwości dużej autonomii w zakresie usuwania odpadów, tzn. odpady, powstające w Szwajcarii, powinny być unieszkodliwiane bądź wykorzystywane na jej terenie.

*) Założenia i cele naukowo – techniczne: odpady muszą bądź zostać wtórnie przetworzone, bądź finalnie składowane (w formie skoncentrowanej i nieszkodliwie dla podłoża).

*) Założenia i cele ekonomiczne: gospodarka odpadami nie powinna być wspierana subwencjami (zasada: „zanieczyszczający płaci”). Wszystko, co można sensownie (ekonomicznie i ekologicznie) przetworzyć, winno być przetworzone (rozwinięcie zasady „najsensowniejszego rozwiązania”).

Usuwanie odpadów.]
Dokument: „Koncepcja rozwiązania problemu odpadów w Szwajcarii” wymienia 4 kategorie odpadów:
*)komunalne – odpady z gospodarstw domowych lub inne o podobnych cechach, śmieci domowe, pozostałe przedmioty trwałego użytku (zwane potocznie „gabarytami”) oraz to, co zbierane jest selektywnie (np.: szkło, papier, odpadki pochodzenia organicznego),
*)budowlane,
*)przemysłowe – odpady z procesów produkcyjnych,
*)niebezpieczne – odpady, które nie mogą być zagospodarowane w tradycyjny sposób, np.: szlamy zanieczyszczone organicznie, kwasy i zasady zanieczyszczone metalami ciężkimi, baterie, akumulatory, świetlówki, zanieczyszczona ziemia, osady z filtrów ze spalarni i resztki chemikaliów.

Odpady przemysłowe są usuwane inaczej, niż komunalne, przede wszystkim z powodu odmiennych ilości i rozmaitej toksyczności.

Odpady można usuwać na wiele sposobów:

*)spalarnie
Trafia tu ok. 80% odpadów komunalnych. W procesie spalania objętość odpadów ulega zmniejszeniu o 9/10, zaś waga o 3/4. Powstająca w spalarni energia powinna być wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej i ciepła (dlatego nowoczesne zakłady tego typu nazywane są oficjalnie elektrowniami śmieciowymi). Pozostający po spaleniu żużel trafia na składowiska odpadów o zdefiniowanym składzie (patrz: *składowiska), zaś osady z filtrów stają się odpadem niebezpiecznym.

*)kompostownie i fermentownie
Kompostowana może być nawet 1/3 odpadów komunalnych. Odbywa się to lokalnie (pryzmy kompostowe w prywatnych ogrodach wokół jedno- bądź wielorodzinnych domów oraz pryzmy osiedlowe, doglądane przez grupy mieszkańców z danej wspólnoty) lub centralnie (kompostowanie na brzegach pól uprawnych, duże kompostownie – np. dla zbieranych oddzielnie odpadów organicznych z gospodarstw domowych). Spotykane są również fermentownie/zakłady pozyskujące biogaz – bakterie produkują metan, który służy do wytwarzania prądu elektrycznego i ciepła. We wszystkich tych miejscach powstaje wartościowy kompost, stosowany jako nawóz oraz materiał poprawiający strukturę gruntu.

*)recykling
To pojęcie oznacza przetwórstwo materiałowe odpadów, prowadzące do powstania materiałów o niepogorszonych właściwościach. Do recyklingu nadają się np. papier i karton, blacha cynowana, aluminium oraz inne metale i PET. W większości przypadków dochodzi jednak do pogorszenia właściwości recyklatu (mówimy wtedy o downcyklingu).

*)składowiska
Na składowiska powinny trafiać wyłącznie przetworzone, zmineralizowane, niepalne odpady. W Szwajcarii wyróżnia się trzy typy składowisk, w zależności od stopnia ich zabezpieczenia, na które trafia ok. 2,5 mln t odpadów budowlanych (1). Niestety, zawierają one ciągle zbyt dużo łatwopalnych substancji. Lądują tam żużle ze spalarni i do 1.01.2000 r. niewielka część odpadów komunalnych, składowane są także niektóre odpady niebezpieczne.

Niestety, ciągle można spotkać ludzi, którym stan środowiska jest obojętny i którzy wyrzucają swoje odpady byle gdzie. W ten sposób powstają dzikie wysypiska – około 30 tys. t odpadów trafia rocznie do lasów bez jakiejkolwiek kontroli. Poza tym jest wiele starych, źle zorganizowanych składowisk, będących nierzadko dzikimi wysypiskami. Ich rekultywacja jest szalenie kosztowna.

Przegląd metod usuwania odpadów.
Dla każdego rodzaju odpadu istnieje metoda usuwania, która zgodnie z dzisiejszą wiedzą jest najlepsza ekologicznie i najbardziej opłacalna. Tabela prezentuje najważniejsze surowce i produkty:

surowiec [16] usuwanie
odpady z gospodarstw domowych
papier + karton zbiórka selektywna à dalsze przetwórstwo [17]
szkło zbiórka selektywna à wtórne przetwórstwo
szklane butelki zwrotne zbiórka selektywna w sklepach à wtórne wykorzystanie
puszki z blachy cynowanej oraz aluminium zbiórka selektywna à wtórne przetwórstwo
butelki PET zbiórka selektywna w miejscach sprzedaży à dalsze przetwórstwo
styropian punkty zbiórki à wtórne przetwórstwo
odpady organiczne zbiórka selektywna à kompostowanie
tekstylia zbiórka selektywna à częściowo wtórne wykorzystanie/dalsze przetwórstwo
tworzywa sztuczne zbiórka w koszu na śmieci à spalanie
elektryka i elektronika punkty zbiórki à rozłożenie na części, dalsze przetwórstwo, spalanie
lodówki i zamrażarki punkty zbiórki à recykling, specjalne spalanie (środków chłodniczych)
nie nadające się do użytku samochody złomowiska à rozbiórka, wtórne przetwórstwo metali; usuwanie pozostałości nie zostało jeszcze rozwiązane
pozostałe przedmioty trwałego użytku (powleczone drewno, meble, sprzęt sportowy) punkty zbiórki / bezpośredni dowóz à spalenie
niektóre odpady niebezpieczne z gospodarstw domowych
baterie i akumulatorki punkty zbiórki à wtórne przetwórstwo, szczelne składowanie
świetlówki punkty zbiórki à dalsze przetwórstwo, np. składowanie podziemne
zużyte oleje mineralne (np.: silnikowe) punkty zbiórki à wykorzystanie termiczne
zużyte oleje jadalne punkty zbiórki à dalsze przetwórstwo
zużyte opony handel à regeneracja + wtórne wykorzystanie, wykorzystanie termiczne
ciała zwierząt specjalne punkty zbiórki à specjalne spalanie
odpady budowlane, przemysłowe i z rzemiosła
odpady budowlane sortowanie, wtórne przetwórstwo, spalanie, składowanie
odpady przemysłowe i z zakładów usługowych specjalne zbiórka à przetwórstwo / spalanie
odpady niebezpieczne specjalna zbiórka à przetwórstwo, neutralizacja, specjalne spalanie


Nie zawsze odpady usuwane są we właściwy sposób. W niektórych przypadkach procedury wyglądają inaczej. Część odpadów, po uzyskaniu niezbędnych zezwoleń, jest eksportowana.

Koszty.
Usuwanie odpadów jest kosztowne. Pieniądze potrzebne są na:
logistykę
Tym pojęciem określamy wszystko, co dotyczy drogi pomiędzy konsumentami a zakładami, zajmującymi się usuwaniem. Na koszty logistyki składają się:
-wytwarzanie kontenerów do stałej zbiórki szkła, metali, worków na śmieci,
-organizacja punktów zbiórki,
-organizacja wywozu śmieci domowych i odpadów pochodzenia organicznego,
-transport odpadów do zakładów, zajmujących się ich usuwaniem,
-praca z ludźmi (np. kampanie na rzecz ekologicznych zachowań).

właściwe usuwanie
Koszty usuwania odpadów obejmują:
-budowę spalarni, kompostowni i składowisk,
-rozwój nowych technologii,
-koszty bieżącego działania zakładów usuwania,
-usuwanie odpadów niebezpiecznych (szczególnie małych ilości, z gospodarstw domowych).

pracę
Czynnik ten dotyczy wszystkich obszarów gospodarki odpadami. Koszty wynagrodzeń odgrywają w Szwajcarii bardzo ważną rolę. Tysiące osób pracuje „dla usuwania” (w urzędach, przedsiębiorstwach); wożą odpady bądź nauczają w szkołach, wszczepiając świadomość ekologiczną wzrastającym pokoleniom.

Opłaty i wkłady.
Opłaty za usuwanie odpadów z gospodarstw domowych.
Opłata zasadnicza (OZ).

Opłata zasadnicza (OZ) pobierana jest przez gminy na podstawie różnych kryteriów (zapisane jest to w ich statutach; np. od powierzchni mieszkalnej czy liczby mieszkańców). OZ powinna pokryć m.in. koszty selektywnej zbiórki odpadów (dotyczącej wszakże tylko tych surowców, dla których nie istnieje obowiązek odbioru opakowań przez sklepy). Gmina musi przygotować plac, zakupić pojemniki (kontenery) oraz zapewnić wywóz surowców do zakładów usuwania. Za blachę cynowaną oraz aluminium (patrz: tabela) może otrzymać refundację części kosztów z zakładu usuwania. Za zebrane szkło (poza butelkami po napojach – patrz: tabela) i często także papier (choć za „czysty” surowiec może otrzymać pewne kwoty) gmina nie otrzymuje żadnych pieniędzy, ponieważ światowe ceny za te surowce podlegają sporym fluktuacjom i często pierwotny materiał jest tańszy, aniżeli pochodzący ze źródeł wtórnych.

Opłata zasadnicza powinna sfinansować także inne zbiórki, np.: odpadów niebezpiecznych, takich jak zużyte oleje, lampy jarzeniowe. Dla pozostałych odpadów niebezpiecznych gminy mogą organizować tzw. „akcje detoksykacji” [22], na które także powinny iść środki z OZ. Część gmin finansuje przy pomocy tej opłaty również wywóz odpadów pochodzenia organicznego.

OZ nie spełnia zasady: „zanieczyszczający płaci” – teoretycznie można spożywać tylko świeże produkty i nie czytywać gazet, a mimo to istnieje obowiązek płacenia OZ. Opłata ta wspiera jednak selektywne zbiórki, w żadnym natomiast wypadku nie powinna finansować unieszkodliwiania śmieci domowych, gdyż tu naruszenie ww. zasady byłoby ewidentne i niecelowe.

Opłaty objętościowe i wagowe.

Dotyczą one domowego worka na śmieci. Powinny trafiać tam tylko te odpady, które zostaną spalone (przede wszystkim tworzywa sztuczne, przedmioty wielowarstwowe – np. kartony po napojach, a także zabrudzony i powleczony papier i karton). „Im mniej wyrzucasz śmieci, tym mniej za to płacisz” – to hasło, według którego funkcjonują powyższe opłaty. One również ściągane są przez gminy.

Są 2 rozwiązania, spełniające zasadę: „zanieczyszczający płaci”-

Opłata za domowy worek ze śmieciami (ODŚ).
Unieszkodliwianie pełnego worka ze śmieciami kosztuje kilka franków (2-3 CHF za 35 l). Mieszkańcy kupują albo określone nalepki, które należy przykleić na worki, albo po prostu specjalne worki. Gdy worek jest pełen, należy go wrzucić do specjalnego kontenera bądź wystawić danego dnia na ulicę, skąd zostanie wywieziony. W tym systemie płaci się za objętość odpadów.

Opłata wagowa (OW).
W kilku gminach kantonu Berno funkcjonuje inne rozwiązanie. Każde gospodarstwo domowe musi zakupić specjalny kontener z chipem. Odpady wywożone są regularnie (np. raz czy dwa w tygodniu) przez specjalne śmieciarki, zaopatrzone w urządzenia rozpoznające chipy na kontenerach. Odpady są ważone, co rejestrują zainstalowane w wozach komputery. Raz w miesiącu mieszkańcy otrzymują kwity z sumami, które należy uiścić. W tym systemie płaci się za masę (wagę) odpadów.

Koszty działania obu systemów są porównywalne. Pozostaje tylko pytanie, który z nich bardziej odpowiada zasadzie „zanieczyszczający płaci”.

W większości gmin stosuje się rozwiązania mieszane. Unieszkodliwianie śmieci domowych finansowane jest zarówno poprzez ODŚ, jak i OZ. Na terenie jednej gminy mogą funkcjonować równocześnie opłaty ODŚ i OW (ODŚ dla gospodarstw domowych, OW dla zakładów usługowych).

Z opłat ODŚ i OW finansowany jest czasem także wywóz odpadów organicznych i gabarytów.

W przypadku przemysłu i zakładów usługowych wyżej opisane systemy funkcjonują podobnie, często jednak niezależnie od gospodarstw domowych.

Opłata za usuwanie odpadów pobierana z góry (OUG).
Artykuł 32a ustawy POŚ stanowi, że producenci i importerzy towarów, po użyciu których powstają odpady oraz które powinny być w specjalny sposób unieszkodliwione bądź przetworzone (wykorzystane), mogą zostać zmuszeni do odprowadzania OUG prywatnej organizacji, wskazanej przez władze federalne. Wysokość tej opłaty ustali ministerstwo spraw wewnętrznych. Konkretna instytucja, prywatna bądź publiczna, zostanie następnie zobowiązana do zagospodarowania pieniędzy z OUG i zapewnienia odpowiedniego usunięcia odpadów.

Przykład: baterie i akumulatorki.
To jedyny rodzaj odpadu, dla którego wprowadzono dotychczas OUG. Przy zakupie baterii płacimy OUG (przeciętnie 0,20 CHF), która trafia następnie do specjalnego funduszu. Handlujący tym towarem są zobowiązani przyjąć baterie i akumulatorki w ilości do 5 kg. Zgromadzonymi na koncie funduszu środkami dysponuje organizacja BESO, zajmująca się odbiorem baterii od handlu i przekazywaniem ich dwóm przedsiębiorstwom (Batrec AG i Recymet SA), które je usuwają. BESO jest również odpowiedzialna za kampanie promocyjne, dotyczące obowiązku przynoszenia zużytych baterii do miejsca ich zakupu (obowiązek zwrotu).

Za opisany system ani gmina, ani kanton nie ponoszą odpowiedzialności, choć dotyczy on całej Szwajcarii. Wszyscy handlowcy, którzy mają baterie w swoim asortymencie, muszą przyjmować je po zużyciu (obowiązek przyjęcia).


Wkłady za usuwanie odpadów.

Wkład za usuwanie/recykling odpadów pobierany z góry (WUG/WRG).
System funkcjonuje wewnątrz rynku, a uczestnictwo w nim jest dobrowolne. Producenci lub importerzy niektórych towarów pobierają od konsumentów pewną kwotę, która wliczona jest w cenę produktu. Zebrane w ten sposób pieniądze trafiają do funduszu, obsługiwanego przez specjalne stowarzyszenie, które odpowiada za zbiórkę, transport oraz recykling zużytych towarów bądź opakowań. Droga od konsumenta do zakładu usuwania odpadów wygląda jednak różnie, w zależności od branży.

Niestety, za zbiórkę i transport niektórych surowców muszą ciągle płacić gminy, tzn. finansować to z opłaty zasadniczej (OZ). W najlepszym razie gmina może otrzymać od zakładu usuwania pewną sumę pieniędzy, która pokrywa tylko część poniesionych kosztów.

Przykład: blacha cynowana.
Na wszystkie opakowania z blachy cynowanej (do poj. 1,5 l) nałożony jest WUG w wysokości 0,005 CHF. Te pieniądze dostaje stowarzyszenie Ferro-Recycling, które zajmuje się przetwarzaniem odpadów. Zbiórka tego surowca należy do zadań gmin, które za 1 t dostarczonej blachy otrzymują 30 CHF.

Podobnie funkcjonuje ten system w przypadku aluminium.

Przykład: PET.
Zgodnie z rozporządzeniem o opakowaniach po napojach (VGV [30]), wszystkie butelki po nich (dotyczy to wyłącznie bezalkoholowych napojów gazowanych oraz piwa) muszą nadawać się do przetworzenia. Poza PET dotyczy to także szkła, aluminium i blachy cynowanej. VGV wyznacza ilości PET, które mogą trafić do domowych worków na śmieci. Gdy nie są one przekraczane (co ma obecnie miejsce), branża może sama zająć się usuwaniem. Obecnie w cenę każdej jednorazowej butelki PET wliczony jest WRG w wysokości 0,05 CHF. Takie butelki, po uprzednim zgnieceniu i zakręceniu korka, powinny zostać wrzucone do stojących przed sklepami spożywczymi kontenerów. Na butelki zwrotne, zgodnie z postanowieniami VGV, musi być nałożona kaucja, która jest zwracana w momencie oddania butelki. Niektóre sklepy pobierają także kaucję za butelki, które nie zostają wtórnie wykorzystane (tzn. za butelki jednorazowe – dzieje się to np. w sieci sklepów MIGROS; wtedy nie płaci się już WRG). System przetwarzania PET nie należy do kompetencji gminy. Pieniądze z WUG/WRG trafiają do stowarzyszenia PET-Recycling, które zajmuje się wtórnym przetwórstwem surowca.

W przypadku przekroczenia ilości PET, zawartych w VGV, władze federalne mogą nakazać nałożenie kaucji na każdą butelkę.

WUG dotyczy także elektroniki biurowej, jednak w przypadku urządzeń z gospodarstw domowych (20%) system ten nie jest skuteczny, ponieważ istnieje zbyt mało punktów zbiórki, zaś WUG pokrywa wyłącznie koszty recyklingu. Właściwie za transport urządzenia powinien zapłacić jego sprzedawca, co często nie jest dla niego korzystne. Konsumenci płacą zatem dwukrotnie za to samo.

Bezpośredni wkład za usuwanie odpadów (WUB
Niejednokrotnie konsument musi zapłacić za usuwanie odpadu dopiero wtedy, gdy chce się go pozbyć. Oprócz tego ponosi koszty transportu danego przedmiotu do sklepu bądź zakładu usuwania.

Przykład: sprzęt RTV i AGD (poza urządzeniami chłodniczymi).
Rozporządzenie o zwrocie, przyjmowaniu i usuwaniu urządzeń elektrycznych oraz elektronicznych (VREG [32]) zobowiązuje producentów tudzież importerów do przyjęcia zużytego sprzętu, konsumentów zaś do jego zwrotu. Sprzęt ten musi zostać bezpiecznie usunięty i należy za to zapłacić przy oddawaniu urządzenia (np. za telewizor – od 40 do 90 CHF, za magnetowid – 30 CHF).

Przykład: urządzenia chłodnicze.
Wymienione wyżej rozporządzenie (VREG) dotyczy także chłodziarek i zamrażarek. W tym przypadku funkcjonują tzw. winiety (jest to system, obsługiwany przez fundację S.EN.S) – przy zwrocie lodówki nakleja się na nią ową winietę. Konsument otrzymuje kwit i musi od razu zapłacić. S.EN.S nadzoruje usuwanie urządzeń, a dzięki kodowi na każdej winiecie wie dokładnie, do którego zakładu usuwania trafił sprzęt.

Varia.

„Opłata zerowa”.
Istnieją takie surowce, np. tekstylia, które chętnie są zbierane bez żadnych opłat, ponieważ uzyskany dochód pokrywa w całości koszty zbiórki.

Podatki.
Gospodarka odpadami nie powinna być opłacana z podatków publicznych. Jednak w czasie wdrażania nowych rozwiązań, stają się nieraz potrzebne subwencje. Należy dążyć do tego, by tak szybko, jak to tylko możliwe, zostały znalezione inne drogi finansowania.

Zasada: „zanieczyszczający płaci” ciągle jest jeszcze różnie rozumiana. Z czterech poniżej przedstawionych przykładów wynika, iż są gminy, które na usuwanie odpadów przeznaczają pieniądze z podatków, co jest sprzeczne z ustawą POŚ.

Przykłady z 4 gmin.

Miasto i gmina Locarno (kanton Ticino).
Locarno leży we włoskojęzycznej części Szwajcarii, tzn. w kantonie Ticino. Gmina położona nad Lago Maggiore liczy ok. 15 tys. mieszkańców i oferuje 10,5 tys. miejsc pracy. Do najważniejszych sektorów zatrudnienia należą: przemysł i turystyka. 2,7 tys. mieszkańców pracuje poza gminą, 7 tys. przybywa tutaj z zewnątrz.

Kanton Ticino nie ma jeszcze własnej ustawy o odpadach. Przepisy federalne zmuszają gminy do zapewnienia wywózki śmieci domowych oraz zorganizowania selektywnej zbiórki przetwarzalnych surowców. W kantonalnym prawodawstwie istnieje ponadto zakaz spalania odpadów pochodzenia organicznego (powinny być kompostowane) oraz wykaz surowców, które muszą być zbierane selektywnie (szkło, papier, baterie, przedmioty trwałego użytku oraz odpady budowlane).

Uchwała gminy z 1991 r. (Regolamento per il servizio comunale di raccolta ed eliminazione dei rifiuti), dotycząca zbiórki i usuwania odpadów, wspiera zasadę „najsensowniejszego rozwiązania” oraz ustala wysokość opłat zasadniczych (OZ).

W Locarno pobierana jest tylko OZ, i to w trzech kategoriach: od mieszkańców gminy, od osób mających tutaj tylko domki letniskowe (według liczby dorosłych: 1, 2, 3 i więcej) oraz od osób mieszkających tu na stałe, ale tylko przez pewną część roku (według liczby pokoi). Na przemysł oraz zakłady usługowe nałożona jest specjalna opłata roczna. OZ pokrywa ok. 2/3 kosztów usuwania odpadów, zaś środki na finansowanie pozostałych potrzeb pochodzą z podatków (gospodarka odpadami pochłonęła 2,3% zebranych w 1997 r. podatków).

Koszty usuwania oraz wpływy z różnych opłat księgowane są oddzielnie w rachunku zysków i strat gminy. „Rachunek za śmieci” [34] dzieli się na koszty: osobowe, selektywnej zbiórki, spalania, składowania oraz kampanii informacyjnych.

W Locarno wywożone są: śmieci domowe (3 razy w tygodniu), papier+karton (raz w tygodniu), odpady pochodzenia organicznego (w zależności od pory roku, nie ma usługi „zrębkowania”) i tekstylia (2 razy w roku). W przypadku śmieci domowych można wystawić dowolną liczbę worków – wszystkie zostaną wywiezione. Wywózkę obsługuje sama gmina, tylko w 3 dzielnicach organizuje ją firma prywatna.

Pozostałe rodzaje odpadów można przynosić (przywozić) do 20 stałych punktów zbiórki. Istnieje też jeden główny punkt z konkretnymi godzinami otwarcia, nadzorowany przez specjalistów ds. odpadów. Tylko tu można przynosić odpady niebezpieczne.

Tabela przedstawia, jakie surowce zbierane są w Locarno w punktach zbiórki oraz kto finansuje zbiórkę:
surowiec za co płaci gmina? uwagi
papier + karton [*] transport + usuwanie [36] (5 CHF za 1 t) zbierane razem, usuwanie we Włoszech
szkło transport + usuwanie sortowane wg kolorów, usuwanie we Włoszech
blacha cynowana transport usuwanie we Włoszech. Gmina nie otrzymuje żadnych pieniędzy od szwajcarskich zakładów usuwania
aluminium transport usuwanie we Włoszech. Gmina nie otrzymuje żadnych pieniędzy od szwajcarskich zakładów usuwania
metale transport tylko w głównym punkcie zbiórki
styropian rozdrobnienie i specjalne worki tylko w głównym punkcie zbiórki
tekstylia - zbiórka organizowana przez organizacje charytatywne
przedmioty trwałego użytku transport + składowanie tylko w głównym punkcie zbiórki
stare drewno transport + usuwanie tylko w głównym punkcie zbiórki
materiały nieszkodliwe (np.: doniczki do kwiatów, cegły) transport + składowanie tylko w głównym punkcie zbiórki
oleje silnikowe i jadalne usuwanie
butelki PET [**] transport usuwanie w Szwajcarii
baterie i akumulatorki [***] transport
inne odpady niebezpieczne [****] transport + usuwanie tylko w głównym punkcie zbiórki
śmieci domowe [*] transport + składowanie

[*] te odpady są również wywożone
[**] teoretycznie, gmina nie powinna tu ponosić żadnych kosztów
[***] gmina płaci za transport, chociaż w cenę każdej baterii wliczona jest OUG
[****] również akumulatory i zużyte opony

Do głównego punktu zbiórki można przynosić również urządzenia elektryczne i elektroniczne mimo, że istnieje obowiązek przyjęcia ich przez handlowców. Wkrótce powinno to ulec zmianie.

Główny punkt zbiórki funkcjonuje trochę jak miejsce wymiany. Gdy coś nadaje się jeszcze do użytku, wystawiane jest oddzielnie i każdy może sobie to zabrać.

W przypadku odpadów pochodzenia organicznego oraz gałęzi z ogrodu gmina pokrywa koszty transportu i kompostowania, nie oferuje natomiast usługi „zrębkowania”. Prywatne kompostowanie nie jest promowane.

Jeśli chodzi o zmieszane odpadki domowe oraz gabaryty gmina płaci za transport oraz składowanie. Locarno jest członkiem związku celowego, który obsługuje składowisko odpadów komunalnych (Consorzio distruzione Rifiuti di Riazzino).

Przemysł i zakłady usługowe mogą poprzez gminę usuwać wyłącznie przedmioty trwałego użytku, śmieci domowe oraz papier + karton, jednak ich ilość i jakość muszą odpowiadać odpadom komunalnym.

Locarno nie ma spisanej koncepcji zagospodarowania odpadów. Gmina wspiera przede wszystkim selektywną zbiórkę odpadów. Rokrocznie wszyscy mieszkańcy dostają kalendarz, w którym znajdują się terminy wywozu śmieci domowych, papieru + kartonu oraz odpadków organicznych. Znaleźć tam można również informacje o tym, jakie surowce są zbierane w poszczególnych punktach zbiórki oraz jak powinno się segregować odpady.

Śmieci domowe wszystkich Tyczyńczyków są obecnie wyłącznie składowane, co władze federalne dopuszczają do końca 1999 r. Trzeba zatem intensywnie poszukiwać nowych rozwiązań.

Konkretne koszty ponoszone przez gminę:
składowanie śmieci domowych
składowanie zużytych przedmiotów trwałego użytku 170 CHF / t
245,50 CHF / t
składowanie materiałów nieszkodliwych (gruz) 14,50 CHF / m3
kompostowanie odpadów organicznych 151 CHF / t
tygodniowa zbiórka śmieci domowych 12 000 CHF (0,8 CHF / 1 mieszk.)


Gmina Erstfeld (kanton Uri)
Erstfeld leży w niemieckojęzycznej Szwajcarii centralnej. Gmina liczy ok. 4,3 tys. mieszkańców. Do najważniejszych sektorów zatrudnienia należą: drobna wytwórczość oraz usługi, często związane ze Szwajcarskimi Kolejami Federalnymi (SBB; duża stacja rozładunkowa). Wiele osób dojeżdża do Lucerny i Zuga.

W kantonie Uri obowiązuje rozporządzenie wykonawcze do POŚ z 1994 r. (Das Reglement zum USG) Lansuje ono unikanie i zmniejszanie ilości odpadów, selektywną zbiórkę surowców oraz palenie nieprzetwarzalnych materiałów. Usuwanie odpadów leży w kompetencjach gmin.

Uryńskie gminy są bardzo małe, byłoby im zatem niezwykle trudno samodzielnie prowadzić gospodarkę odpadami. Dlatego niemal wszystkie gminy utworzyły związek celowy (Zweckverband der Abfallbewirtschaftung im Kanton Uri), który zajmuje się usuwaniem odpadów.

Erstfeld nie ma własnej uchwały o odpadach. Istnieje tylko decyzja Zgromadzenia Mieszkańców, która ceduje odpowiedzialność za usuwanie odpadów w gminie na związek celowy. Podstawą gospodarki odpadami w Erstfeld, jak i w pozostałych gminach związku celowego, są opłaty typu „zanieczyszczający płaci”. Gospodarstwa domowe kupują specjalne worki (ODŚ), a zakłady drobno- i przemysłowe uiszczają opłatę kontenerową (rodzaj OW). Dla przedmiotów trwałego użytku z gospodarstw domowych przewidziana jest naklejka], przylepiana na określoną ilość takich odpadów. Jeżeli zebrane w ten sposób środki nie wystarczą, istnieje możliwość wprowadzenia w gminach związku celowego opłaty zasadniczej (OZ). Byłaby ona pobierana według liczby osób w gospodarstwie domowym (obecnie dotyczy także przemysłu i drobnej wytwórczości).

Koszty usuwania oraz wpływy z różnych opłat nie znajdują się w rachunku zysków i strat gminy, tylko księgowane są przez związek celowy. Gmina organizuje wyłącznie usuwanie odpadów organicznych, usługę „zrębkowania” oraz ochronę punktów selektywnej zbiórki; te koszty zawarte są w jej rachunku zysków i strat.

Opłaty ODŚ i OW, które wpływają do związku celowego pokrywają wszystkie koszty unieszkodliwiania zmieszanych śmieci domowych. Koszty selektywnej zbiórki oraz usuwania innych odpadów ponosi związek celowy.

Nie dysponuje on własną spalarnią, stąd odpady komunalne przeznaczone do spalenia transportowane są do Horgen ZH. Związek eksploatuje jednak składowisko (Reaktordeponie), gdzie gromadzone są żużle i osady z filtrów spalarnianych z Horgen. Dzięki dochodowi, jaki przynoszą wpływy ze składowiska, w gminie nie trzeba pobierać OZ. Sumy te pokrywają w całości koszty selektywnej zbiórki surowców.

Raport roczny związku celowego zawiera koszty i ilości zarówno dla selektywnej zbiórki, jak i unieszkodliwiania zmieszanych śmieci domowych. Wykorzystywanie nadwyżki, jaką dysponuje związek, jest zatem przejrzyste.

W Erstfeld wywożone są: śmieci domowe i przedmioty trwałego użytku (raz w tygodniu), papier (4 razy w roku), karton (6 razy w roku), gałęzie z ogrodu (5 razy w roku) oraz tekstylia, buty + wyroby skórzane (2 razy w roku).

Wszystkie pozostałe rodzaje odpadów można przynosić do punktów selektywnej zbiórki. Na terenie gminy działają 4 stale otwarte punkty tego typu oraz jeden główny, należący do związku celowego, który znajduje się na terenie innej gminy i ma określone godziny otwarcia. Dodatkowo działa punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych.

Tabela przedstawia, jakie surowce zbierane są w Erstfeld w punktach zbiórki oraz kto finansuje zbiórkę:
surowiec za co płaci gmina? uwagi
papier [*] transport + usuwanie związek celowy otrzymuje 25 CHF / t
karton [*] transport + usuwanie
(65 CHF / t)
szkło transport + usuwanie sortowane wg kolorów
blacha cynowana + aluminium transport związek celowy otrzymuje 30 CHF / t
metale - wagon SBB na metale
odpady organiczne (mokre)
[] [#] transport i kompostowanie dostarczane są do zakładu ogrodniczego
gałęzie z ogrodu (suche)
[*] zrębkowanie + usuwanie tylko w jednym punkcie zbiórki
tekstylia [*] - zbiórka organizowana przez organizacje charytatywne
buty + wyroby skórzane [*] - zbiórka organizowana przez organizacje charytatywne
przedmioty trwałego użytku
[*] [**] [] transport + spalanie tylko w głównym punkcie zbiórki
stare drewno
[**] [] transport + usuwanie tylko w głównym punkcie zbiórki
materiały nieszkodliwe (np.: doniczki do kwiatów, cegły)
[od 50 kg] transport + składowanie tylko w głównym punkcie zbiórki
oleje silnikowe i jadalne transport + usuwanie
butelki PET [***] -
baterie i akumulatorki [***] -
śmieci domowe [*] transport + spalanie

[*] te odpady są również wywożone. W przypadku papieru, szkoły oraz organizacje młodzieżowe organizują raz w roku specjalną zbiórkę. Związek celowy płaci im 75 CHF / t
[**] te odpady mogą być również usuwane przy użyciu naklejki
[***] te odpady nie powinny być zbierane przez gminę (związek celowy). W Erstfeld (w uryńskim związku celowym) traktowane jest to jednak jako udogodnienie dla mieszkańców, ponieważ nie powstają tu żadne koszty
[] te rzeczy przyjmowane są w punkcie zbiórki za bezpośrednią zapłatą
[#] gmina promuje prywatne i osiedlowe pryzmy kompostowe poprzez pobieranie pieniędzy od osób, które przynoszą do punktu zbiórki odpady pochodzenia organicznego. W gminie zatrudniony jest doradca ds. kompostu, który udziela wszelkich porad.

Do głównego punktu zbiórki przynieść można także elektronikę biurową i sprzęt komputerowy (do 50 kg – za darmo). Bywa to traktowane jako udogodnienie ze strony gminy, ponieważ istnieje obowiązek przyjęcia tych urządzeń przez handel. Nie trzeba również nic płacić za dostarczane rowery, które wysyłane są do Rumunii.

Za WUB przyjmowane są akumulatory, zużyte opony, motorowery, narty, sprzęt RTV i świetlówki. Inne odpady niebezpieczne, takie jak: chemikalia, trucizny czy ciała zwierząt mają określone, odrębne punkty zbiórki. Wszystkie odpady niebezpieczne trafiają do „Laboratorium kantonów pierwotnych”.

Odpady drobno- i przemysłowe mogą być usuwane poprzez gminę (w ramach zapłaconych ODŚ czy OW), jeżeli jakościowo są porównywalne z komunalnymi. W przeciwnym wypadku, przedsiębiorstwa same muszą dostarczyć swoje odpady do spalarni, na składowisko albo do zakładu usuwania.

Za kontakty z mieszkańcami Erstfeld odpowiada również związek celowy. Rokrocznie do wszystkich gospodarstw domowych trafia specjalna broszura o usuwaniu odpadów, w której znajdują się informacje o punktach zbiórki oraz o wysokości WUB za różne przedmioty. Co 2-3 lata ukazuje się „Podręcznik o odpadach i naprawach”, zawierający wskazówki co do postępowania z różnymi rodzajami odpadów oraz adresy firm, naprawiających powszechnie używane urządzenia. Podręcznik ten wysyłany jest bezpłatnie do mieszkańców i firm.

Konkretne koszty ponoszone przez gminę/związek celowy:
spalanie śmieci domowych w spalarni Horgen ZH 250 CHF / t
składowanie materiałów nieszkodliwych (gruz) 42 CHF / m3
kompostowanie odpadów organicznych 30 CHF / t
tygodniowa zbiórka śmieci domowych 2 100 CHF (0,49 CHF / 1 mieszk.)


Gmina Matran (kanton Fribourg).
Matran leży we francuskojęzycznej Szwajcarii w pobliżu Fryburga. Gmina liczy ok. 1,2 tys. mieszkańców; mało jest tu przemysłu i tylko sześć gospodarstw rolnych. Większość ludzi mieszka w domach jednorodzinnych i dojeżdża do Fryburga i Berna (dobre połączenia kolejowe i autostrady).

Nowa ustawa kantonalna o odpadach (Loi sur la gestion des dchets), z 1997 r., zmusza gminy do pobierania opłat, które w min. 70% pokryją koszty usuwania odpadów, z czego co najmniej połowa musi być typu „zanieczyszczający płaci”.
Obowiązująca obecnie uchwała gminy o odpadach (Règlement) została przyjęta w 1993 r. (po uprzednim odrzuceniu ODŚ). Nowa uchwała, wprowadzająca opłaty typu „zanieczyszczający płaci” jest w przygotowaniu i ma wejść w życie w 1999 r. (po wcześniejszej akceptacji przez Zgromadzenie Mieszkańców).
W Matran pobiera się obecnie tylko OZ. Każde gospodarstwo domowe płaci według liczby osób (1,2, 3 i więcej). Przemysł i inne zakłady mają specjalną opłatę roczną. OZ pokrywa jednak tylko ok. 1/3 kosztów usuwania odpadów, reszta musi być sfinansowana z podatków. Pochłania to ok. 2,6% zebranych w roku podatków (1996).
W ukazującej się raz na kwartał broszurze (Informations Communales), zawierającej wszystkie dane dotyczące gminy i wysyłanej do mieszkańców, znajduje się rozdział „Odpady z gospodarstw domowych”. Podane są tutaj wyłącznie sumy przychodów i wydatków na gospodarkę odpadami. Koszty, podzielone na zbieranie odpadów, transport i usuwanie znaleźć można w rachunku zysków i strat gminy. Oddzielny rachunek za śmieci domowe, z danymi dotyczącymi ich spalania i składowania nie jest prowadzony. Osobno wykazane są tylko koszty usuwania gałęzi z ogrodu.
W Matran wywożone są: śmieci domowe (raz w tygodniu) i przedmioty trwałego użytku (4 razy w roku). 2 razy w roku gmina oferuje „zrębkowanie”. W przypadku śmieci domowych można wystawiać dowolną liczbę worków.
Pozostałe odpady można oddać w specjalnym punkcie zbiórki. Ma on konkretne godziny otwarcia i zatrudnia fachowca, który udziela mieszkańcom porad.

Tabela przedstawia, jakie surowce zbierane są w Matran w punkcie zbiórki oraz kto finansuje zbiórkę:
surowiec za co płaci gmina? uwagi
papier + karton transport + usuwanie
(20 CHF / t)
szkło transport przerabiane na piasek i wełnę mineralną
blacha cynowana transport + usuwanie związek celowy otrzymuje 30 CHF / t
aluminium (tylko puszki po napojach) - gmina otrzymuje 1,38 CHF / kg
metale każdego rodzaju transport wagon SBB na metale
styropian rozdrobnienie i specjalne worki podlega recyklingowi
odpady organiczne [*] transport i kompostowanie transport siłami własnymi gminy
gałęzie z ogrodu zrębkowanie pozrębkowany materiał gmina oddaje za darmo
tekstylia [*] - zbiórka organizowana przez Szwajcarski Czerwony Krzyż
stare drewno transport + usuwanie
materiały nieszkodliwe (np.: doniczki do kwiatów, cegły) transport + składowanie
oleje silnikowe i jadalne usuwanie
butelki PET [**] -
baterie i akumulatorki [**] -
odpady nie nadające się do recyklingu [***] transport + usuwanie
[*] obok kontenera na zmieszane odpady pochodzenia organicznego, który trafia do dużej kompostowni, stoi także przyczepa na skoszoną trawę. Gmina płaci rolnikowi, który zabiera trawę na kupę gnoju lub pole.
Gmina propaguje tworzenie prywatnych pryzm kompostowych, pracuje tam ponadto doradca ds. kompostu, który udziela informacji i zachęca do tworzenia wspólnych pryzm osiedlowych.
W szkołach poszczególne klasy zajmują się rotacyjnie pryzmami kompostowymi. Każdy z uczniów przez 2 tygodnie przynosi do szkoły organiczne odpadki ze swojego domu. Potem to zadanie przechodzi na kolejną klasę, itd. Nauczyciele są odpowiedzialni za prawidłowy przebieg akcji.
[**] te rzeczy nie powinny być zbierane przez gminę. Są jednak, co stanowi swego rodzaju udogodnienie dla mieszkańców, a gmina nie ponosi żadnych kosztów.
[***] do tego pojemnika mieszkańcy mogą wrzucać wszystko, na co nie ma miejsca w punkcie zbiórki. Pierwotnie pojemnik miał służyć na pozostałości po demontażu mebli i innych gabarytów.
W punkcie zbiórki zbierane są bez żadnych opłat także urządzenia elektryczne i elektroniczne (z wyjątkiem lodówek i zamrażarek). Obecny na miejscu pracownik obsługi demontuje je i segreguje według surowców. Majsterkowicze regularnie zabierają telewizory oraz silniki od odkurzaczy; zużyte urządzenia nie stanowią zatem problemu dla gminy. Po wejściu w życie VREG ludzie powinni zanosić zużyte sprzęty bezpośrednio do sklepów (w ramach obowiązku zwrotu, za WUB). Przy dużych ilościach urządzeń przynoszonych do punktu zbiórki, gmina może być zmuszona do poniesienia wysokich kosztów. Dlatego również w punkcie zbiórki powinna być pobierana bezpośrednia opłata.
Rowery wysyłane są do Afryki w ramach programu „przerzucania mostów”.
Punkt zbiórki w Matran funkcjonuje jak miejsce wymiany. Zatrudniony fachowiec wystawia przedmioty, które są jeszcze użyteczne, tak aby każdy mógł je zabrać.
Zmieszane śmieci domowe oraz przedmioty trwałego użytku trafiają do spalarni w Bernie. Gmina płaci za transport i spalenie.
Dla odpadów niebezpiecznych (za wyjątkiem olejów silnikowych i jadalnych – stała zbiórka) organizowana jest co roku „akcja detoksykacji”, o terminie której gmina informuje mieszkańców pocztą. Zebrane odpady usuwane są w specjalnym zakładzie położonym przy oczyszczalni ścieków, zarządzanej przez kilka gmin. Akcja ta połączona jest z dniem „przynieś-zabierz” (Marchè Troc).
Odpady drobno- i przemysłowe mogą być usuwane poprzez gminę, gdy ich ilość i jakość odpowiada odpadom komunalnym. W przeciwnym razie firmy muszą same dostarczyć je do spalarni, na składowisko lub do wyspecjalizowanych zakładów usuwania.
Gmina próbuje również informować mieszkańców o swoich najważniejszych problemach. Komisja „Natura i Środowisko” ma w mieście specjalny punkt informacyjny, gdzie odbywa się kilka wystaw rocznie, np. związanych z unikaniem, zmniejszaniem ilości oraz wykorzystaniem odpadów. W specjalnym „kąciku kompostowym” zasięgnąć można porady nt. kompostowania oraz wziąć udział w cyklicznym konkursie „warzywo miesiąca”, którego celem jest propagowanie zalet jedzenia jarzyn sezonowych. Również miejsce wymiany oraz specjalna tablica ogłoszeń z ofertami kupna i sprzedaży, znajdująca się w punkcie selektywnej zbiórki, a także dzień „przynieś-zabierz” przyczyniają się do zapobiegania powstawaniu odpadów.

Konkretne koszty ponoszone przez gminę:
spalanie śmieci domowych w spalarni Berno 245 CHF / t
składowanie materiałów nieszkodliwych (gruz) 7 CHF / m3
kompostowanie odpadów organicznych 134 CHF / t
tygodniowa zbiórka śmieci domowych 600 CHF (0,5 CHF / 1 mieszk.)


Miasto i gmina Uster (kanton Zrich).
Uster leży w kantonie Zrich. Gmina liczy ok. 27,5 tys. mieszkańców. Do najważniejszych sektorów zatrudnienia należą: przemysł i usługi. Wiele ludzi dojeżdża codziennie do Zurychu.

Ustawa kantonalna o odpadach (1994) zobowiązuje gminy do pobierania opłat typu „zanieczyszczający płaci”. Wspiera ona przede wszystkim unikanie i minimalizowanie ilości odpadów. Uchwała gminy o odpadach z 1997 r. (Abfallverordnung der Stadt Uster) zawiera wykaz jej zadań – co powinno być wywożone, a co zbierane selektywnie. Poza tym wymienione są tam opłaty, z których muszą wywiązywać się mieszkańcy. Koncepcja gospodarki odpadami w Usterze powstała już w 1988 r.

Podstawą tej gospodarki są opłaty typu „zanieczyszczający płaci”. Gospodarstwa domowe kupują specjalne usterskie worki (ODŚ); przemysł oraz drobna wytwórczość mają opłatę kontenerową (OW). Dla przedmiotów trwałego użytku stosuje się naklejkę, poza tym gmina pobiera opłatę OZ (w tej samej wysokości od gospodarstw domowych i firm). Pieniądze z tych opłat pokrywają wszystkie koszty usuwania odpadów. Powstają także nadwyżki, które wpływają na specjalne konto. Dochody i wydatki oraz dane ilościowe znajdują się w rachunku zysków i strat gminy. Prowadzi się także oddzielny „rachunek za śmieci”, uwzględniający koszty na jednego mieszkańca.

W Usterze wywożone są: śmieci domowe + gabaryty (raz w tygodniu), papier (13 razy w roku), karton (9 razy w roku), gałęzie z ogrodu (15 razy w roku, za bezpośrednią opłatą, wliczona usługa „zrębkowanie”), duże części metalowe (4 razy w roku) oraz tekstylia + buty (2 razy w roku).

Pozostałe odpady zbierane są w punktach selektywnej zbiórki. Funkcjonuje punkt główny (konkretne godziny otwarcia, z zatrudnionymi fachowcami) oraz 20 stale dostępnych, punktów osiedlowych. Wszystkie naniesione są na specjalną mapkę, którą, wraz z informacjami dodatkowymi, otrzymują wszyscy mieszkańcy.

Tabela przedstawia, jakie surowce zbierane są w Usterze w punktach zbiórki oraz kto finansuje zbiórkę:
surowiec za co płaci gmina? uwagi
papier [*] transport + usuwanie gmina otrzymuje 20 CHF / t
karton [*] transport + usuwanie
(40 CHF / t)
szkło transport + usuwanie sortowane wg kolorów
butelki po wszelkiego rodzaju winach transport + usuwanie
korki -
blacha cynowana transport gmina otrzymuje 30 CHF / t
aluminium transport gmina otrzymuje 30 CHF / t
metale wszelkich rodzajów transport + usuwanie gmina otrzymuje 20 CHF / t
styropian [**] rozdrobnienie + worki + usuwanie
gałęzie z ogrodu (suche)
[**] [#] zrębkowanie + usuwanie tylko w głównym punkcie zbiórki
tekstylia + buty [*] - zbiórka organizowana przez organizacje charytatywne
materiały nieszkodliwe (np.: doniczki do kwiatów, cegły)
[od 0,5 m3 **] transport + składowanie tylko w głównym punkcie zbiórki
oleje silnikowe i jadalne usuwanie
ciała zwierząt transport + spalanie częściowo przerabiane na mączkę

[*] te odpady są także wywożone
[**] te rzeczy przyjmowane są za bezpośrednią opłatą
[#] w głównym punkcie zbiórki przyjmowane są wyłącznie suche odpady organiczne (gałęzie, duże rośliny), które dostarcza się do szkółki leśnej. Odpadki kuchenne mieszkańcy powinni sami kompostować. .
W głównym punkcie zbiórki można oddać (za WUB) wszystkie urządzenia elektryczne i elektroniczne (z elektroniką biurową włącznie). Zgodnie z VREG te urządzenia powinny trafić do handlu. Zatem możliwość oddania ich w gminnym punkcie zbiórki selektywnej traktowana jest jako udogodnienie dla mieszkańców; tym bardziej, że koszty pokrywane są przez konsumentów. Elektronika biurowa przyjmowana jest gratis w sklepach. WUB, który trzeba zapłacić, oddając te urządzenia w punkcie zbiórki, ma zatem zmusić ludzi do zwracania ich tam, gdzie dokonali zakupu.

Zmieszane śmieci domowe oraz przedmioty trwałego użytku trafiają do w spalarni Hinwil ZH. Gmina opłaca transport i spalenie (poprzez opłaty ODŚ i OW).

Dla odpadów niebezpiecznych władze kantonalne organizują raz w roku „akcję detoksykacji”. O jej terminie wszyscy mieszkańcy powiadamiani są pocztą.
Odpady drobno- i przemysłowe mogą być usuwane poprzez gminę (w ramach opłat OZ i OW), gdy ich ilość i jakość odpowiada odpadom komunalnym. W przeciwnym razie firmy muszą same dostarczyć je do spalarni, na składowisko bądź do wyspecjalizowanych zakładów usuwania.

Mieszkańcy Usteru otrzymują bardzo wiele informacji o usuwaniu odpadów. Rokrocznie wszystkie gospodarstwa domowe dostają „Kalendarz usuwania odpadów dla miasta Uster” z datami wywózki poszczególnych odpadów. Załączony jest „Ekologiczny przewodnik po punktach napraw”. . Są tam informacje, co robić z poszczególnymi surowcami i jak unikać odpadów, żeby mniej płacić za ich usuwanie. Z nadwyżek finansowych opłacane są plakaty ekologiczne oraz podarunki dla mieszkańców (np. darmowe worki na śmieci).


Konkretne koszty ponoszone przez gminę:
spalanie śmieci domowych w spalarni Hinwil ZH 200 CHF / t
składowanie materiałów nieszkodliwych (gruz) 181 CHF / m3
kompostowanie odpadów organicznych w szkółce leśnej 125 CHF / t
tygodniowa zbiórka śmieci domowych 12 000 CHF (0,44 CHF / 1 mieszk.)


Trudności.

Ceny za niektóre surowce są niskie, np.: za papier czy szkło. Tutaj nie ma jeszcze opłaty WRG, co powoduje problemy finansowe związane z ich usuwaniem. Gminy muszą wydawać coraz więcej pieniędzy na akcje zbiórek oraz płacić coraz więcej zakładom usuwania. Przyczyna leży w imporcie niektórych surowców wtórnych (np.: papier, butelki po winie). W przypadku szkła, jego usuwanie jest tylko częściowo uregulowane: zgodnie z VGV na szklane butelki do napojów musi być nałożona kaucja, co zmusza konsumentów do ich oddawania. Nie ma jednak dobrego rozwiązania dla pozostałych opakowań szklanych – każda gmina musi to sfinansować ze środków własnych.

W tych branżach, gdzie funkcjonuje WUG nie zawsze jest do końca jasne, kto za co powinien płacić. Teoretycznie wkład ten ma pokryć wszystkie koszty usuwania (wliczając zbiórkę i transport). W praktyce gminy często same muszą zbierać surowiec (blacha cynowana, aluminium), to znaczy finansować z opłaty OZ (ew. ODŚ). Konsumenci odnoszą wrażenie, że płacą za to samo dwukrotnie. Problem tkwi bowiem w definicji: „zbiórka” może oznaczać „przyjęcie w zakładzie usuwania” lub „zbiórkę w gminie”. Najlepiej byłoby, gdyby wszystkie koszty pokrywał WUG.

Są takie produkty, dla których nie ma jeszcze zadowalającej metody usuwania, np. nie nadające się do użytku samochody.

W określonych przypadkach odpady muszą być eksportowane, np. osady z filtrów ze spalarni. Obecnie gromadzone są one w Niemczech w składowiskach podziemnych (Untertagdeponie), co przeczy dokumentowi „Kierunki rozwoju gospodarki odpadami w Szwajcarii”.

3. Przyszłość.

W różnych branżach pojawią się nowe rozwiązania. Przypuszczalnie trzeba będzie zrezygnować z butelek zwrotnych PET, ponieważ przy ponownym użyciu ich zawartość nabiera nieprzyjemnego posmaku.

Zostanie także najprawdopodobniej wprowadzony WUG na szkło i papier, co powinno pomóc gminnym finansom.

Ilości selektywnie zbieranych surowców szybko rosną, wpływy z opłat za śmieci domowe maleją. To oznacza, że usuwanie coraz większej ilości odpadów finansowane jest w sposób nie spełniający zasady „zanieczyszczający płaci” (selektywna zbiórka finansowana jest zazwyczaj z OZ). Trzeba zatem szukać takich rozwiązań, które lepiej rozłożą koszty na sprawców ich powstawania.

Od roku 2000 nie będzie można składować zmieszanych, nieprzetworzonych śmieci domowych. Zmusi to wszystkie gminy do rozwijania ekologicznej i ekonomicznej gospodarki odpadami. Gminy różnie podchodzą do usuwania odpadów. Są takie, które w wystarczającym stopniu wdrożyły zasadę „najsensowniejszego rozwiązania”, inne muszą jeszcze nad tym popracować. Administracja gmin potrzebuje wykwalifikowanych pracowników, którzy będą znajdować coraz lepsze rozwiązania.