Gatunkiem, który rozwinął się w Baroku jest opera. Za pierwsze dzieło operowe uznana jest Dafne - Jakuba Peri (1597r.). Opera jest połączeniem dramatu (libretto), muzyki, plastyki (dekoracje i kostiumy), baletu, oświetlenia i efektów specjalnych. Pierwsze dzieła tego gatunku w niewielkim tylko stopniu przypominały znane nam opery Mozarta czy Moniuszki. Nie było jeszcze baletu, stosowano niewymyślne dekoracje, scenę oświetlano świecami lub lampami oliwnymi, a o efektach specjalnych nie warto nawet wspominać. Sceną najczęściej bywały salony arystokracji. Pierwszym kompozytorem, który w poważnym stopniu przyczynił się do rozwoju tego gatunku, był Claudio Monteverdi (1567-1643) - nie bez racji nazywany „ojcem opery”. Pierwsze jego dzieło tego gatunku pt. Orfeo powstało dość późno, bo dopiero w 1607 r. , kiedy kompozytor liczył sobie 40 lat i był powszechnie znany z innego rodzaju twórczości. Już w swej pierwszej operze Monteverdi zastosował arie, a zamiast dialogów wprowadził duety, w znaczny sposób zwiększył rolę chóru i orkiestry. W następnych tego typu dziełach w dalszym ciągu powiększał orkiestrę wprowadzając do jej składu nowe instrumenty, a także zwiększając liczbę muzyków. Monteverdi wprowadził również do oper instrumentalny wstęp, który nazwał toccatą. Z tego wstępu rozwinęła się później uwertura, która w tamtym okresie nosiła nazwę symfonii. Powstały dwa rodzaje uwertur: uwertura francuska, która składa się z dwóch części - wolnej i szybkiej; oraz uwertura włoska lub neapolitańska, która składa się z trzech części - szybka, wolna, szybka. Monteverdi jest również kompozytorem mszy, hymnów i innych utworów religijnych, ocenianych prawie tak wysoko, jak jego twórczość operowa. OPERA w Polsce w baroku Ta najbardziej reprezentatywna forma muzyki barokowej przeniknęła do Polski bardzo szybko. Kontakt Polski z muzyką dramatyczną miał dwojakie źródło: - poprzez wykonywanie utworów włoskich w Polsce, - poprzez prezentacje we Włoszech dzieł włoskich ku czci króla polskiego i członków rodziny królewskiej. Królewicz Władysław IV, syn Zygmunta III Wazy, szczególnie upodobał sobie operę. Podczas pobytu we Florencji na uroczystościach weselnych w domu Medyceuszów, zobaczył wystawiane dzieło „Wybawienie Ruggiera z wyspy Alcyny”, którego autorką była córka kompozytora Giulia Cacciniego - Francesca C a c c i n i. Dzieło to zrobiło ogromne wrażenie na królewiczu i w związku z tym postanowił stworzyć na dworze warszawskim teatr operowy. Pierwsze w Polsce przedstawienie operowe doszło do skutku w 1628 r. była to „Galatea” – idylla rybacka nieznanego autora. Z chwila wstąpienia na tron Władysław IV rozpoczyna budowę teatru operowego, jednego z pierwszych w Europie poza Włochami. Na otwarcie teatru wystawiono operę „La fama reale” (wieść prawdziwa) Piotra Elerta, muzyka z kapeli królewskiej, a pochodzącego z Fromborka na Warmii. Niestety muzyka nie zachowała się. Tematyka oper zaczerpnięta była głównie z mitologii greckiej, zgodnie z duchem epoki. Za czasów Władysława IV wystawiono w sumie 11 oper. Świetny rozkwit opery przestał istnieć z chwila śmierci króla w 1648r. pogarszała się sytuacja kraju: powstanie na Ukrainie, najazd Szwedów. Za panowania Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego opery wystawiano sporadycznie dla uświetnienia uroczystości dworskich.
