Udowodnij, że w swoich utworach Jan Kochanowski zachowywał humanistyczną postawę.

Student zgłębiający dzieła klasycznych filozofów, podróżnik zwiedzający osobliwości Europy, rycerz broniący honoru i ojczyzny, dworzanin wspierający najznakomitsze osobistości, duchowny, szlachcic i ziemianin - to funkcje jakie przyszło mu pełnić w życiu. Zważywszy na ich liczbę i odmienność, wydaje się uznać Jana Kochanowskiego za uosobienie zmienności i nieprzewidywalności. Jednak kiedy się przyjrzeć faktom z życia artysty, okazuje się, że była to biografia raczej uporządkowana, w swym kształcie odpowiadająca duchowi humanizmu. To właśnie postaram się udowodnić w swojej pracy – humanistyczną postawę Kochanowskiego.
By przejść do opisywania humanistycznego charakteru twórczości Jana Kochanowskiego należy wyjaśnić pojęcie humanizm. Otóż humanizm to główny prąd umysłowy renesansu, który w centrum zainteresowania myślicieli, artystów uczonych stawia człowieka. Tą właśnie zasadą kierował się Jan Kochanowski w swoich dziełach. Pieśni przez niego napisane są tego przykładem. Kochanowski pisał ich wiele, a jego twórczość była zróżnicowana, zarówno pod względem formy, jak i treści. W jego dziełach, można odnaleźć wpływ dwóch różnych filozofii. Są nimi stoicyzm i epikureizm. Pierwsza z wymienionych doktryn zaleca spokojne znoszenie przeciwności losu i panowanie nad sobą. To właśnie Jan z Czarnolasu prezentuje w „Pieśni IX”. Poeta pisze o zmiennym losie człowieka, w którym „radość z troską się plecie”. Kiedy następuje natężenie szczęścia lub smutku wnet przychodzi odmiana „lecz na szczęście wszelakie serce ma być jednakie”. Zupełnie inny charakter ma „Pieśń Świętojańska o Sobótce”. Utwór ten składa się z cyklu pieśni śpiewanych podczas obrzędu w Noc Świętojańska. Ten pogański zwyczaj posłużył poecie do wyrażenia swoich opinii. Pieśń Panny VI jest pochwala życia na wsi. Wieś jest godnym miejscem dla człowieka, tutaj ma warunki do życia uczciwego. W swoich pieśniach Kochanowskiego widać zainteresowanie się człowiekiem – jest to typowe dla humanistów.

W kolejnym argumencie przedstawię fraszki Kochanowskiego jako utwory humanistyczne. Pomimo swej różnorodności tematycznej fraszki łączy wspólna ideologia: jest to świecka, humanistyczna moralność, pochwała piękna. Poeta starannie realizuje hasło humanizmu: "Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce". Pisał w większości o ludziach wyśmiewając ich wady, a chwaląc zalety, bądź charakteryzował swych bohaterów, czy też opisywał związane z nimi historie, lub zwracał się do nich bezpośrednio w konkretnej sprawie. Jako humanista, pisał pięknym i bogatym językiem. Dbał o dokładność rymów i budowy wersyfikacyjnej swych dzieł oraz o ich stylistyczną rozmaitość. We fraszce "O doktorze Hiszpanie" napiętnował duchownego, który nie spełnia swych obowiązków. W innych (jak „Na lipę”) ukazywał obraz z życia na tle czarnoleskiej przyrody. Zawiera ona pochwale przyrody, która uprzyjemnia życie człowiekowi. Fraszka „O żywocie ludzkim” ukazuje nam przemijanie ludzkiego życia. Poeta wyraził to w słowach: „Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, Wszystko to minie jako polna trawa”. Kochanowski pisał przede wszystkim o ludziach i dla ludzi.
Humanista to niewątpliwie człowiek wykształcony, doświadczony, o pogodnym, ale rozważnym światopoglądzie. Na ile był nim Jan Kochanowski? Z biografii poety możemy wywnioskować, że odpowiadał przedstawionemu w swoich utworach modelowi. Rzeczywiście, zdobył w młodości wszechstronne wykształcenie, zwiedził świat i z entuzjazmem podchodził do podejmowanych działań. Kochanowskiego zajmował człowiek i jego egzystencja, porusza tematy często trudne lecz ważne. Nie bał, ani nie wstydził się pokazywać własnych uczuć. Najpełniej się to ujawnia w trenach, które pisał na cześć zmarłej córki Urszulki. Są one pamiętnikiem cierpiącego ojca, ale również pamiętnikiem zrodzonym przez jego cierpienie. Sprawy poruszane w trenach dotyczą rzeczy ludzkich takich jak śmierć, ból, tęsknota. Kochanowski potrafił w pełni uświadomić sobie swe uczucia i wyrazić je z wielkim artyzmem.
Żył uczciwie i mądrze, chociaż na pewno nie był człowiekiem bez skazy. Dawał rozliczne dowody prawości, rozsądku, roztropności, umiaru i piękna. Myślę, że przedstawiłam Jana Kochanowskiego, człowieka renesansu, jako wiernego ideałom humanizmu poetę, który odkrywał i doceniał urodę doczesnego świata ziemskiego. Tak wiec bez obaw można stwierdzić , ze jego twórczość była ilustracja hasła Terencjusza: „człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”.