1. MezopotamiaMezopotamia (Międzyrzecze) to kraina geograficzna leżąca w dorzeczu dwóch wielkich rzek Eufratu i Tygrysu. Brak granic naturalnych i otwarcie na wpływy z zewnątrz spowodował, że w Mezopotamii nie powstał jeden, trwały i zdecydowanie dominujący ośrodek państwowy, który zjednoczyłby całe to terytorium. Stało się ono przedmiotem rywalizacji różnych plemion i terenem powstania kilku cywilizacji.Najstarsza powstała w Mezopotamii cywilizacja była dziełem Sumerów. W IV tysiącleciu p.n.e. osiedlili się u ujścia Eufratu i Tygrysu. Sumerowie zakładali wielkie miasta. Budowali je z produkowanych przez siebie cegieł glinianych, które dla nabrania trwałości i wytrzymałości suszono na słońcu. Sumerowie budowali także wielkie wysokie świątynie w kształcie ostrosłupa. Stworzyli także pismo klinowe przejęte później przez inne cywilizacje Mezopotamii. Wiele osiągnięć mieli w matematyce. Stworzyli między innymi system szcześćdziesiętny. Ich wierzenia religijne znalazły zewnętrzny wyraz w rozbudowanej mitologii.W XVIII w. p.n.e. powstało państwo babilońskie stworzone przez Hammurabiego. Stworzył on na terenie Mezopotamii jednolite i zintegrowane państwo (tzw. Państwo Starobabilońskie) jednak rozpadło się ono po jego śmierci. Wyrazem próby integracji państwa była kodyfikacja prawa zwyczajowego dokonana przez Hammurabiego - stworzył tzw. kodeks Hammurabiego. Znana dziś zasada oko za oko ząb za ząb pochodzi z tego kodeksu.Powstałe w VII w. p.n.e. Państwo Nowobablilońskie swą największą świetność osiągnęło za panowania Nabuchodonozora. Poślubił on księżniczkę medyjską, aby zawrzeć sojusz z Medią - dotychczasowym groźnym przeciwnikiem i zbudował dla niej w Babilonie "wiszące ogrody" (ogrody Semiramidy).2. EgiptPaństwo egipskie powstało około 3000 r. p.n.e. w wyniku zjednoczenia Górnego i Dolnego Egiptu. Historie polityczna starożytnego Egiptu podzielono na trzy okresy: Starego, Średniego i Nowego państwa. Despotyczną władzę w kraju sprawował faraon, który uważany był za żyjące bóstwo. W późniejszym okresie historii Egiptu kolejnych faraonów uważano za synów boga Re, którzy po śmierci stawali się bogami.Egipska religia była politeistyczna. Kapłan zajmowali się organizacją kultu - składanie ofiar (szaty pokarmy - bogowie mieli podobne do ludzkich potrzeby), procesje posągów bóstw, budowa świątyń. Byli dobrze wykształceni, musieli być obrzezani, golili brwi i brody, mogli nosić tylko lniane szaty, nie mogli jeść wszystkich potraw. Kapłani nie tworzyli zintegrowanej grupy społecznej, służyli zawsze określonemu bóstwu i byli związani z konkretną świątynią. Egipcjanie wierzyli w życie pozagrobowe. Wierzyli również, że niematerialna dusza potrzebuje materialnego ciała, aby po śmierci móc cieszyć się nowym życiem. Dlatego starli się jak najdłużej zachować ciało zmarłego - konserwowali je, mumifikowali. Egipcjanie poza mumią - czyli zakonserwowanym ciałem dostarczali wszelkich innych materialnych dowodów istnienia zmarłego - portretowali go na ścianach grobowca lub zostawiali w grobowcu posągi zmarłego, zapisywali jego imię najbardziej uroczystym pismem hieroglificznym. Poza tym również wyposażali go na nowe życie w broń ubiór, żywność a także w służących w postaci małych rzeźbionych figurek ludzkich.Aby upamiętnić swych władców Egipcjanie budowali im potężne grobowce - piramidy. Ich ogrom i potęga miały być wyrazem wiecznej trwałości władców egipskich. Największe piramidy budowano w drugiej połowie III tys. p. n. e. - był to szczytowy okres rozwoju Starego Państwa. Zespoły piramid z tego okresu wzniesiono w okolicy Gizy. Największa z nich - piramida Cheopsa liczyła 150 m. wysokości (dziś liczy 130).Egipcjanie stworzyli także kalendarz, który powstał około 3000 r. p. n. e. Stworzono go na podstawie obserwacji wylewów Nilu, które powtarzały się przeciętnie, co 365 dni - tyle wynosił zatem okres jednego roku. Rok podzielono na 12 30-dniowych miesięcy, uzupełniając je 5 dniami dodatkowymiOkoło 3000 r. p. n. e. powstało pismo egipskie. Jego najstarszą formą były hieroglify - uroczyste, monumentalne i święte znaki. Egipcjanie pisali na papirusie. Produkowano go z rośliny o tej samej nazwie. Jej włókna suszono prasowano i klejono w zwoje klejem z mąki octu i wody. Pisano trzcinką zamaczaną w atramencie3. IndieW dorzeczu Indusu w III tysiącleciu p.n.e. powstała cywilizacja Harappa - Mohendżo - Daro. Określenie to pochodzi od nazw stworzonych przez nią dwóch największych miast. Zbudowała ona zwarte scentralizowane państwo. Miasta budowano z cegły, wyposażone były w wodociągi i kanalizacje. Cywilizacja ta stworzyła także pismo obrazkowe, które jednak nie zostało odczytane. Najprawdopodobniej doszło do jej upadku w wyniku przesunięcia koryta Indusu, co zniszczyło sieć irygacyjną, której nie dało się już odbudować.W pierwszej połowie II tysiąclecia p.n.e. na tereny północnego Iranu i Afganistanu wkroczyły plemiona indoeuropejskie. Plemiona te rozdzieliły się na dwie fale, jednak z nich skierowała się do Iranu, druga - byli to Ariowie skierowała się do Indii i około 1500 r. p.n.e. rozpoczęła ich podbój. Około 1000 r. p.n.e. Ariowie dotarli do doliny Gangesu. Stworzyli konglomerat państw, które rywalizowały ze sobą. Religią Ariów był braminizm. Oparty na starych tekstach zawierających legendy, mity, koncepcje filozoficzne, teksty rytualne oraz opisy składania ofiar. Teksty ze zawarte były w świętych księgach braminizmu wedach i upaniszadach. Braminizm był religią politeistyczną, szczególnym kultem otaczano wojownicze i groźne bóstwa - Rudrę władcę piorunów, czy też Agniego boga ognia. Niezwykle ważne w braminizmie były skomplikowane rytuały i ofiary dlatego dużą rolę w tek religii odgrywali kapłani zwani braminami, którzy zajmowali się sprawowaniem kultu. Tajemniczy napój soma, uważany za pokarm bogów, był używany podczas rytuałów. Prawdopodobnie wywoływał halucynacje i wprowadzał w stan ekstazy.4. ChinyKolebką cywilizacji chińskiej były tereny położone u ujścia rzeki Huang-ho (Żółtej Rzeki). Jej nazwa wynikała z faktu, że płynęła przez żyzne tereny lessowe i niosła ze sobą dużo żółtego, lessowego mułu, który po jej wylewach użyźniał glebę. Powstaniu organizacji państwowej sprzyjała konieczność stworzenia systemu irygacyjnego. Chińskie osadnictwo na terenach ujścia Huang-ho zaczęło się już w V tys. p. n. e. Chińczycy stopniowo rozszerzali swoje wpływy w kierunku południowym do rzeki Jangcy tworząc konglomerat księstw i państewek. W III w. p. n. e. przedstawiciele dynastii Cin (stąd nazwa Chiny) zjednoczyli Chiny tworząc jednolite państwo, które zaczęto nazywać cesarstwem, a jego władcy przyjęli tytuł cesarzy.Chińczycy opanowali technikę produkcji porcelany i jedwabiu. Były to przez bardzo długi okres czasu dwa główne produkty eksportowe państwa chińskiego. Stworzyli także własne pismo, które powstało pod koniec III tys. p.n.e. Pisano początkowo na bambusowych deszczułkach, potem na jedwabiu. W I w. Chińczycy nauczyli się wyrabiać papier z kory drzew, szmat i konopi - z Chin ten wynalazek przywędrował do Europy dopiero w średniowieczu. Pisano pędzelkiem i tuszem. Specyficzną cechą pisma chińskiego było istnienie bardzo dużej liczby znaków. Chińczycy przywiązywali dużą wagę do sztuki pięknego pisania - kaligrafii i bardzo ją pielęgnowali. W III w. p.n.e. bezpośrednio po zjednoczeniu państwa chińskiego rozpoczęto budowę wielkiego muru. Miał on chronić Chiny przed najazdami plemion koczowniczych z północy zwłaszcza Hunów. Budowę muru ukończono w XVI w.
